Çerezler ve kişisel verilerin korunması yönündeki adımların iş dünyasına yansımaları

Sirkhet Danışmanlık Kurucusu Efecan Başöz, Serhat Ayan’la Yeni Şeyler Rehberi’ne konuk oldu.

Sirkhet Danışmanlık’ı tanıtan Başöz, şunları söyledi:

“Sirkhet Danışmanlık olarak 2018’de kurulan bir dijital pazarlama ajansıyız. Reklam yönetimi ve organik trafik alanında hizmetler veriyoruz. Dijital pazarlama tarafında ilerleyen bir ajansız.”

Google’ın izin moduna değinen, KVKK ve Avrupa Birliği’nin getirdiği kuralları anlatan Efecan Başöz, kullanıcıların verdiği izinlerin yahut reddettiği izinlerin verilerin analizinde nasıl bir rol oynadığını şu ifadelerle anlattı:

“Google izin modu, yani ‘consent’ modu. İzin verme, onam verme(rıza) şeklinde Türkçe söyleyebiliriz. Buradaki onam verme önemli bir detay. ‘Benim verimi işlemeye, bunu tutmaya, bununla alakalı analiz yapmaya veya reklam vermeye izin veriyorum’ demenin teknik tarafı. Bir uygulamaya veya web sitesine gelindiğinde, başta analitik olmak üzere kaç sayfa dolaşıldığı, ne kadar sitede kalındığı, hangi sayfaların dolaşıldığı, form doldurulup doldurulmadığı, satın alma işlemi yapılıp yapılmadığı vb. birçok veri izleniyor. Ayrıca arama motoru, reklam platformları, sosyal medyalar olsun, reklamlar veriliyor. Buraların kişiselleşebilmesi için kullanıcıların verileri toplanıyor. Bunlarla alakalı izin alma durumu oluştu. Bu durumu şöyle açıklamak lazım.

Google’ın tarafında, Avrupa Birliği ve Avrupa Ekonomil Bölgesi üyeleriyle alakalı zorunluluk oldu. Fakat Türkiye’de şöyle bir durum var: Bizde KVKK çıkarıldı. Orada çerez yönetimi diye bir alan var. Bir siteye girdiğinizde ‘çerez’ isimli, bütün hareketleri kaydeden bir dosya tutuluyor. Tarayıcınızda aslında bir dosya tutuluyor ve şirketler bunlarla analiz yapabiliyor. Bunlarla ilgili izin alınması gerektiği KVKK’da açık. Konu her ne kadar Avrupa ile ilgili olsa da KVKK olduğu için bizde de zorunluluk vardı. Google analitik tarafta çok kullanılıyor. Dolayısıyla bu açıdan baktığımızda, Google diyor ki ‘Artık izin almalısınız. Ben bu izni görmeliyim. İzin yoksa ben analitik tutmayacağım ve reklam özelleştirmesi yapmayacağım’ diyor. Google çok büyük bir yapı. Analitik tarafı var, reklam tarafı var bir de Chrome diye bir tarayıcısı var. Dünyanın en çok kullanılan tarayıcısı. Dijital sürecin her adımında varlar. Dolayısıyla onların kurallarına göre oynamak gerekiyor. Buradaki izinleri takip ediyorum.

Geçmişte böyle bir yapı yoktu. Eğer artık izin alınmazsa, Google otomatik olarak reddedecek ve analizleri otomatik olarak göremeyecek. Bunun site sahiplerinin veya dolaylı yoldan ajansların ve IT ekiplerinin yani siteyle ilgilenen tarafın yapması gereken bir şey. KOBİ’lerin ve kurumların çoğu ajanslarla çalışıyor. Ama günün sonunda sorumlu sıfatıyla başta olan kişinin bunu yapması gerekiyor. Çerez yönetiminde zaten zorunluluğumuz vardı. Siz bir siteye girdiğinizde genelde aşağıda bir bilgilendirme çıkar. Çerezlerde nelerin kabul edilip edilmediğine dair seçenekler çıkar. ‘Hepsini kabul et, hepsini reddet’ gibi. Çoğu kişi buna hiç tıklamaz veya hepsini kabul et seçeneğine tıklar. Bunun Google kısmı şöyle işliyor: Arka tarafta Google’a bir bilgi atılıyor. Teknik ekipler bir bilgi parçacığıyla Google’a izin alıp almadığını belirtiyor. Oradaki teknik detayı, konuyla ilgilenen IT ekibi veya ajanslar, Google tarafında bir ayarlama yapıyor.”

Çerezlerin reddedilmesi ve gelen regülasyonlar sebebiyle veri analizinin zorlaştığını vurgulayan Başöz, şunları kaydetti:

“Eğer herkes çerezleri reddederse, bizim işlerimizin zorlaştığı bir dönem başlıyor. Bazı çok temel konular var. Güvenlikle alakalı. Zaten o siteyi kullanıyorsanız kabul etmek zorundasınız. Ama analitik veriler var. İşte cinsiyet, yaş gibi demografi detayları. Tarayıcı üstünden gelen kullanıcının ilgi alanlarını vs. görebiliyorduk. Bu detayları artık görememeye başlıyoruz. Bu birincisi analitikte, ikincisi reklamda işleri zorlaştırıyor. Dijital reklamın olayı zaten verileri görebilmekti. Tabii Google bununla alakalı olarak çözümler üretmeye çalışıyor. Google yakın dönemde çerezleri de bırakacak. Birinci adım izin modu ama bir değişim olacağını öğrendik. Artık yaz aylarında Chrome’da çerezleri bırakacaktı Google. Bir kayıp öngörüyorduk. Bunu son çeyreğin ikinci yarısına bıraktı, çünkü küresel bir değişim. Kişisel görüşüm bu biraz daha ötelenecek. Çünkü bizim sektörde çok ciddi bir iş yükü ve teknik bilgi isteyen detaylar var. Bir de kurumsal yapılarda bu kadar teknik insanlar çalışmayabiliyor. İşler ajanslara bırakılıyor. Bu biraz karmaşık bir konu. Yasal düzenlemeler var. Türkiye’de KVKK tarafında bunu yapmalı mıyız yapmamalı mıyız konuşuluyor. Bir de kurumsal, Avrupa Ekonomik Bölgesi’ne ihracat yapan firmalar var. Sitede İngilizce ve başka diller var. Oradaki bir kullanıcı sitenize giriyor, burada hareket yapıyorsa, bunun zorunlu olarak olması gerekiyor. Yani Türkiye’de değiliz, bu kuralları umursamayalım gibi bir durum söz konusu değil. Tek bir ayrıştırıcı nokta var: Türkiye’de bir sitedir. Sadece Amerika ile çalışıyordur. Şu anda böyle bir zorunluluk yok. Ama böyle detaylar için spesifik araştırma yapmak lazım. Bunun yerine kurallara uyulması çok daha verimli olacaktır.”

Veri gizliliğinin önemli olduğunu ifade eden Efecan Başöz, öte yandan kısıtlamalar ve regülasyonlar sonucunda iş dünyasında kayıplar olabileceğini vurguladı:

“Biz zaten GDPR’a uyumlu gidiyoruz. GDPR öyle bir noktaya gidiyor ki, biz daha iyi bir noktada kalacağız. Verinin işlenmesinde daha iyi bir noktadayız. Fakat orayla tam uyumlu hale gelirsek, veriyi neredeyse hiç işlememe noktasına gidilebilir. Ben AB tarafında ipin ucunun kaçırıldığını düşünüyorum. Elbette veri gizliliği çok önemli. Evet gerçekten de veri en değerli şey oldu. Burada büyük manipülasyonlar yapılabiliyor. Fakat bunun yolu, her şeyi kısıtlamak ve hiçbir şey yapılamayacak hale getirmek midir? Mesela hiçbir şey yapılamadığını, reklam verilemediğini düşünün. Yatırım ve reklam yapılamayacak. Google piyasadan çekildi diyelim. Chrome olmaz, arama olmaz, Gmail gibi alanlar var. Gmail’i birçok firma kurumsal olarak kullanıyor. İki taraf da çok büyük. Çekişme var açık konuşmak gerekirse. Bakalım o çekişmenin sonunda neler olacak, göreceğiz.”

Devletler arası güç mücadelesinin dijital dünyada yansımaları olduğunun altını çizen Başöz, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Twitter’da bant daraltmaya doğru gidişat var. Neden? Temsilcileri yok. Oraya doğru gidiyor. X, çok önemli bir platform. Özellikle bilgi akışı açısından önemli. Ama bu sadece Türkiye’de olan bir şey değil. Biraz da güç çekişmesi var. Bunlar çok güçlü firmalar oldular çünkü bilgiyi kontrol ediyorlar. Bugün ABD Kongresi’nde TikTok’u yasaklaması öngören karar kabul edildi. ABD Başkanı imzalarsa TikTok, Amerika’da yasaklanacak. Çin-ABD çekişmesiyle, çok ciddi kullanılan, çok büyük bir platformun yasaklanması söz konusu. Veri böyle bir şey. Biz daha teknik ve mikro bazda konuya başladık ama makro bazda devletlerin izin vermediği durumlar var. O platformlar da olabildiğince regülasyonlara uymaya çalışsalar da paralelde regülasyonlarla savaşıyorlar. Çünkü o veriye ihtiyaç var. TikTok’ta meşhur bir algoritma var. Soru işaretleri var. Ama o algoritmayı milyonlarca insan kullanmak istiyor. Veya Google’daki verilerin işlenmesi gerekiyor. İki uçlu bir konu. Doğrusu olmadığını düşünüyorum. Kimsenin mutlu olmadığı çok zor bir konu var. Verinin yüzde yüz yok olması diye bir şeyi hayal etmek çok zor. Verinin hiçbir şekilde işlenemediği bir senaryoyu teknik olarak hayal etmek çok zor. Çok derine indiğimizde belli bir kullanıcı, belirli bir IP’den belirli bir cihazdan geliyor. Temel bilgiler var. Çok basit düşünelim. Her gün kullanılan siteleri düşünelim. Peki dijitalde bu imkan ortadan kalkarsa ne olacak? Oradaki çekişme günlük hayatı etkileyecek.”