Avustralya'da köpekbalığı saldırıları yeniden gündemde: Saldırgan türlere ne oluyor?

Avustralya'da bir insanın köpekbalığı tarafından öldürülmesi, hükümetin itlaf ve önlem politikalarını yeniden tartışmaya açtı.

Avustralya'nın Sidney sahili açıklarında, İngiliz dalış eğitmeni Simon Nellist'in bir büyük beyaz köpekbalığı tarafından parçalanarak öldürüldü. Ağlar ve sudaki diğer caydırıcılar gibi alınan koruyucu önlemler saldırıyı engelleyemezken, insanlar şehrin 1963'ten bu yana yaşanan ilk ölümcül köpekbalığı saldırısının ardından köpekbalığının itlaf edilmesi gerektiğini savundu.

Yaşanan bu olay, insanlara saldıran köpekbalıklarının akıbetine ilişkin yeni bir tartışma yarattı.

Batı Avustralya'da, ilk kez 2014'te uygulamaya konan 'ciddi tehdit' politikası kapsamında, tehdit oluşturduğu düşünülen köpekbalıklarını yakalamanın bir yolu olarak 'mobile drumlines' alarm ve önleme sisteminin kullanılmasına izin verildi. Hedefledikleri köpekbalığı büyük bir beyazsa, departmanın öldürmek için ayrıca bir muafiyet başvurusunda bulunması gerekiyor.

Ancak, mevcut alarm ve erken uyarı sistemlerine rağmen, bir büyük beyaz köpekbalığı Batı Avustralya sahillerinde 2016 yılında bir kadını öldürmüştü. WA Fisheries daha sonra köpekbalığının izini sürmeye çalıştıysa da hiçbir şey yakalayamadı.

Tartışmalı köpekbalığı itlaf politikasının başlatılmasından bu yana, köpekbalıklarına karşı kullanılan alarm sistemi başarısız oldu ve Mart 2017'de terk edildi. Eski Batı Avustralya Başbakanı Colin Barnett'in hükümeti döneminde de, 2013'ten 2017'ye kadar köpekbalığı tehlikesini azaltma projelerine 1.8 milyon dolar harcandı.

Köpekbalıklarını itlaf etmenin ölümcül olmayan alternatifleri olduğunu hatırlatan Bond Üniversitesi'nde çevre bilimi doçenti olan Daryl McPhee, konuyla ilgili yazdığı yazıda köpekbalığı saldırılarını önlemek için hava araştırmalarının kullanılabileceğini söyledi. Uçakların, helikopterlerin, drone'ların ve sörf devriye kulelerinin de kullanılabileceğini söyleyen McPHee, elektronik uyarıcıların da önemli bir işlevi olacağını belirtti ve sörfçülere de şu uyarılarda bulundu:

"Düşük ışık seviyelerinde yüzmekten veya sörf yapmaktan kaçının, şiddetli yağmur ve selden sonra haliçlerin yakınındaki plajlardan kaçının ve karaya oturmuş deniz memelilerinin bulunduğu yerlerden kaçının, çünkü bu alanlar köpekbalıklarını çekebilir."

Sidney'deki son saldırı hakkında yorum yapan Dr. Vanessa Pirotta ise, Avustralya'da bir köpekbalığı tarafından öldürülme ihtimalinin bir kanguruyla aynı olduğunu (8 milyonda bir) hatırlatarak, 'toplumun şokunu anlasa da insanları köpekbalıklarının deniz ortamında sahip olduğu önemli ekolojik rolü hatırlamaya' çağırdı.

Avustralya'da köpekbalığıyla ilgili olaylar 1990'lardan bu yana ikiye katlanmış olsa da yetkililer, artışın son 50 yılda nüfusu önemli ölçüde azalan köpekbalıklarının kendisiyle değil, Avustralya'nın insan nüfusundaki artışla bağlantılı olduğunu söylüyor.

Nature dergisinde uluslararası bir ekip tarafından 2021'de yayınlanan bir araştırma, 1970'den beri okyanus köpekbalıklarının popülasyonunun yüzde 70'ten fazla düştüğünü ortaya koydu. Ve 2018'de yapılan başka bir araştırmaya göre, büyük beyaz köpekbalığı topluluğu, nüfuslarında yüzde 92'lik bir kayıp yaşadı.

'Köpekbalıklarının insan etine özel ilgi duyduğu iddiası yanlış'

Sydney Üniversitesi'nde öğretim görevlisi olan Dr. Christopher Neff, ise, insan eti için can atan 'haydut köpekbalığı' kavramının gerçeği yansıtmadığı görüşünde. Köpekbalıklarının insan etine özel bir ilgi duyduğu iddiasının yanlış olduğunu söyleyen Dr. Neff, "Bu bir korku filminden bir film canavarı, bu bilimsel bir gerçek değil" dedi.

Hem Humane Society International, hem de Avustralya'daki köpekbalığı ve vatoz popülasyonlarını korumak için çalışan kuruluşlar olan Avustralya Deniz Koruma Derneği, 2017'den bu yana Avustralya'da 910 köpekbalığını öldüren önlemleri eleştirdi. Alınan önlemlerin sadece köpekbalıklarına zarar vermekle kalmayıp, popülasyonları kırılgan olan diğer türleri de öldürdüğünü iddia eden örgütler, 27'si kaplumbağa, 26'sı yunus ve 193'ü vatoz olmak üzere toplam 290 deniz hayvanının ağlar ve 'mobile drumline' sistemi eliyle öldürüldüğünü söyledi.

Köpekbalıkları, diğer yaşam formlarının yüzde 75'inden fazlasını yok etmekten sorumlu olan beş büyük yok oluştan sağ çıktıktan sonra, yaklaşık 450 milyon yıldır dünyada yaşıyor. Ancak son 100 yılda, köpekbalıkları yok olma tehlikesiyle karşı karşıya.