Norveç, Svalbard istasyonunu ABD ve Türkiye uydularına 'askeri amaçları' sebebiyle açmayı reddetti

ABD ve Türkiye'nin uydularının Norveç'in Arktik'teki Svalbard takımadalarında bulunan uydu istasyonunu kullanma taleplerine Oslo'dan olumsuz yanıt geldi.

NATO üyesi Norveç, diğer iki müttefikin Svalbard'ı kullanma talebini uydularının toplayacağı verilerin askeri amaçlarla kullanılabileceği gerekçesiyle reddetti. Zira Norveç'in Svalbard (Spitsbergen yahut Spitzbergen) üzerinde egemenliğini tanıyan 1920 tarihli anlaşma, takımadaların askerisizleştirilmesini şart koşuyor ve 'savaş amaçlı' kullanılabilecek hiçbir tesise izin vermiyor.

Svalsat'ta son 10 yılda ilk ret

Böylece Norveç İletişim İdaresi (Nkom), Svalbard'daki Svalsat uydu istasyonunu kullanma başvurusunu 10 yıldan uzun zaman diliminde ilk kez geri çevirmiş oldu.

#US, Turkish Satellites Denied Access to #Norway's #Svalbard Station Over Military Purposes https://t.co/3Nz1f9pzQ9 pic.twitter.com/uBJmIqlAFp

— Sputnik (@SputnikInt) August 25, 2022

Trollsat'ta ilk ret

Yanısıra ABD şirketinin Norveç'in Antarktika'daki Trollsat uydu istasyonu 'sadece barışçı amaçlarla' kullanma talebi de reddedildi. Bu ret, türünün ilk örneği oldu.

'ABD Hava ve Uzay Kuvvetleri finanse ettiğinden'

Nkom, EWS RROCI (elektro-optikal kızılötesi hava sistemi-hızlı yeniden geçen optik bulut görüntüleyici) uydusunun ABD Hava ve Uzay Kuvvetleri tarafından finanse edildiğine (dolayısıyla NATO tarafından da kullanıldığına) dikkat çekti.

ABD'li şirket askeri teknoloji geliştiriyor

Hatta uydunun sahibi olan şirketin web sitesinde askeri teknolojinin daha da geliştirilmesinin amaçlandığı belirtiliyor.

Nkom bölüm yöneticisi Bent André Støyva, 'özel' bir vakanın sözkonusu olduğunu dile getirdi. Ulusal yayın kuruluşu NRK'ya konuşan Støyva, ABD uydusu için “Özellikle askeri amaçlarla çalışan bir uyduya veri göndermek veya uydudan veri okumak için yer istasyonunu kullanamazsınız. Reddedilme sebebi bu" dedi.

'İMECE, askeri amaçlı GÖKTÜRK'ün devamı'

Svalbard'a erişimi reddedilen diğer uydunun Türkiye'nin yüksek çözünürlüklü yeryüzü gözlem uydusu İMECE olduğunu aktaran Støyva, bunu İMECE'nin beyan edilen askeri amacı olan diğer uydu projesi GÖKTÜRK'ün 'doğrudan devamı' olmasıyla gerekçelendirdi.

Kritik öneme sahipler

Svalbard'daki uydu istasyonu Svalsat, Kongsberg Savunma Havacılık ile Norveç Uzay Merkezi'nin (NSC) ortak girişimi olarak Kongsberg Uydu Servisleri (KSAT) tarafından işletiliyor. SvalSat ile KSAT'ın Antarktika'daki uydu istasyonu TrollSat, dünya dönerken her devirde alçak irtifa kutupsal yörüngeli uydu görebilen yegane yer istasyonları olmalarıyla tanınıyor. Müşterileri arasında Avrupa Meteorolojik Uydulardan Yararlanma Örgütü (EUMETSAT), ABD'nin Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA), Avrupa Uzay Kurumu (ESA) ve ABD'nin Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi (NOAA) var.

Anlaşma ne diyor?

1920 Svalbard Anlaşması aynı zamanda takımadaların askerisizleştirilmesini düzenlediğinden, Norveç 'savaş amaçlı' kullanılabilecek herhangi bir tesis yaratmamak veya kurulmasına izin vermemekle yükümlü.

Türkiye anlaşmaya taraf olmak istiyor

Diğer yandan Türkiye'nin Norveç, ABD, Danimarka, Fransa, İtalya, Japonya, Hollanda, Büyük Britanya, Denizaşırı Dominyonları ile İrlanda ve İsveç arasındaki 1920 tarihli Svalbard Anlaşması'na katılmasına yönelik kanun teklifi haziranda TBMM'ye sunulmuştu.

Teklifte anlaşmaya katılma halinde Türkiye vatandaşlarının, Kuzey Kutup Noktası'na yalnızca 1000 kilometre mesafede yer alan Norveç egemenliğindeki Svalbard takımadaları ile karasularında mülk edinme ve oturma hakkı elde edebileceği, balıkçılık ve avlanma yapabileceği, Türkiyeli şirketlerinin denizcilik, endüstri, madencilik ve ticaret alanlarında faaliyette bulunabileceği, Türkiyeli bilim insanlarının kurulacak Türk Bilim İstasyonu'nda bilimsel araştırma yapma ve Türkiyeli öğrencilerin Svalbard Üniversitesi'nde eğitim alma imkanına sahip olabilecekleri sıralanmıştı.