Rusya müdahalesine Suriyelilerin bakışı: Eski müttefik geri döndü

Rusya’nın Suriye’deki askeri varlığını arttırıp IŞİD ve El Kaide uzantılı örgütlere yönelik hava saldırılarına başlaması günlerdir dünya gündeminde tartışılıyor. Sputnik’e konuşan Suriyeli stratejist Akil Said Mahfud’a göre, “Suriye’deki kriz çok uzadı ve siyasi çabalar çıkmaza girdi. Oyunun kurallarının değiştirilmesi gerekiyordu.”

Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ın Suriye Devleti adına Rusya’dan askeri destek talep ettiğinin duyurulmasından birkaç saat sonra Rus uçaklarının Suriye’de hava saldırılarına başladıkları haberleri gelmeye başladı. Dünya basınında 'sürpriz hamle' olarak öne çıksa da Suriyeli stratejist Akil Said Mahfud, Rus hamlesinin ülke içinde Rusya gibi müttefiklerden güçlü destek beklentisinin yükseldiği bir dönemde geldiğini söylüyor.

RUSYA NEDEN DAHA FAZLA DESTEK VERMİYOR?

Mahfud’a göre, “Suriyeliler, Ruslar ve diğer müttefiklerimiz neden daha fazla destek vermiyor. Mesela muhalif güçlere, silahlı gruplara müttefikleri çok ciddi destek veriyor ancak bizim müttefiklerimiz bizi neden güçlü bir şekilde desteklemiyor diye tartışmaya başlamıştı. Rusya, Suriyelilerin geneli tarafından yapılan talebi karşılama zamanı geldiğini düşündü.”

'OYUNUN KURALLARI DEĞİŞMELİYDİ'

Mahfud, Rusya’yı Suriye hamlesine ikna eden birkaç temel neden olduğunu söylüyor. Buna göre, “Suriye’deki kriz çok uzadı ve siyasi çabalar çıkmaza girdi. Oyunun kurallarının değiştirilmesi gerekiyordu.” “Rusya’nın Suriye’deki durumu askeri olarak dengeleme gereği duyduğunu” savunan Mahfud, “Rusya artık cephane, istişare, danışmanlık gibi yardımların yeterli olmadığını düşünmeye başladı. Çünkü çeşitli kesimlerin ve bazı ülkelerin Suriye’ye müdahalesinin ülkeyi ciddi şekilde tehdit etmeye, Suriye’nin mücadele gücünü zorladığını düşünmeye başladılar” dedi.

RUSYA ‘TEKFİRCİ’ TEHDİDİNE KARŞI HAREKETE GEÇTİ

Mahfud’a göre, “El Kaide uzantılı grupların İdlip ve Cisr Eş Şuğur’u Türkiye’nin desteği ile ele geçirmeleri ve Türkiye’nin bu gruplara sınırlarını sonuna kadar açmaları Rusya’nın müdahaleye uzanan kararları almasında etkili oldu.”

Mahfud, “Türkmenistan’dan ya da eski Sovyet coğrafyasından tekfirci ordular getirildi Suriye’ye. Rusya, bu tekfircilerin kendilerine ciddi tehdit olduğu düşüncesinde. Moskova yönetimi, Suriye’ye yönelik tehditlerin Rusya’ya ve Rusya’nın Orta Doğu’daki proje ve çıkarlarına tehdit olacağını anladılar” dedi.

Rusya bir süredir Suriye’de siyasi çözümün sağlanması için çeşitli girişimlerini sürdürüyor. Bu çerçevede Suriyeli muhalifleri ve yönetimi bir araya getirmeyi amaçlayan Moskova-1 ve Moskova-2 konferansları düzenlendi. Yine Suriye’deki vekalet savaşına taraf olan ülkelerle de temaslarını sürdüren Rusya’dan Suriye’deki son hamlesine paralel olarak “siyasi çözümü sağlamayı hedeflediklerini” vurgulayan açıklamalar geldi.

AMAÇ, DENGE SAĞLAMAK

Mahfud, “siyasi süreçlerin savaşın devamı olduğunu ve Rusya’nın Suriye’de siyasi çözüm için uygun ortamı hazırlama hedefinde olduğunu” savunuyor. Askeri operasyonların kısa vadeli ancak belirleyici olduğunu söyleyen Mahfud’a göre, “Stratejik olarak her zaman askeri süreç belli bir durumu değiştirmek için zemin hazırlar. Rusya askeri ve siyasi açıdan mevcut tabloda dengeyi sağlamayı amaçlıyor.”

Rusya’nın Suriye’de yaptığı hava saldırılarına birçok ülkeden tepki geldi. Mahfud, “ABD, Türkiye, Suudi Arabistan gibi ülkelerin bu müdahaleden dolayı rahat olmadıklarını ancak bu tepkilerin beklenen bir durum olduğunu” savunuyor.

Mahfud, “Rusya’nın Suriye’ye (siyasi ve askeri) dengeyi sağlamak ve milli çıkarları için girdiğini düşünüyorum. Rusya’nın mevcut savaşı tırmandırmak ya da yeni savaşlar çıkarmak için müdahale ettiklerini düşünmüyorum” diye konuştu.

“Krizin kısa sürede bitmeyeceğini ya da Rusya ve ABD arasında Suriye konusunda bir uzlaşının yakın zamanda sağlanamayacağını” savunan Mahfud’a göre, Türkiye, Suudi Arabistan gibi ülkelerin kendilerine yönelik doğrudan tehdit hissetmedikleri sürece Suriye politikalarını değiştirmelerini beklememek gerek. Ancak Rusya’nın siyasi düzeyde girişimleri bu ülkelerin Suriye’ye müdahalelerini mantıklı ve öngörülebilir düzeye getirilmesini sağlayabilir.

'ÇİN DE MÜDAHALE ARZUSUNDA'

Suriye’nin müttefiklerinden biri olan Çin’in sürece daha etkili bir şekilde müdahale edip etmeyeceği de tartışılıyor. Mahfud, Çin’in de müdahale arzusunda olduğunu ancak “bu müdahaleyi dikkatli, tedbirli ve etkili şekilde yapmak istediklerini” söylüyor.

Yerel kaynaklar Çin’in askeri müdahalesinin beklenmediğini, fabrikalar, otoyollar gibi alt yapı ve büyük imar projelerinde Çin’in etkin rol alacağını öne sürüyor.

Moskova yönetiminin Suriye hamlesinin uzun vadede nelere gebe olduğuna dair birçok spekülasyon var. Mahfud’a göre de, “Rusya, bölgede ve uluslararası alanda bir çeşitli politikaların kurallarını değiştirme çabasındalar. Ukrayna ve Kırım’da yaşananlar Suriye’nin bir provasıydı. Rusya’nın müdahalesinden sonra birçok şey farklı olacak.”

SURİYELİLERİN BAKIŞI: ESKİ MÜTTEFİK GERİ DÖNDÜ

Rus uçaklarının hava saldırıları, buna bağlı olarak tepkiler ve destekler şimdilerde ön planda olsa da Rusya’nın müdahalesi Suriye içinde “eski müttefik geri döndü” şeklinde algılanıyor. Yerel kaynaklar, “Rusya’nın hava saldırıları yapmak ve siyasi süreci yürütme girişimlerinin yanısıra Suriye içinde de çeşitli düzenlemeleri içeren geniş ve uzun vadeli bir planı olduğunu” aktarıyor.

Soğuk savaş döneminden beri Rusya’nın siyasi ve askeri müttefik olan Suriye’de ordu ve devletin kurumsal yapısı Rus ekolüne göre şekillendirilmiş. Zamanla gerek her iki ülkenin geçirdiği değişimler ve gerekse bölgesel şartlar Suriye’deki Rus ekolünü zayıflattı.

RUSYA’DAN SURİYE ORDUSUNUN YENİDEN YAPILANMASINA YARDIM

Rusya’nın Suriye ordusuna (gerekli görülen) kısımlarının yeniden düzenlenmesinde yardımcı olacağı belirtiliyor. Bu çerçevede, Rusya’dan gelen silahların kullanımının yanısıra bazı birlikleri eğiteceği ve herkesin kendi mahallesini koruması amacıyla kurulan Yerel Savunma Komiteleri’nin orduya entegre edilmesinde yardımcı olacağı savunuluyor.

Suriye’de yaşayan Fransız gazeteci Thierry Meysan da, “Rusya’nın öncelikli hedefinin Suriye ordusuna destek vermekten çok orduyu güçlendirmek olduğunu” söylüyor.

Rusya’nın uluslararası düzeyde siyasi açıdan Suriye yönetiminin elini güçlendirmek için girişimlerini sürdürmesi de beklentiler arasında. Bu çerçevede, Türkiye’nin angajman kurallarını esnetmesi, İsrail’in Kuneytra dahil Golan Bölgesi’nde saldırılarına engel olunması, Suriye ve Irak arasındaki koordinasyonun yeterli düzeyde sağlanamaması gibi zafiyet yaratan konularda Rusya’nın girişimlerinin etkili olacağı savunuluyor.

SURİYE EKONOMİSİNİ TOPARLAMA HEDEFİ

Akdeniz’deki gaz yataklarının Suriye kıyılarındaki kısmından gaz çıkarılması ve uluslararası piyasaya sürülmesi, ülke içinde bulunan ancak henüz çıkarılmamış gaz ve petrol alanlarının işletilmesi için Rusya ile çalışmaların başladığı da gelen bilgiler arasında. Bu projelerin 5 yıllık savaşın ardından ekonomisi ağır hasar gören ülkenin toparlanmasını sağlaması bekleniyor.

Rusya’nın Tartus limanı ve Lazkiye’deki Basil Esad Havaalanı’ndaki askeri varlığının yanı sıra radar sistemlerini de geliştirmek ve korumak istediği ve bu nedenle hava saldırıları bittikten sonra da bölgede etkili olabilecek şekilde Suriye’de varlığını sürdürmek isteyeceği açık.

Rusya’nın bölge ülkeleri ile temasları nasıl sonuçlanır bilinmez ancak Suriye bazında askeri ve siyasi projelerinin yanı sıra bölgede gücünü etkinleştirmek üzere bir santranç oynadığı söylenebilir. Bu çerçevede Hizbullah, Hamas, Suriye Kürtleri gibi bölgesel aktörler dahil yeni ittifaklara ve ihtilaflara gebe bir sürecin başında olduğu söylenebilir.