Biden, Netanyahu'yu koltuğa geri dönmesinden 7 ay sonra ABD'ye davet etti

İsrail Cumhurbaşkanı'nı Beyaz Saray'da ağırlaması öncesi İsrail Başbakanı'yla telefonda görüşen ABD Başkanı, ziyaret davetini ileterek aralarındaki gerilimi bir nebze düşürdü. Tarihi ve Beyaz Saray'da gerçekleşip gerçekleşmeyeceği açıklanmayan görüşmeyle ilgili ABD tarafı 'Netanyahu'nun şahinliğine itirazlarımızdan vazgeçtiğimiz sanılmasın' dedi.

ABD Başkanı Joe Biden, 29 Aralık 2022'de İsrail'in bugüne değinki en aşırı sağcı hükümetini kurarak başbakanlığa geri dönmesinden beri Benyamin Netanyahu'yu ilk kez ABD'de görüşmeye davet etti. İki liderin 4 aylık aranın ardından pazartesi akşamki ilk telefon görüşmesiyle ilgili İsrail Başbakanlığı'ndan yapılan açıklamaya göre 'uzun ve sıcak sohbet' sırasında Biden'ın resmi ABD ziyareti davetini Netanyahu kabul etti.

Yargı reformu çatlağı

Böylece Demokrat Partili Biden yönetiminin adeta üyeleri ırkçılık, dincilik adına birbiriyle yarışan İsrail hükümetinin yönelimi, yargı bağımsızlığını ortadan kaldıracağı gerekçesiyle aylardır protesto edilen reformda ısrarı ve Batı Şeria'da binlerce Yahudi yerleşimi daha inşa etme kararına yönelik alçak tonda da olsa eleştirileri eşliğinde Netanyahu'yla görüşmekten kaçınmasının yarattığı gerilim sonunda hafifledi.

"White House officials declined to say whether Netanyahu would be invited to the White House, which would be the usual practice for a close ally, or only to meet with Biden on the sidelines of the United Nations General Assembly." https://t.co/8F1Mx5NGBZ

— Gregg Carlstrom (@glcarlstrom) July 18, 2023

BM Genel Kurulu'nda mı?

Biden'ın Netanyahu'yu daveti, Beyaz Saray'da İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog'u (bir yıl içinde ikinci kez) ağırlamasından bir gün önce geldi. Biden yönetiminden üst düzey bir yetkili, ABD Başkanı ile İsrail Başbakanı'nın bu yılın ilerleyen zamanlarında ABD'de görüşme konusunda anlaştığını söyledi. Ancak görüşmenin tarihi belirlenmediği gibi Beyaz Saray'da gerçekleşip gerçekleşmeyeceği de belli değil. İsrail'in Kanal12'sine göre eylül ayında New York'ta yapılacak Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu toplantısında gerçekleşmesi ihtimali var.

Israeli PM Benjamin Netanyahu ekes out an invitation to meet with President Biden but White House won't say where or when it will occur.https://t.co/7nad43JxaL pic.twitter.com/AknXBrfoaZ

— AFP News Agency (@AFP) July 17, 2023

Mart ayında 'yakında görüşme, ziyaret yok' demişti

Beyaz Saray, Biden'ın mart ayında Netanyahu ile 'yakın vadede görüşmeyeceğine' dair kameralar önünde yaptığı açıklamadan neden çark ettiğine izahat getirmedi. Ancak Beyaz Saray yetkilileri, yüz yüze görüşme olasılığının, Biden'ın '1970'lerden bu yana en aşırılık yanlısı İsrail koalisyonlarından biri' olarak adlandırdığı hükümetin parçası olarak Netanyahu'nun bazı şahin tutumlarına yönelik itirazlarından vazgeçmesi olarak yorumlanmaması gerektiğini söyledi.

Netanyahu'dan 'geniş mutabakat' sözü

İsrail Başbakanlığı'nın telefon görüşmesiyle ilgili açıklamasına göre Netanyahu, Biden'a, İsrail Yüksek Mahkemesi'nin yetkilerini elinden almakla eleştirilen yargı reformu için 'geniş bir kamuoyu mutabakatı oluşturmaya çalışma' sözü verdi.

Biden yönetimi: Endişe duymaya devam ediyoruz

Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Sözcüsü John Kirby ise Biden'ın 'Netanyahu'nun yargı revizyonu ve kabinesinin bazı üyelerinin bazı aşırılık yanlısı faaliyetleri ve davranışlarından endişe duymaya devam ettiğini' söyledi.

Kirby şu vurguyu yaptı:

"Bu endişeler hala geçerli. Rahatsızlık veriyorlar."

"İsrail'in mümkün olduğunca canlı ve yaşayabilir bir demokrasi olduğunu görmek istiyoruz ki, bu, program, reform ve değişiklikleri uzlaşmaya dayalı ve yönetilenler genelinde mümkün olan en geniş fikir birliğiyle inşa ettiğiniz anlamına gelir."

Demokrat Partili Başkan, özellikle Netanyahu'nun İsrail Yüksek Mahkemesi'nin yetkilerini baltalama, işgal altındaki Batı Şeria'daki Yahudi yerleşimlerini genişletme ve bu bölgede hükümetin onayı olmadan inşa edilen yerleşim yerlerine geriye dönük izin verme kararlarına karşı çıktığını dile getirmişti.

'İsrail'le ilişkilerin gözden geçirildiği' iddiasına yalanlama

New York Times yazarı Thomas Friedman, yakın zamanda kaleme aldığı bir makalede, Biden yönetiminin Netanyahu hükümetinin politikaları karşısında 'İsrail'le ilişkileri gözden geçirdiğini' iddia etmiş, bu yöndeki iddiaları yalanlayan ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Matthew Miller, 'iki ülke arasındaki özel ilişkilere ve Washington'un İsrail'in güvenliğine sarsılmaz bağlılığına' vurgu yapmıştı.

Kongre'nin Demokrat üyeleri arasında İsrail tartışması

Diğer yandan Herzog'un ziyaretinin arifesinde, ABD Kongresi'ndeki Demokrat Partililer arasında İsrail'i ne kadar güçlü şekilde desteklemek, hatta destekleyip desteklememek gerektiğine dair giderek derinleşen bölünme baş gösterdi. İlerici kanat, Yahudi devletini açıkça kınarken, diğerleri, İsrail'e destek ile Netanyahu hükümetini horgörmeyi uzlaştırma çabasına girdi.