İran ve 5+1 Grubu: Müzakerelerde son ve en zor aşamaya geçildi

Cenevre’de, 20-23 Şubat günleri arasında, İran'ın nükleer programı üzerine yürütülen müzakerelerin 13. ayağı düzenlendi. Müzakerelerin en büyük farkı, yüksek yoğunluğu ve formatların çeşitliliği oldu.

İran ve ABD dışişleri bakanları arasında ikili istişareler, 5+1 Grubu ve İran arasında müzakereler ve 5+1 Grubu katılımcıları ile İran temsilcileri arasında özel görüşmeler gerçekleşti. İran’ın nükleer programı ile ilgili nihai çözümün bulunma şansı ne kadar?

Son müzakere ayağı, çok gergin geçti. Zaman daraldığı için bu anlaşılabilir bir durum. Taraflar, mart ayı sonlarına kadar tartışmalı konularda temel siyasi çözümü bulma konusunda anlaşmıştı. Bu arada, son şekliyle kapsamlı anlaşmanın 30 Haziran 2015’e kadar hazırlanması planlanıyor. Tarafların, müzakere sürecini uzatmama konusunda anlaşmaya varması çok önemli. Yani her şey, önümüzdeki aylarda müzakere edilmeli, onaylanmalı, çözümlenmeli ve imzalanmalı.

"ÇÖZÜMLENMEYEN SORUNLAR VAR"

Rus siyaset uzmanı Vladimir Yevseyev, Radyo Sputnik'e konuyla ilgili şu yorumda bulundu:

"Hiç şüphesiz, bu müzakerelerin 13. ayağında, anlaşmaya yönelik bazı ilerlemeler kaydedildi. Rus heyeti başkanı Sergey Ryabkov’a göre, İran’ın nükleer dosyası ile ilgili müzakereler ivme kazandı ve her yeni görüşmede daha fazla ilerleme elde ediliyor. Ancak önümüzde çok iş var. Henüz çözümlenmeyen sorunlar var. Bunlar, İran’ın nükleer faaliyetinin UAEK tarafından sıkı kontrolü, İran için izin verilen santrifüj sayısı, Arak’taki ağır su reaktörünün akıbeti ve İran’a uygulanan yaptırımların iptali ile ilgili takvim. Tüm bu sorunların, İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif’in ABD’li muadili John Kerry ile görüşmede ele alındığını tahmin ediyorum."

"RUSYA TEMSİLCİLERİ MÜZAKERELERE CİDDİYETLE YAKLAŞIYOR"

Tahran ve Washington’un Cenevre’ye gönderdiği heyetler, niyetlerinin ciddi olduğunu gösteriyor. İran heyetinde Bakan Zarif’in yanı sıra, İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Ali Ekber Salihi ve İran Cumhurbaşkanı Ruhani’nin Özel Temsilcisi Hüseyin Feridun yer aldı.

Amerikan heyetinde ise ABD Enerji Bakanı Ernest Moniz yer aldı. Moniz, ABD Başkanı Barack Obama’nın idaresinde en önemli kişilerden biri. Rusya temsilcileri de müzakerelere aynı ciddiyetle yaklaşıyor. Sergey Ryabkov, hedeflerinin kitle imha silahlarının yayılmasının önlenmesi alanında uluslararası rejimlerin temel prensiplerine zarar vermeden güvenilir bir kontrol yardımıyla İran’ın nükleer programına güvenin onarımı olduğunu söyledi.

Nükleer sorunun çözümüne ve yaptırımların iptaline ilgi duyduklarını belirten Ryabkov, “Bu süreç çerçevesinde, İran ile ikili ilişkilerimizin gelişiminde, nükleer enerji alanında bu ülkeyle işbirliğini genişletme fırsatında ve bu müzakere sürecinin doğrudan bizleri etkileyen diğer unsurlarında artışın elde edilmesini istiyoruz” dedi.

İran ve 5+1 Grubu, 2 Mart’ta, büyük ihtimalle yine Cenevre’de yeniden bir araya gelecek. Yeni görüşmeler, müzakerecilerin koordinasyon genel kurul toplantısı, ardından da İran heyeti ile müzakereler ve bir dizi ikili ve çok taraflı temaslar gerçekleştirilecek. Muhtemelen çalışmalara Rusya, İran ve ABD dışişleri bakanları da katılacak.