Enfeksiyon Hastalıkları Derneği Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, Çin'de koronavirüse yönelik aşının etkin molekülünün bulunması gerektiğini belirterek şunları ifade etti:
"Molekül önce hayvanlarda, sonra insanlarda denenecek. Geniş bir insan grubunda denenip, etkili ve güvenilir olduğu gösterildikten sonra 'etkin bir aşı bulundu' diyebileceğiz ve insanlara uygulanabilecek. Bunların hepsi 12 aydan önce olmayacak gibi görünüyor."
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları Derneği Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ceyhan DHA'ya yaptığı açıklamada koronavirüsün aynı influenza (grip) gibi havyan kaynaklı olduğunu söyledi.
Bu tarz virüslerin çoğunda başlangıcın kanatlı bir hayvandan olduğunu belirten Prof. Dr. Ceyhan açıklamasına şu şekilde devam etti:
"Grip genellikle su kuşlarıyla başlar, koronavirüsler de daha önce yarasadan tanımlanmıştı. Örneğin, 'SARS' salgını da bir kedi cinsinden kaynaklıydı. Bu virüsü henüz bilmiyoruz. Kanatlı bir hayvandan olduğunu düşünüyoruz. Şu anda ortaya çıkan 'SARS' ve 'MERS'te olduğu gibi ağır solunum yolu enfeksiyonu tablosudur. Onun için de daha öldürücü seyrediyor."
'Mevsimsel gripten hızlı'
Prof. Dr. Ceyhan, koronavirüsün yayılma hızına bakıldığı zaman SARS ve MERS salgınlarından daha hızlı yayıldığını kaydederek şunları söyledi:
"SARS salgınında toplam 8 bin vaka olmuştu; 'MERS' salgınında birkaç bin vakayla sınırlı kaldı. Şu anda 'koronavirüs' salgınında 35 bin civarında oldu. Dolayısıyla daha hızlı yayılıyor. Yayılma hızını belirleyen çok sayıda faktör vardır. Aldığınız önemler çok önemlidir. Neden Çin dışındaki ülkelerde yavaş yayılıyor? Çünkü yoğun önlemler alınmış durumdadır. Çin'de vaka sayısı çok arttığı için bu önlemleri orada almak mümkün değil. Çinli bir bilim insanı yayılma hızı için 4,0 oranını verdi; yani her 1 kişi 4 kişiyi enfekte edebiliyor. Mevsimsel gripten daha hızlı yayılan bir hastalıkla karşı karşıyayız."
Kuluçka süresi bilinmiyor
Virüsle ilgili bilinmeyen durumların var olduğuna işaret eden Ceyhan, "Mesela, 'virüs ne kadar sıklıkla mutasyona uğruyor, yapısını değiştiriyor?' Henüz bunu bilmediğimiz için aşı çalışmaları da ne kadar başarılı olacak, o konuda da bir tahminde bulunmamız çok zor. Şu anda çok sayıda grup, virüse karşı aşı geliştirmek için çalışıyor. Bunun yanında başka özellikleri de bulunmaya çalışılıyor. Mesela, 'Bu hastalığın kuluçka süresi ne kadar?' bunu bilmiyoruz. 'Belirtisiz geçen süre ne kadar?' bunları bilmiyoruz. Bu konular çok önemlidir" dedi.
Önce hayvanlarda denenecek
Aşı üzerine çalışmalar yürüten 12 grubun içinde 1'inin ilaç firması, 8'inin biyoteknoloji firması, 3'ünün de akademik kurum olduğunu ifade eden Ceyhan, bir aşının elde edilebilmesi için öncelikle aşının etkin molekülünün bulunması gerektiğini kaydetti. Molekülün bulunmasının aşının bulunduğu anlamına gelmediğini vurgulayan Prof. Dr. Ceyhan, şunları söyledi:
"Molekül bulunduktan sonra bunlar önce hayvanlarda sonra insanlarda denenecek. İnsan deneylerinde de 4 fazda gerçekleşecek. Önce küçük gruplarda sonra giderek artan gruplarda denenecek. Ancak geniş bir insan grubunda denenip, etkili ve güvenilir olduğu gösterildikten sonra 'etkin bir aşı bulundu' diyebileceğiz ve insanlara uygulanabilecek. Şu anda çalışan gruplar daha küçük gruplardır. Molekül bulunsa ve etkin olduğu gösterilse bile bunları dünya çapında dağıtabilecek, herkese yetecek aşı üretebilecek kapasiteleri yok. Bunların hepsi 12 aydan önce olmayacak gibi görünüyor."
Prof. Dr. Ceyhan, "Daha önceki deneyimlerimize de baktığımız zaman 'SARS' salgınında 20 ayda bir aşı geliştirilebildi; etkin olup olmadığını bilemiyoruz; çünkü aşı daha kullanılamadan salgın sona erdi. 'MERS' salgınında da 2012'de çalışmalara başlanıldı; ancak geçen sene bir aşı geliştirilebildi. Bu da şu anda yavaş yayıldığı için çok yaygın uygulanmıyor. 'Ebola' virüsünde de 6 ayda aşı geliştirilebildi; ama o da 'koronavirüs' çeşidi değil. Mutlaka 'etkin bir aşı bulunur' diye kesin konuşmak mümkün değildir" ifadelerini kullandı.
Koronavirüsten korunma yolları
'Koronavirüs'ün solunum yolu ve damlacıkla bulaşan bir hastalık olduğunu ifade ederek, sık sık ellerin yıkanması uyarısında bulunan Prof. Dr. Ceyhan, özellikle kış aylarında solunum yoluyla bulaşan hastalıkların çok olduğu dönemde mutlaka ellerin bol su ve sabunla yıkanması gerektiğini belirtti.
Prof. Dr. Ceyhan, "Eğer kişi elini yıkayamıyorsa, alkollü el dezenfektanlardan kullansın. Bu bir alışkanlık olmalıdır. Hasta olan kişiler de mutlaka öksürürken veya hapşırırken, dirseklerinin iç kısmıyla ağızlarını kapsatsınlar. Özellikle ağır solunum yolu hastalığı geçiren insanlar işe ya da okula gitmesinler" dedi.
