AK Parti kurucularından eski Dışişleri Bakanı Yaşar Yakış: Gecikmiş bir el sıkışma

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Mısır Cumhurbaşkanı Sisi ile Katar’da el sıkışması Türkiye’nin en önemli gündem maddelerinden biri oldu. AK Parti’nin kurucuları arasında yer alan Türkiye’nin eski Kahire Büyükelçisi ve Eski Dışişleri Bakanı Yaşar Yakış, Sputnik’e yaptığı değerlendirmede, bunu “Gecikmiş bir el sıkışma” olarak yorumladı.

Katar'da 2022 FIFA Dünya Kupası'nın açılışına katılan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah es Sisi'nin el sıkışması, Mısır'da 3 Temmuz 2013'te Müslüman Kardeşler (İhvan) hükümetinin devrilmesinin ardından bir ilk oldu.

Sisi’nin askeri darbe ile hükumeti almasının ardından kopan Türkiye-Mısır ilişkileri bir süredir normalleşme adımları ile düzeltilmeye çalışılmış ancak sonuç alınamamıştı. İki liderin samimi bir şekilde el sıkışması yeni bir dönemin başlangıcı oldu.

Mısır Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü Büyükelçi Bassam Rady'nin söz konusu görüşmenin ardından yaptığı açıklamada "Cumhurbaşkanları, iki ülkeyi ve halklarını birbirine bağlayan derin ve tarihi ilişkilerin altını çizdi. [Görüşme sırasında] bunun iki taraf arasındaki ikili ilişkilerin gelişmesinin başlangıcı olacağına karar verildi" ifadelerini kullandı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan ise “Bir süreç başlayabilir demiştik. Böyle bir sürecin başlaması için burada bir adım atılmış oldu ve hayırlısıyla görüşmeleri yaptık. Temennim odur ki, önce bakanlarımızla başlayan bir süreci, daha sonra inşallah üst düzey görüşmelerle iyi bir noktaya taşıyalım istiyoruz. Çünkü olaya ben şöyle bakıyorum, Türkiye-Mısır arası, bir liderler buluşması değildir, Türk milleti ile Mısır halkının geçmişteki birlikteliği bizim için çok önemlidir. Yeniden niye olmasın, yeniden niye başlamasın? Bunların sinyalini verdik. İnşallah fevkalade bir hal olmadıktan sonra bu adımı hayırlısıyla atarız. Bizim tabii kendilerinden tek isteğimiz; bu görüşmelerle birlikte, bize karşı Akdeniz’de tavır içinde olanlara yönelik burada biz barışı ikame edelim, onunla beraber yolumuza inşallah devam edelim" değerlendirmesinde bulundu.

‘Mısır ve Türkiye’nin birlikte hareket etme mecburiyeti var’

AK Parti’nin kurucuları arasında yer alan Türkiye’nin eski Kahire Büyükelçisi ve Eski Dışişleri Bakanı Yaşar Yakış, Sputnik’e yaptığı değerlendirmede, “Aslında Mısır ve Türkiye gibi iki ülkenin birçok konuda birlikte hareket etme mecburiyeti var. Ortadoğu’daki 3 büyük ülke İran, Türkiye ve Mısır bölgenin ağır topları olarak birbirleri ile mutlaka yoğun diplomatik ilişki içinde olmaları doğrudur. Yanlış olan 2013’te Türkiye’deki hükümet tarafından yapılandır” diyerek şunları söyledi:

“Bir ülkede askeri bir darbe olduğu zaman dünyadaki bütün ülkelerin o darbeyi kınamaları usuldendir. Ama bir ülkede darbe oldu diye o ülkeyle bütün ilişkileri kesmek diye bir adet yok. Nitekim dünyadaki diğer ülkeler adet olduğu üzere askeri darbeyi yapan ekip ülkede asayişi temin ettikten sonra yavaş yavaş o ülkeyle ilişkilerini geliştirmeye başlarlar. Önce Fransa Sisi’yi davet etti sonra ABD’nin o zamanki başkanı BM Genel Kurulu sonrasında düzenlediği yemeğe Sisi’yi de davet etmişti ve Cumhurbaşkanımız da Sisi orada olacak diye katılmamıştı. Dünyada Mısır’daki Sisi rejimini tanımayan tek ülke Türkiye kalmıştı. Şimdi o eksiklik gecikmiş olarak düzeltiliyor. Gecikmiş bir el sıkışması diyebiliriz.”

AK Parti’nin İhvan’a desteği sürecek mi?

Peki, AK Parti, Mısır ile normalleşme sonrası İhvan’a desteğini sürdürecek mi? Yakış, “AK Parti’nin İhvan sevgisi derinlerde yatan bir şey. AK Parti ile İhvan arasında ideolojik bir akrabalık var. O akrabalık nedeniyle İhvan’ı kollamaya devam edecektir ama bunu Mısır’ı rahatsız edecek boyutlarda yapmayacaktır. Zaten bir süre önce Türkiye’de faaliyet gösteren İhvancıların TV’lerinde siyasi içerikli program yapmamaları yönünde uyarıda bulundu. Sonrasında ise İhvan ileri gelenlerinin Türkiye’den çıkarılması söz konusu oldu. Mısır iadesini isterken şimdi onların üçüncü bir ülkeye gönderilmeleri şıkkı üzerinde duruluyor. Neticede Türkiye’nin Sisi’ye karşı sivri ifadeler kullanma uygulamasından vazgeçeceği bir dönem başladı” ifadelerini kullandı.

‘Esad’la görüşme akşamdan sabaha olmaz ama olacak’

Türk dış politikasının girdiği bölgede normalleşme ikliminde Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ın görüşme ihtimali de sık sık gündeme geliyor. Türkiye tarafının buna olumlu baktığı bizzat Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından yapılan açıklamalardan anlaşılıyor. Yakış da bu konuda, “Esad’la görüşmenin akşamdan sabaha olmayacağını düşünüyorum çünkü Suriye ile olan ilişkilerimiz daha karmaşık bir boyutta bulunuyor. Çözümlenmesi gereken çok çetrefilli sorunlar var. Ancak Suriye ve Türkiye gibi iki komşu ülkenin sonsuza kadar ilişkilerini bozuk tutmaya devam edeceklerini düşünmüyorum. Er geç düzelecektir ama Mısır’a nazaran daha yavaş olabilir” değerlendirmesini paylaştı.

Mısır ile normalleşme süreci

Arap Baharı döneminde gerilen Türkiye-Mısır ilişkileri 2013 yılında Mısır’daki darbenin ardından karşılıklı büyükelçilerin çekilmesiyle durma noktasına gelmişti. Maslahatgüzar düzeyine inen ilişkilerde 2021 yılından itibaren yeni bir normalleşme dönemi başladı.

Türkiye'nin Mısır’ın talepleri doğrultusunda Müslüman Kardeşler’e bağlı kişiler tarafından işletilen bazı televizyon kanallarının çalışmalarının durdurması bir jest oldu.

Mayıs 2021'de, Mısır ve Türkiye'de iki ülke arasında dışişleri bakan yardımcıları düzeyinde ikili düzeyde ve bölgesel bağlamda ilişkileri normalleştirmek için gerekli adımları görüşmek üzere iki tur keşif görüşmeleri yapıldı. Dışişleri Bakanları telefon diplomasi kurdu. Ancak bu görüşmeler sonuçlanmadı.

Mısır Dışişleri Bakanı Semih Şukri ise Kasım 2022’de Mısır ile Türkiye arasındaki normalleşme görüşmelerinin Ankara'nın Libya politikalarını değiştirmeye dair hiçbir işaret göstermemesi nedeniyle durduğunu söyledi.

Erdoğan-Sisi görüşmesi sürecin üst perdeden yeniden başlamasına vesile oldu.