ABD’den İsveç’e karşılık F-16: Kongre onaylarsa uçaklar ne zaman teslim edilir?

ABD ile Türkiye arasında yılan hikayesine dönen F-16 satışı, Ankara’nın İsveç’in NATO üyeliğine ikna olmasının ardından hareketlendi. Washington yetkilileri tarafından Ankara’ya ‘şart koşularak’ verilmek istenen uçaklara dair Sputnik’in sorularını yanıtlayan Emekli Tümgeneral Karataş, “ABD Kongresi onay verse bile bu teslim 3-5 yıl sürer” dedi.

Türkiye’nin, İsveç’in NATO üyeliğine yeşil ışık yakmasının ardından, ABD’nin Türkiye ile olan F-16 mesaisi de başladı. Rusya'dan S-400 hava savunma sistemi aldığı gerekçesiyle Türkiye’yi F-35 programında çıkaran ABD, Ankara’nın savaş uçakları için halihazırda ödeme yapmış olmasına dahi aldırış etmemiş, Türkiye’nin F-35 yerine istediği F-16’lar için ise uzun süredir zorluk çıkarmıştı.

İsveç’e karşılık F-16: ABD’nin ‘Ödül-ceza’ sistemi

Daha önce ABD Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan ‘hem İsveç’in NATO’ya resmen katılması için hem de Türk-Amerikan savunma işbirliğini daha da güçlendirmek için zamanın geldiği vurgusu’, her ne kadar ABD tarafı reddetse de Ankara’nın Stockholm’e vereceği cevabın Washington yetkilileri tarafından nasıl bir ‘ödül-ceza’ sistemi barındırdığını ortaya koymuştu. ABD’li siyasetçiler bu bağlantıyı reddetse de, NATO’nun genişlemesine çıkan onay, beraberinde F-16’ların ‘önlem veya koşul’ olmaksızın savaş uçaklarının Ankara’ya teslim edileceği açıklamalarını gündeme getirdi.

Böylece Vilnius Zirvesi’nin hemen ardından Savunma Bakanı Yaşar Güler ve ABD'li mevkidaşı Austin, telefonda İsveç'in NATO'ya üyelik süreci ve ABD'nin Türkiye'ye F-16 savaş uçağı ile modernizasyon kiti tedarikini görüştü; Biden ise ‘Türkiye'nin İsveç'in NATO'ya katılımını desteklemeye devam edeceğinden’ ve F-16 savaş uçaklarını satabileceklerinden emin olduğu uyarısını yaparak, üyelik önünde engel istemediğinin altını çizmiş oldu.

Temsilciler Meclisi üyesi Malliotakis’ten Türkiye’ye Doğu Akdeniz ‘şartı’

Bu engellerden biri olarak ise ABD’nin kendi kongresi öne çıkıyor. Her ne kadar ABD’li yetkililer F-16’lar için tavır değişikliğine gitse de, bazı senatörler bu değişimden hala memnun olmadığını net bir şekilde ortaya koydu. Bunlardan biri olan Temsilciler Meclisi üyesi Nicole Malliotakis, Türkiye ile yapılması planlanan sözleşmede F-16'ların satılması halinde Doğu Akdeniz'de ABD'nin müttefiklerine karşı kullanılmamasını sağlayacak hükümler yer alması gerektiğine dikkat çekti.

Daha önce ABD, F-16 satışı için Türkiye’den hangi şartları talep etmişti?

2022’nin Eylül ayında ABD Senatosu Dış İlişkiler Komitesi Üyesi Senatör Chris Van Hollen, Yunanistan merkezli Kathimerini gazetesine verdiği röportajda, Türkiye’yi ‘sadakatsiz bir NATO müttefiki’ olmakla suçlamış, Ankara’nın F-35 savaş uçağı programından çıkartılmasını için ‘çok uğraştığını’ belirterek F-16 satışı için PYD/YPG’yi vurmama koşulunun getirilmesi gerektiğini savunmuştu. Diğer yandan Türkiye’ye F-16 satışını veto edeceğini her seferinde dile getiren ABD Senatosu Dış İlişkiler Komitesi Başkanı senatör Robert Menendez de Van Hollen’ı desteklediğini belirtmişti. Bu nedenle Biden yönetiminin, Menendez'e yakın markaj uyguladığı haberleri de sıklıkla gündeme gelmeyi sürdürüyor.

Peki, Kongre bu satışa onay verir mi, onay çıkması halinde F-16’lar ne zaman Türkiye’de olur? F-35 ile başlayıp yılan hikayesine dönen savaş uçağı pazarlığını Emekli Hava Pilot Tümgeneral Beyazıt Karataş, Sputnik’e anlattı.

‘ABD’li bazı senatörler bir sürü uçuk kaçık açıklamalar yapmıştı’

Türkiye’nin F-35 programından resmi olarak çıkarıldıktan sonra ABD’den 40 yeni F-16 Blok 70 Viper kod adı ile yer alan uçaklardan ve aynı zamanda envanterinde bulunan 79 tane F-16’sı için de modernizasyon kiti istediğini hatırlatan Karataş, “Bu modernizasyon kitleri de F-16 Blok 70 Viper seviyesine çıkartılacak olan kitlerden oluşuyor. Bunlar ana ihtiyaçlardı. Fakat Türkiye’nin yansımış olan istekleri arasında ayrıca hem uzun menzilli hem de uzun menzilli hava-hava füzeleri de var. 259 milyon dolarlık bir ihtiyaç olan Link 16 modernizasyon kitleri olarak da ayrı bir paket vardı. Bütün bunların hepsi şu anda ABD’de Kongre’nin onayını bekliyor. Bunları beklerken de özellikle Menendez ve Hollen başını çektiği bazı senatörler, Yunanistan ile olan ilişkiler konusunda Yunan lobiciliği yaptıkları için ‘Ege’de uçmayın, Ege adalarının üstünden uçmayın, PKK’ya karşı kullanmayın, Türkiye saldırgan politikalarından vazgeçsin’ gibi bir sürü uçuk kaçık açıklamalar yapmışlardı” dedi ve devam etti:

‘Türkiye’nin savunma ihtiyaçlarını, Finlandiya ve İsveç’in NATO’ya üyeliklerini onamasına bağladılar’

“Fakat sonunda, başlangıçta pek belirtmemekle beraber, Türkiye’nin yeni F-16 alımı, modernizasyonu, yeni hava silahları, savunma ihtiyaçlarını; Finlandiya ve İsveç’in NATO’ya üyeliklerini onamasına bağladılar. Aslında bunu inkar ediyorlar ama bahsi geçen bu senatörlerin hepsi, İsveç ve Finlandiya’nın üyelikleri ile bağlantılıkları olarak bir mesaj vereceklerini ve davranışlarında değişiklik olabileceği konusunda açıklamalarda bulundular.Menendez en son, Türkiye’nin İsveç kararından sonra, ‘Önümüzdeki hafta bir kara vereceğim’ dedi ve olumlu bir karar vereceği konusunda da bir açıklama yaptı. Muhtemelen Yunan lobisi ile görüşecek. Ermeni lobisi ile görüşecek, Yunanistan ekibiyle görüşecek. Yani beslendiği lobilerle bir görüşme yapıp muhtemelen önümüzdeki hafta bu gelişmelerle ilgili Kongre’de bir açıklama yapacak.”

Kongre’den onay çıkarsa yeni F-16’lar Türkiye’ye ne zaman teslim edilebilir?

Biden ve Erdoğan görüşmesine dikkat çeken Karataş, “Bu görüşmede de herkes ‘iyi niyetini’ belirtmiştir. Biden, ‘Elimden gelen her şeyi yapacağım, F-16’ların Kongre’den geçmesi için girişimlerde bulunacağım, AB’ye girişinizi destekliyoruz’ gibi konuşmalar yapmıştır. Bunları dikkate aldığımızda süreç şöyle işleyecek; Kongre, ilgili senatörler vetolarını kaldırdıktan sonra, 15 gün içerisinde herhangi başka bir itiraz gelmezse artık Türkiye’ye yeni F-16’lar, modernizasyon kitleri, diğer silah sistemleri konusunda ilgili yetkililer ayrı bir çalışma yapmaya başlayacaklar. Yani Kongre onayından sonra bu işleri yapan şirketlerle Türkiye tekrar bir görüşme yapacak. Bu satışlar da Yabancı askeri satışlar (Foreign Military Sales) olarak adlandırılan bir sistem içerisinde yürüyor. Bunu da ABD hükümeti adına Savunma Güvenlik İşbirliği Ajansı (Defense Security Cooperation Agency) yürütüyor. Yani devletten devlete satış sistemi basitçe böyle” dedi.

‘Eğer Kongre onay verirse yeni F-16’ların alımı 3 ila 5 yıl sürer’

Yabancı Askeri Satışlar kapsamında Kongre onayı alınırsa ondan sonra görüşmelerin devam edeceğinin altını çizen Karataş, “Fiyatlar ortaya çıkacak, isteklerimizin karşılığı olarak bütçe ne kadardır, ne kadar kredi verilecek, kredilerden ne kadar faiz alınacak bunlar ortaya çıkacak. Ayrıca devletten devlete satış olmasını aracı eden Savunma Güvenlik İşbirliği Ajansı da kendi komisyonunu alacak. Yani Türkiye kredi alırken, sadece kredi ile beraber değil bunun faizini de ödeyecek şekilde bir alışveriş içerisine girmiş olacak. Eğer Kongre’de onaylanırsa, tekrar geriye dönerek ayrıntılı maliyetin hesaplanmasıyla beraber olan süreç tamamlandıktan sonra, yeni F-16’ların alımı 3 ila 5 yıl sürer. Sonbahar’da yeni F-16 satışı kararının her şeyiyle beraber bittiğini var sayarsak, 2024’te 2 F-16’nın verilmesi kararı alındı diyelim; en az 3 ila 5 yıl sürecek. Çünkü üretim hattında başka ülkelerin F-16 üretimleri de var” şeklinde konuştu.

‘Türkiye, havacılık sanayinde modernizasyon kitlerini kendisi yapabilir’

Modernizasyon kitleri ile de açıklamada bulunan Karataş, “Kitler tedarik edildikçe ve üretildikçe kendi stoklarından Türkiye’ye verilir. Bunların uçaklarımıza takılmasında herhangi bir sıkıntı yok, Türkiye, havacılık sanayinde modernizasyon kitlerini kendisi yapabilir. Silah sistemleri de keza bir süreç alacak. Yani sonbaharda imza atılacağını varsayarsak; yeni uçakların sevkiyatı, kitlerin Türkiye’ye geldikten sonra bizim uçaklarımıza monte edilmesi, 3-5 yıllık bir zaman dilimi içerisine yayılacak olan faaliyetler olarak gözüküyor” ifadelerini kullandı.