Rusya’da uzaya gitmek isteyen kozmonotlar, ‘yalan makinesi’ testine tabi tutulabilir

Rusya'da eleme aşamasında özgeçmişleri hakkında dürüst davrandıklarından emin olunması için, kozmonot adayları ‘yalan makinesi’ testine tabi tutulabilir.

Rusya’daki Kozmonot Eğitim Merkezi’nin ‘Manned Spaceflight’ dergisinin son sayısına göre, Rus kozmonotların eleme aşamasında ‘yalan detektörleri’ kullanılabilir. Bu yöntem sayesinde kozmonot adaylarının gizli bir bağımlılığı, herhangi bir suç geçmişi ve yabancı bir ülkeyle bağı olup olmadığından emin olunacak.

Üç ayda bir yayınlanan dergideki bir makalede, Rus uzay mürettebatı adaylarının özgeçmişlerini doldururken dürüst olup olmadıklarını anlamak için yalan makinesinin oldukça elverişli bir yöntem olacağı ifade edildi.

Makalede, “Gizlenen bilgilerin etkin olarak ortaya çıkartılması için kullanılması planlanan yalan makineleri, kozmonot elemelerini daha verimli hale getirebilir” ifadelerine yer verildi.

Kozmonot adaylarının mülakatlarda yalan söyleyebilecekleri konular arasında uyuşturucu bağımlılığı, ruhsal sorunlar, suç örgütleriyle bağlantılar veya başka konular olabilir. Yalan makineleri ile de yanılmak mümkün olduğundan, elbette kimse bunun birincil bir eleme yöntemi olarak kullanılmasını önermiyor. Ancak diğer eleme yöntemleriyle beraber, yalan makinesinin de potansiyel uzay yolcularının seçiminde kullanılabileceği düşünülüyor.

ADAYLAR ARTIK SİVİLLER ARASINDAN DA SEÇİLİYOR

Söz konusu yöntem, yakın zamanda Rusya’da uzay mürettebatı seçimindeki elemelerin özensizliğine de bir karşılık olarak gündeme geldi. Yıllar boyunca askeri servis içerisindeki kısıtlı bir aday grubunun içerisinden seçilen kozmonotlar, düzenli hayatlar yaşıyorlar ve zorlu görevlere göğüs germek için eğitiliyorlardı. Ancak işler değişti ve 2012’den beri Rusya’da kozmonotlar sivil adaylar arasından da seçilmeye başladı.

Günümüzde 35 yaşın altında olan, yükseköğretim mezunu, tercihen mühendislik ve tıp alanlarında uzmanlaşmış, uzay kapsülüne sığabilecek ebatlardaki Rus vatandaşları kozmonot olmak için başvurabiliyorlar. Bu uygulama pek çok yetenekli kozmonotun doğmasına imkân tanısa da, arada birkaç ‘çürük elma’nın çıkma riskini de doğuruyor.

Zaruri yalan testleri, Rusya’da pek yaygın olarak uygulanmıyor. Yalnızca Rusya Federal Güvenlik Servisi çalışanları, işe alınmadan önce bir kez bu testten geçiyor. Ancak Rus parlamentosu, Rusya Ulusal Muhafızları’nın seçiminde de aynı yöntemin uygulanmasını içeren bir yasa tasarısı hazırladı.

Kimi devlet dairelerinde ve büyük şirketlerde, çalışanların kritik pozisyonlara yerleştirilmeden önce yalan makinesinden geçmesi talep edilebiliyor. Aynı zamanda testin sonuçları mahkemede delil olarak kabul edilebiliyor olsa da, hiçbir davalı söz konusu teste tabi tutulmaya zorlanamıyor.