İran ile 5+1 ülkelerinin 8 gün süren sıkı pazarlıklar sonucunda mutabık kaldığı anlaşmanın parametrelerinin belirlenmesi sonrası hem devlet liderleri ve yetkililerden hem de basından çok çeşitli yorumlar geldi. Ancak ‘en ilginç ve gerçekçi değerlendirmeler’ sosyal medya kullanıcılarına aitti. Nitekim son 3 gün boyunca müzakerelerle ilgili 460 bin tweet atıldı.
Bir Twitter kullanıcısı, ABD Başkanı Barack Obama ile İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin sarılırken resmedildiği bir çizim paylaşıp, altına da “(İsrail Başbakanı Benyamin) Netanyahu’nun kâbusu gerçek oldu” yazdı.
Netanyahu's worst nightmare just came true #IranDeal pic.twitter.com/7CzBUZxOuL
— Adnan Sadiq (@AdnanSadiq01) 2 Nisan 2015
Diğer bir kullanıcı da İran’ın başkenti Tahran’dan ‘çerçeve anlaşma şerefine kaldırdıkları kadehlerini’ paylaştı.
Friends cheering #IranDeal from Tehran pic.twitter.com/vckSGMcUBI
— MishaZand (@MishaZand) 2 Nisan 2015
Twitter yasak olmasına rağmen çeşitli yollarla yasağı delen İranlılar, Obama’nın anlaşma sonrası yaptığı ve canlı yayımlanan konuşmasını da es geçmedi.
Full video: President Obama delivers a statement on #IranTalks: http://t.co/e94eTqLJNO
— The White House (@WhiteHouse) 2 Nisan 2015
Pek çok kullanıcı ekranın önüne geçip ‘Obama ile’ selfie çekti. Bir tanesi Obama'nın ‘yanağından makas alırken’, diğeri de Kerry’i ‘gözlerinden öptü.’
An Iranian citizen taking a #Selfie next to #Obama speach live in Iranian TV. #Iran pic.twitter.com/O8dvOPk3d3
— Hassan Kassem (@hakassem) 2 Nisan 2015
Friend of mine in #Iran pinching #Obama's cheek out of sheer joy #IranTalks pic.twitter.com/M68J6yKgQt
— Holly Dagres (@hdagres) 2 Nisan 2015
Hosein from Iran is really happy today! #IranTalksLausanne @JohnKerry pic.twitter.com/Y6yuEb4Kzc
— faren (@farentaghizadeh) 2 Nisan 2015
“Her şey üzerinde mutabık kalınana kadar hiçbir şeyde mutabık kalınmış sayılmaz” sözünü hatırlatan ve 30 Haziran’a kadar nihai haline kavuşturulması gereken Kapsamlı Ortak Hareket Planı’nın (JCPOA) öne çıkan 5 başlığı ise şöyle: zenginleştirme, denetim ve şeffaflık, reaktör ve yeniden işleme, yaptırımlar ve safhalar.
ZENGİNLEŞTİRME
Santrifüjlerin azaltılması: İran elindeki 9 bin santrifüjün 2896 tanesini devre dışı bırakacak.
Zenginleştirme oranı: Uranyum zenginleştirme en az 15 yıl boyunca yüzde 3.67’nin üzerine çıkmayacak.
Tesisler: En az 15 yıl boyunca yeni uranyum zenginleştirme tesisi açılmayacak. Yalnızca Natanz santrali zenginleştirme amacıyla kullanılabilecek.
Denetçilerin erişimi: Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (IAEA) denetçileri tüm tesislere, uranyum madenlerine ve işleme merkezlerine 25 yıl, santrifüj üretimi ve depolama tesislerine ise 20 yıl boyunca girebilecek.
Ek protokol: İran IAEA Ek Protokolü ve IAEA Anlaşması’nın 3.1 Maddesi’nin altına imza atacak. Ek protokol gizli yürütülen nükleer faaliyetlerin peşine düşülmesine hak tanırken, Madde 3.1 de yeni santral inşası durumunda kuruma önceden haber verilmesini şart koşuyor.
Arak: Plütonyum üretmeye dönük Arak’taki ağır su reaktörü barışçıl araştırma ve radyoizotop üretimi yapılacak şekilde yeniden tasarlanacak. Çekirdeği imha edilecek. Kullanılmış yakıt ülke dışına çıkarılacak. Ülke 15 yıl boyunca ağır su stoku yapamayacak ve yeni ağır su reaktörü inşa edemeyecek.
YAPTIRIMLAR
AB ve ABD: IAEA İran’ın tüm şartları yerine getirdiğine dair onay verdiği an, yaptırımlar kaldırılacak.
BM: Yine İran şartlara uyduğu takdirde, nükleer faaliyetlere ilişkin BM Güvenlik Konseyi (BMGK) kararları kaldırılacak. Ancak hassas teknoloji aktarımına ilişkin olanlar önce müzakere edilecek.
10 yıl: Zenginleştirme ve Ar&Ge kapasitesinin sınırlandırılması ve 1 yıllık ara (nükleer silah yapabilmek adına yeterli uranyum üretmek için gereken süre)
15 yıl: Yeni zenginleştirme tesisinin veya ağır su reaktörlerinin açılmaması, sınırlı oranda zenginleştirilmiş uranyum stoku, ilave şeffaflık önlemleri
25 yıl: İran’ın stok zincirinin denetlenmesi, uranyum madenlerine giriş izni
Daimi: IAEA Ek Protokol ve Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Anlaşması’na (NPT) bağlılık
