İngiltere, AB'yle imzaladığı protokolü tek taraflı değiştirmek için harekete geçti

İngiltere'de hükümet, Avrupa Birliği'nden (AB) ayrılık (Brexit) anlaşmasının parçası olan Kuzey İrlanda Protokolü'nün tek taraflı değiştirilmesini öngören yasa tasarısını parlamentoya sundu.

Tasarı, Birleşik Krallık'ı oluşturan İngiltere, Galler ve İskoçya'dan Kuzey İrlanda'ya giden malların gümrüğe tabi tutulması zorunluğunu büyük ölçüde kaldırıyor.

Metne göre, Kuzey İrlanda'da kalacak mallar, gümrük kontrolüne gerek duyulmadan "yeşil şerit" üzerinden taşınabilecek. Ancak İrlanda Cumhuriyeti dolayısıyla AB'ye gidecek mallar ise "kırmızı şerit" uygulamasıyla gümrüğe tabi tutulacak.

Kuzey İrlanda'daki işletmeler, AB veya İngiltere regülasyonlarından birini seçebilecek. Dolayısıyla AB regülasyonlarınca uygun görülmeyen mallar da Kuzey İrlanda'da satılabilecek.

Ayrıca, anlaşmazlık durumunda artık Avrupa Adalet Divanı değil İngiliz mahkemeleri son sözü söyleyecek.

Toprak bütünlüğü savunması

İngiltere Dışişleri Bakanı Liz Truss, konuya ilişkin açıklamasında, düzenlemenin hem bölgede savaşı sona erdiren Belfast (Hayırlı Cuma) Anlaşması'nı hem de Kuzey İrlanda'daki siyasi istikrarı destekleyeceğini savundu.

Tasarının Kuzey İrlanda halkının Birleşik Krallık'ın geri kalanından farklı muamele görmesi gibi savunulamaz duruma son vereceğini kaydeden Truss, İngiliz mahkemelerinin üstünlüğü ile ülkenin toprak bütünlüğünün de korunacağını belirtti.

The serious situation in Northern Ireland means we cannot afford to delay.

This Bill sets out comprehensive solutions to fix problems with the Northern Ireland Protocol, while protecting the Belfast (Good Friday) Agreement.https://t.co/4pFlz7IQhm pic.twitter.com/HEse2Hq4B1

— Liz Truss (@trussliz) June 13, 2022

AB'yle müzakerelere açık olduklarını ifade eden Dışişleri Bakanı, ancak Brüksel'in buna istekli olmadığını savundu.

Truss, "Kuzey İrlanda'daki ciddi durum, durumun kötüleşmesine müsaade edemeyeceğimiz anlamına geliyor" dedi.

İngiliz basını, tasarının yasalaşmasının bir seneyi bulabileceği, hükümetin amacının AB'yi değişikliği kabul etmeye zorlamak olduğunu yazdı.

Ancak AB'nin uluslararası bir anlaşma hükmünde olan protokoldeki tek taraflı değişikliğe tepki göstermesi bekleniyor.

Tartışmalı Kuzey İrlanda Protokolü

Brexit anlaşmasının bir parçası olan protokol, Birleşik Krallık'ın parçası olan Kuzey İrlanda ile AB üyesi İrlanda Cumhuriyeti arasındaki ticareti düzenliyor.

Protokole göre, Brexit'e rağmen Kuzey İrlanda, AB'nin gümrük birliği kurallarına tabi olmaya devam ediyor.

Birleşik Krallık'ın geri kalanıyla ticareti ise Kuzey İrlanda limanlarında gümrüğe tabi tutuluyor.

Katolik ayrılıkçılar ile İngiltere'yle birlik yanlısı Protestanlar arasındaki savaşı sona erdiren Belfast Anlaşması gereği, kontrollerin yapılabildiği fiziki bir kara sınırı oluşturulamıyor.

Bu yüzden kontrollerin ancak denizde yapılması kararlaştırılsa da İngiltere hükümeti uzun süredir değişiklik talep ediyor.

Ayrıca, Kuzey İrlanda'da İngiltere'yle birlik yanlısı Demokratik Birlik Partisi (DUP) de protokolün iptal edilmesini ya da en azından değiştirilmesini istiyor.

Parti, Londra'ya baskı yapabilmek için mayıs ayındaki yerel seçimler sonrası Kuzey İrlanda'da yeni yönetimin oluşturulmasını engelliyor.