Ziyaretin amacı, Türk ve Kazakistanlı girişimciler arasında ticari ilişkileri geliştirmek ve iki ülke arasında güçlü iş ilişkilerini kurmak. Heyet, Kazakistanlı girişimcilere kendi ürünlerini tanıtma ve Türk tarafıyla doğrudan temas kurma fırsatını sundu.
Ziyaretin organizatörleri, Kazakistan Sanayi ve Altyapı Geliştirme Bakanlığı, Kazakistan Ulusal Girişimciler Odası Atameken, Kazakistan Dış Ticaret Odası, Türkiye’nin Kazakistan Büyükelçiliği, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı (TIKA) ve Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEIK) oldu.
Kazakistan heyetine gıda, kimya, elektronik sektörlerinde faaliyet gösteren 15 yerli üretici ve tarım ve hizmet alanlarından 14 şirket katıldı. Toplamda ticaret ve ekonomik heyete, iki ülkeden büyük ve orta ölçekli şirketlerin 250’den fazla temsilcisi girdi. B2B formatında gerçekleşen görüşmelerde, tarımsal ve et ürünlerinin tedarikiyle ilgili sözleşmeler üzerinde çalışmalar başlatıldı.
Kazakistan temsilcileri, makine mühendisliği, demir metalürjisi, ilaç ve kimya sektörleri gibi ekonomik alanların öncelikli ve Türkiye'ye ihracatı artırma potansiyeli çok yüksek olduğunu kaydetti. Ayrıca çevre dostu tarım ürünleri tedarikinin de umut vadeden bir alan olduğu ifade edildi. Bunlar öncelikle baklagiller, hububat ve bitkisel yağlar. Bu ürünler, diğer ülkelerden ithal edilenlerle kıyaslandığında fiyat avantajına sahip.
Resmi verilere göre, Türkiye ile Kazakistan arasındaki ticaret 2018’de 1.9 milyar dolara ulaştı. Bu gösterge, Ocak-Nisan 2019 döneminde, 944 milyon dolar olarak gerçekleşti.
Kazakistan'In Ankara Büyükelçisi Abzal Saparbekuly, “Bu rakamın en kısa zamanda 1.3 milyar doları bulacağından ve yıl sonuna kadar ticaret hacminin geçen yıla göre çok daha yüksek olacağından eminiz. Bu rakamın orta vadede 5 milyar, uzun vadede de 10 milyar doları bulmasını bekliyoruz” diye açıkladı.
Türk iş dünyası da Kazakistan’a büyük ilgi gösteriyor. Kazakistan’ın bağımsızlık kazandığı andan bu yana Türkiye bu ülkeye 3 milyar dolar yatırım yaptı. Kazakistan’da, Türk yatırımın katılımıyla 79 proje hayata geçiriliyor. Bu projelerin toplam maliyeti 5.3 milyar doları buluyor. 2015-2018 döneminde Türkiye’den Kazakistan’a brüt doğrudan yatırım 2.9 milyar dolar olarak gerçekleşti, bu da toplam doğrudan yatırımın yüzde 1’ini oluşturuyor. Kazakistan’da faaliyet gösteren her 10 yabancı şirketten birinin Türk olması dikkat çekiyor. Kazakistan ekonomisinin inşaat, telekomünikasyon, tarım, ilaç endüstrisi, gıda ve hafif sanayi, yapı malzemelerinin üretimi, endüstriyel projeler gibi alanlarında Türk sermayesinin varlığı gözlemleniyor. Ayrıca Türk girişimciler, otel ve ticaret merkezleri, dağıtımcı ağları, araba ticareti, finansal sektör ve eğitime büyük yatırımlar yaptı. İnşaat sektöründeki işbirliği de başarıyla gelişiyor. Bu alanda Türk şirketleri, deneyimini ve teknolojilerini Kazakistanlı meslektaşlarıyla paylaşıyor.
Türkiye, Kazakistan’ın önemli ticari ve ekonomik partnerlerinden biri ve ticaret hacmine göre, yüzde 2.42 payla diğer ülkeler arasında dokuzuncu sırada yer alıyor. Türkiye’nin Kazakistan’dan ithalatı 2018’de 1.242 milyar doları bularak yüzde 12’lik artış sergiledi. Üstelik Ocak-Mayıs 2019 döneminde bu rakam 1 milyar dolara yaklaştı.
Türkiye’nin Kazakistan’dan ithalatının temelini petrol ürünleri, tahıllar, sebze, pamuk, hayvan yemi, ilaç, maden yakıtı oluşturuyor. Metalürji ürünleri olan demirden yarı mamuller, alüminyum, çinko, bakır ve alaşımlarının ithalatı da önemli paya sahip.
Türkiye ayrıca Kazakistan tarım ürünleri için öncelikli pazarlardan biri. Türkiye’nin Kazakistan’dan tarım ürünlerinin ithalatı 2018’de 100 milyon doları geçerek önceki dönemlere göre yüzde 40’tan fazla artış gösterdi. Türkiye’ye sağlanan Kazakistan tarım ürünlerinin yüzde 26’sını dondurulmuş balık ve bitkisel yağ, diğer kısmını ise buğday, et, yağlı tohumlar ve diğer tarım ürünleri oluşturuyor.
Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu’nun raporundaki bilgiye göre, 2018’de Kazakistan özel sermayesi, Türkiye’nin pek çok sektöründeki yatırım faaliyetini önemli ölçüde artırdı. Bunların başında bankacılık ve finans sektörü ile otelcilik alanı geliyor. Türkiye’de faaliyet gösteren Kazakistan şirketlerinin sayısı ise 200’ü buldu.
Düzenli olarak yapılan ortak ticari ve ekonomik forumlar, platformlar, toplantılar, iş görüşmeleri iki ülke arasındaki ilişkilerin yoğun gelişimine büyük katkı sağlıyor. Bu tür etkinliklere onlarca Türk ve Kazakistan şirketleri, devlet kurumları, dernekler, iki ülke iş dünyasının en büyük temsilcileri katılıyor.
Atameken ve DEIK’in katılımıyla, 28 Kasım 2007 tarihinde Türkiye-Kazakistan İş Konseyi ve 2009’da Türk Dili Konuşan Devletler İş Konseyi kurulmuştu, 2014’de Atameken ve TOBB arasında memorandum imzalanmıştı. Türkiye-Kazakistan İş Konseyi, 2015’te yeniden biçimlendirilmiş, özel misyonu iki ülke arasındaki stratejik işbirliğini geliştirme olarak belirlenmişti.
2018 Eylül ayında, Kazakistan’ın ilk Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev’in Türkiye ziyareti gerçekleşmişti. Bu ziyaret kapsamında Türkiye-Kazakistan Yatırım Forumu düzenlenmiş, forum sırasında iki ülke işadamları toplam maliyeti 1.7 milyar dolar olan 24 anlaşma imzalamıştı.
İki ülke arasındaki ticari ve ekonomik ilişkilerin gelişimi devam ediyor. Kazakistan’ın başkenti Nur-Sultan’da, 17 Mayıs 2019 tarihinde, Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi (Türk Konseyi) Ticaret ve Sanayi Odası'nın (TTSO) kurulmasını öngören tüzük imzalandı. Kazakistan iş dünyası temsilcileri, altyapı, tarım ve enerji alanlarında ikili işbirliğinin gelişmesi için büyük umutların olduğunu kaydediyor.
Kazakistan Sanayi ve Altyapı Geliştirme Bakanlığı Yönetici Sekreteri Mereke Pşembayev, “Ülkelerimizin mevcut ihracat potansiyelinden maksimum yararlanarak bu olumlu eğilimi desteklememiz gerekiyor. Bu yönde işbirliğinin gelişmesi için gereken koşullar artık oluşturuldu” dedi.
Ayrıca Kazakistan ve Türkiye’nin ulusal girişimciler odaları bu yıl içinde ortak girişimci odasını kurma niyetindeler. Bu odanın ofisleri Nur-Sultan ve İstanbul’da bulunacak. Tüm bunlar, Türkiye ile Kazakistan arasındaki yatırım işbirliğinin genişlemeye devam ettiğinin göstergesi.
