Bakmak ve seyretmek – Смотреть

Bugünkü dersimizde, ‘смотре́ть’ [smatrét’] fiili üzerinde duracağız. Bu fiilin Türkçe’de iki karşılığı var: ‘bakmak’ ve ‘seyretmek’. Hangisini ne zaman kullanmak gerektiğini öğrenmek için aşağıdaki derse bakın.

Rusça’da ‘смотре́ть’ [smatrét’] fiili iki durumda kullanılır. Bu durumlar için Türkçe’de iki farklı fiil kullanılır: ‘bakmak’ ve ‘seyretmek’. Aralarındaki fark şudur:
1) Eğer fiilden sonra soyut bir nesne varsa ‘смотреть’ fiili ‘seyretmek, izlemek’ anlamına gelir ve fiilden sonra gelen isim edatsız kullanılır.
смотре́ть (что?) – (bir şey) seyretmek, izlemek
‘Смотре́ть’ fiili, İsmin –I Halinin kullanılmasını gerektirir:
смотре́ть телеви́зор – televizyon seyretmek, izlemek
смотре́ть фильм/кино́ – film seyretmek
смотре́ть но́вости – haber seyretmek
смотре́ть переда́чу/програ́мму – program seyretmek
смотре́ть шо́у – şov seyretmek
2) Eğer fiilden sonra somut bir şey veya bir kişi varsa ‘смотреть’ fiili ‘bakmak’ anlamında kullanılır; fiilden sonra gelen isim ‘на’ edatı ile kullanılır:
смотре́ть на (что? кого́?) – (bir şeye, bir kimseye) bakmak
Bu anlamda da ‘смотре́ть’ fiili, İsmin veya Zamirin –I Halinin kullanılmasını gerektirir:
смотре́ть на челове́ка – bir kişiye bakmak
смотре́ть на кни́гу – kitaba bakmak
смотре́ть на тебя́ – sana bakmak
‘Смотре́ть’ fiilinin hem Tamamlanmamış Biçimi (несовершенный вид, НСВ) hem de Tamamlanmış Biçimi (СВ) bulunur. Tamamlanmamış Biçimi (НСВ) daha çok süreci gösterirken Tamamlanmış Biçimi (СВ) elde edilen veya edilecek olan sonucu belirtir:
смотре́ть [smatrét’] (НСВ) – посмотре́ть [pasmatret’] (СВ)
Şimdi bu iki fiilin çekimlerine bakın:
1) смотре́ть (НСВ) [smatrét’] – seyretmek, izlemek (süreç)
Şimdiki Zaman: я смотрю́ – ты смо́тришь – он (она́) смо́трит – мы смо́трим – вы смо́трите – они́ смо́трят
Geçmiş Zaman: я/ты/он (она́) смотре́л/смотре́ла – мы/вы/они́ смотре́ли
Gelecek Zaman: я бу́ду/ты бу́дешь/он (она́) бу́дет/ мы бу́дем/вы бу́дете/они́ бу́дут + смотре́ть
Emir Kipi: смотри́/смотри́те
2) посмотре́ть (СВ) [pasmatrét’] – seyretmek, izlemek (sonuç)
Şimdiki Zaman: yok
Geçmiş Zaman: я/ты/он (она́) посмотре́л/посмотре́ла – мы/вы/они́ посмотре́ли
Gelecek Zaman: я посмотрю́/ты посмо́тришь/он (она́) посмо́трит/мы посмо́трим/вы посмо́трите/они́ посмо́трят
Emir Kipi: посмотри́/посмотри́те
Lütfen, örneklere bakın:
1.
— Я смотрю́ (süreç) на вас и ника́к не узнаю́. – Size bakıyorum ve bir türlü tanıyamıyorum.
2.
— Ты вчера́ поcмотре́л (sonuç) но́вое шо́у? – Dün yeni şov izledin mi?
— Нет, не посмотре́л (sonuç). – Hayır, izlemedim.
3.
— Не смотри́ (süreç) на меня́ так! – Bana böyle bakma!
4.
— Обяза́тельно посмотри́те (sonuç) э́тот фильм! – Bu filmi mutlaka seyredin!
— Мы уже́ его́ посмотре́ли (sonuç). – Biz onu artık seyrettik.
5.
— Ты то́лько посмотри́ (sonuç), что твори́тся! – Baksana, neler oluyor!
6.
— Моя́ ма́ма ка́ждый ве́чер смо́трит (süreç) сериа́лы по телеви́зору. – Annem her akşam televizyonda diziler seyrediyor.
7.
— Она́ уже́ смотре́ла (süreç) сериа́л «Великоле́пный век»? – ‘Muhteşem Yüzyıl’ dizisini seyretti mi?
— Да, она́ смотре́ла, смо́трит и бу́дет смотре́ть (süreç) его́ ещё до́лго. – Evet, seyretti, seyrediyor ve daha da seyredecek.
8.
— Чем занима́ешься? – Neler yapıyorsun?
— Смотрю́ (süreç) телеви́зор. – Televizyon seyrediyorum.
9.
— Он смо́трит (süreç) на телеви́зоры, но не мо́жет вы́брать себе́ подходя́щий. – Televizyonlara bakıyor ama uygun olanı seçemiyor.
Bir sonraki derste görüşmek dileğiyle…