'Günümüzde mavi yakalı işçiler, beyaz yakalılardan daha fazla kazanıyor'

Eleman.net CEO’su Levent Dicle, Serhat Ayan’la yeni şeyler rehberinde konuştu.

Levent Dicle, Eleman.net’i şu şekilde tanıttı:

“Eleman.net, mavi yaka ve ara kademede istihdam sitesi. Esasında 2005 yılında kurulmuş bir yazılım şirketi. Biz de diğer teknoloji şirketleri gibi bembeyaz bir sayfayız aslında. İşverenle işçiyi buluşturuyoruz. Ana iş kolumuz istihdam.”

TÜİK verilerini yorumlayan Levent Dicle, işsizlik oranı azalırken mavi yakalıların gelir seviyesindeki artışa dikkat çekti:

“Biliyorsunuz TÜİK verilerine sadık kalmak zorundayız. Verileri bizimle paylaşıyorlar. Yakın dönemde geçen 10 yılın verilerini paylaştılar. Son 15 yılın en düşük işsizlik rakamlarına sahibiz şu anda. Son iki yıldır da tek haneli işsizlik rakamıyla devam ediyor işsizlik oranı. Geçen ayın verileri 8,7 iken son 10 yılın işsizlik ortalaması 9,4. Şu anda 3,5 milyon işsiz var Türkiye’de. Çalışan sayımız 34 milyon civarında. Bunun yüzde 75’ini hizmet sektörü ve mavi yakalı oluşturuyor. Mavi yaka enteresan bir konu. Son iki senedir değişik veriler çıkıyor karşımıza. Vasıflı mavi yakalının bulunmazlığı, mesleki yeterliliğin olduğu işgücündeki bulunmazlık, arkadan gelen yeni nesillerin fiziki güç gerektiren işlerde çalışmama isteği, mavi yakayı bulunmaz ve hatta gelir seviyesi olarak beyaz yakanın üstüne çıkardı. Mesleki yeterliliği ve ustalığı olan kişilerin çok enteresan sektörlerde çok ciddi maaşlar aldığını biliyoruz.”

Türkiye’de yetinlik kazanan ve sertifikasyonu bulunan mavi yakalıların Avrupa’da iş bulma imkanlarının geniş olduğunu vurgulayan Dicle, şunları kaydetti:

“Beş sene önce Polonyalı muslukçuların Avrupa’yı sardığını okumuştuk. Yani bu durum sadece Türkiye’ye özel değil. Avrupa’da da mesleki yeterliliği olan insanların çok ciddi bir gelir seviyesi var. Beyin göçünden bahsediyoruz hep. Yetenekli insanlarımızın ekonomik koşullar yüzünden yurt dışına gittiğini konuşuyoruz. Şu anda bir de işgücü-kol gücü göçü de var. Mesleki yeterlilikle ilgili sertifikası olanı Avrupa havada kapıyor. Akreditesyon var. Berber yetkinliği var mesela. Bunların hepsi Avrupa’da geçerli. Türkiye Cumhuriyeti’nin verdiği unvanlar ve belgeler, Avrupa’da da yetkinlik belgesi olarak kabul ediliyor. Tabii bunlar kolay değil. Forklift ustası olmak veya vinç operatörü belgesi almak kolay işler değil. Risk derecesi yüksek. İş güvenliği devreye giriyor. Cidden ustalık isteyen meslekler bunlar. Ama bir sıhhi tesisatçı belgesi aldığınız anda Avrupa’da işiniz hazır.”

Ustaların kazançlarının beyaz yaka sektörünün çok üstünde olduğunun altını çizen Dicle, şu ifadeleri kullandı:

“Geçen başka bir yayına katılmıştım. Eskiden okumayan çocukları babaları sananiye vermekle tehdit ediyor. Şimdi ebeveynleri sanayiye gönderen çocuklar, ailelerine teşekkür ediyor. ‘İyi ki sanayiye verdin beni. Kardeşim dört sene üniversite okudu. Ben daha çok kazanıyorum’ diyorlar. Bugün bir sanayide kaynakçı, boyacı, oto ustası çok ciddi rakamlar kazanıyor. Beyaz yakanın başlangıç seviyesi asgari ücretin biraz üstünde. 25-30 bin TL civarında bir başlangıç seviyesi var. Piyasadan aldığımız veriler bu yönde. Ama bugün bir kaynakçı veya usta; yani mesleki yeterliliği olan ustalar ve uzmanlar, ayda minimum 60-70 bin TL gelir elde ediyor. Bunlar bir de en alt seviye. Geçen bir vinç operatörü maaşı paylaştık. Milletvekili maaşına yaklaşan, 150 bin TL civarında bir rakam söz konusu. İnşaat sektöründe bulunmazlar. Ayrıca inşaat sektöründe usta, kalfa, çırak ilişkisi de çok enteresan yerlere gitti. Biz onları daha çok böyle sonsuz bir mavi yaka havuzu olarak düşünüyorduk. Saati 2 bin TL’ye gelmiş durumda olan inşaat işçileri var. Yani yevmiyesi 2 bin TL olan işçiler var inşaatlarda artık.”

İşverenlerin de mavi yakalı çalışan ihtiyacını dile getirdiğini aktaran Levent Dicle, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Eskiden sarı sayfalarda yayınlanan eleman ilanları vardı. Eleman.net 2005’te kurulmuş, dijital bir platform. Günümüzde, özellikle son 2 yılda, mavi yakalı işçiler bulunmaz olduğu kadar teknolojik bir çalışana dönüşmüş durumdalar. Teknolojiyi hayatlarına aldılar ve kullanıyorlar. Cep telefonları ve internetleri var. İş bulmayı da burada kolaylaştırmış durumdalar. Bu organik olarak gelişti. Son 2 yılda yüzde 220 ziyaretçi sayısında artış yaşadık. Nedenlerini sorguladık. Sosyal medya hayatımıza girdi. Hatırlayın TikTok videoları haberlere de düştü yakın dönemde. Hizmet sektöründe, üretimde çalışan mavi yakalılar ciddi ve enteresan videolar çekip paylaşıyorlar. Teknolojiyle iç içeler ve bu onların işgücüne katılımını kolaylaştırıyor. Mobilya sektöründen örnek vereyim. Geçenlerde Kayseri’deydim. Türkiye’nin ilk 100’üne girmiş firmaların paylaştığı bir cümle var. ‘Eskiden kapımızı 100 kere çalanı içeri alıyorduk. Şimdi on kere çalsın hemen işe alıyoruz’ dedi. Hatta o esnada başka bir firmanın sahibi de ‘Ne on kere çalması? Nefes alsa yeter’ dedi. O kadar bulunmaz durumda mavi yaka çalışanlar. Enteresan bir dönemden geçiyoruz.”

Avrupa’da ilerideki 5 yıl içinde en popüler mesleklerin hangileri olacağını araştırdıklarını belirten Dicle, listenin ikinci ve üçüncü sırasında mavi yaka mesleklerin yer aldığını söyledi. Levent Dicle’ye göre yapay zeka ve robotik alanındaki gelişmeler, ustalık gerektiren işlerde insanın yerini alamayacak:

“Yakın dönemde bir araştırma yaptık Avrupa’da önümüzdeki 5 yılda en popüler meslekler ne olacak diye. İlk sırada veri güvenliği (data güvenliği) çıktı. İkinci sırada sıhhi tesisatçı çıktı. Hemen arkasından mavi yakalı bir meslek. Hatta üçüncü sırada da güvenlik görevlisi var. Arkadan gelen jenerasyon fiziki güç veya yetenek veren işlerde çalışmak istemiyor. Oturduğu yerden para kazanmak istemiyor yeni jenerasyon. Az çalışsın, hibrit olsun, konfor alanından çıkmasın. Bu yetişme ve yetiştirilme yani usta-çırak ilişkisinin de azaldığını görüyoruz. Burada da mavi yakalı biraz daha premium hale gelmiş oldu. Yapay zeka biliyorsunuz hayatımıza girdi. Robotik hizmetler girdi. Robotik mavi yaka kavramı gelişti. Ben dijital yaka diyorum. Hangi meslekleri robotlar daha çok alacak konuşuluyor. Mavi yakada birçok mesleği robotlar alamayacak. Mesleki yeterliliği olan işlerde robotlar çok devreye giremiyor. Ama yazılımda, yapay zekada vs. girecekler.”