Erdoğan'ın 'Kuzey Suriye'deki bütün barınaklarını gömdük' dediği Lafarge'ın geçmişinde ne var?

Cumhurbaşkanı Erdoğan, bugün yaptığı konuşmada, "Kuzey Suriye'deki Lafarge'ın bütün barınaklarını gömdük" dedi. Erdoğan'ın bahsettiği Fransız şirkete daha önce hangi suçlamalarla karşı karşıya kalmıştı?

Cumhurbaşkanı ve AK Parti Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan, partisinin Atatürk Kent Meydanı'nda düzenlenen Aydın mitinginde Fransızların Lafarge çimento şirketinin bütün barınaklarını gömdüklerini söyledi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan açıklamasında, şu ifadeleri kullandı:

Türkiye'yi istedikleri gibi yönetmek isteyen emperyalist güçlerin olduğunu biliyoruz. Biz içerdeki maşalarla mücadele ederken, asıl büyük kavgayı bunlara karşı verdik. Nerde? Cudi'de verdik. Nerde? Gabar'da verdik. Bunları mağaralara gömdük. Terk edip gittiler. Bakıyorsunuz bir taraftan Fransızların meşhur LaFarge çimento ürünü Türkiye'ye geldi ve bunlarla mağaraları yaptılar teröristlere. Fransa ne yazık ki terörün adeta baş destekçisi oldu. Baş edebildi mi? Edemedi. Peki biz ne yaptık? Kuzey Suriye'deki Lafarge'ın bütün barınaklarını gömdük. Durmak yok, o kadar.

Peki Erdoğan'ın bahsettiği Lafarge'in Suriye'deki iç çatışmalardaki rolü nedir?

Dünyanın en büyük çimento şirketlerinden Fransız Lafarge'ın 715 milyon dolarlık son teknolojiye sahip çimento fabrikası, Suriye'nin kuzeyinde 2010 yılında tamamlandı.

Lafarge, Suriye'de Mart 2011'de başlayan iç karşıklıklar çıkmasına rağmen faaliyetini sürdürdü.

IŞİD'in bölgeyi ele geçirmesine rağmen üretim faaliyetlerini sürdüren şirket, 2014'ün sonlarında çalışmalarını sonlandırdı ancak şirketin Çelebiye bölgesindeki faaliyetlerini devam ettirebilmek için IŞİD'e "haraç" ödemenin dışında örgütten malzeme ve akaryakıt temin ettiği ifşa oldu.

Şirket, Temmuz 2015'te İsviçreli rakibi Holcim ile birleşerek isim değişikliğine gitti.

Tesisin bir bölümüne 2015 başlarında yerleşen ABD ve Fransız askerleri, Türkiye'nin 9 Ekim 2019'da Suriye'de başlattığı Barış Pınarı Harekatı öncesinde, yaklaşık 4,5 yıl boyunca buranın bir kısmını üs olarak kullandı.

Fabrikanın onlarca eski çalışanı, yabancı hak gruplarının yardımıyla 2017 yılında şirkete karşı dava açtı.

Şirket hakkında Haziran 2017'de açılan soruşturma kapsamında, Lafarge'ın Yönetim Kurulu Başkanı Bruno Lafont'un da aralarında bulunduğu bazı üst düzey yöneticiler "teröre finansman sağlamak" ile suçlandı.

Haziran 2018'de şirkete yöneltilen "insanlığa karşı suçlara ortak olmak" suçlaması Kasım 2019'da düşürüldü. Ancak davaya müdahil olan sivil taraflar yolsuzlukla mücadele sivil toplum kuruluşu Sherpa ile Avrupa Anayasa ve İnsan Hakları Merkezi, suçlamanın düşürülmesine itiraz ederek Yargıtaya başvurdu.

Fransa Yargıtayı, 7 Eylül 2021'de Lafarge'ın Suriye'de IŞİD'lilere finansmanı nedeniyle "insanlığa karşı suça ortak olmak" suçlaması yöneltilebilmesinin önünü açan kararı aldı.

Anadolu Ajansı (AA), 7 Eylül 2021'de Fransız şirketi Lafarge'ın, IŞİD'i Fransız istihbaratının bilgisi dahilinde finanse ettiğini belirten belgeleri yayımladı.

Belgelere göre, Lafarge, IŞİD'le ilişkisi hakkında Fransız istihbarat servislerini sürekli bilgilendirdi. Fransız istihbarat ve devlet kurumları, Lafarge'ı 'terörü finanse' ederek insanlığa karşı suç işlediği konusunda uyarmadı ve bu durumu gizli tutanaklarda itiraf etti. IŞİD, Lafarge'dan aldığı çimentoları sığınak ve tünel yapımında kullandı.

Paris Temyiz Mahkemesi de 18 Mayıs'ta Çarşama günü Suriye'de IŞİD'e finansman sağladığı, Lafarge'a "insanlığa karşı suça ortak olduğu" iddiasıyla soruşturma açılmasını onayladı.

Eski çalışanları temsil eden avukat Joseph Breham, kararı "ekonomik oyuncuların işlediği en kötü suçların cezasız kalmasına karşı bir adım' olarak nitelendirdi ve şunları söyledi:

"Bugün, planlanmış cehaletin incir yaprağı arkasına saklanmak artık mümkün değil."

Lafarge, ABD'de IŞİD'e yardımdan mahkum edildi

Öte yandan, ABD'de de 18 Ekim 2022'de Lafarge, New York Brooklyn'deki federal mahkemede anlaşma yoluna giderek "IŞİD'e yardım" suçunu kabul etti ve 777,78 milyon dolar ceza ödemeye razı oldu.

Ancak Fransa'da 2016'dan bu yana kamuoyunda tartışılan "Lafarge'ın IŞİD'e yardımı" yıllar geçmesine rağmen soruşturma aşamasında kaldı.

Konu Fransa'da yargıya intikal etse de hala ilerleme kaydedilmemesinin arkasında Fransız istihbaratının suç ortağı olması dolayısıyla meselenin örtbas edilmek istendiği değerlendirmeleri yapılıyor.