Ürdün, baştanbaşa mülteci kampına dönüşüyor

Ramadi'nin düşmesi ve IŞİD'in Şam'a ilerlemesi ile Ürdün'ün kaderi tartışmaya açıldı. Kraliyet, IŞİD ile silahlı çatışmalara girmeden önce mülteci akını tarafından sallanabilir.

Ortadoğu'daki kargaşa öyle bir boyuta vardı ki silahlı eylemlere ve işgallere gerek kalmadan sayıları milyonlara varan mültecilerin akını bile tek başına Ürdün gibi nispeten küçük ülkeleri yerle bir edebilir. Yüzde 90'ı çöl olan bu ülke yakında komşu Suriye'nin kaderini paylaşabilir.

Ortadoğu ve Kürt sorunu uzmanı Vadim Makarenko, konuyla ilgili şu değerlendirmede bulundu:

"Ürdün'de şu anda BM tescilli yaklaşık 680 bin Suriyeli göçmen bulunuyor. Hükümetin verilerine göre ise 1,4 milyon Suriyeli var. 20-30 bin Iraklı ve II. Körfez Savaşı'ndan kalan mülteciler de dikkate alınırsa sayıları nüfusun yüzde 10'una ulaşıyor. Üstelik ülkede 2,8 milyon Filistinli var. Yani ülke nüfusunun yaklaşık yüzde 70'i yabancılar oluşturuyor. Sağlık, temizlik, su ve elektrik, büyük sorunlara dönüşüyor. BM ve Arap ülkelerin yardımı artık yetmiyor. Üstelik Ürdün mülteci akınını durdurmaya çalışıyor, bu da felakete dönüşebilir. Mülteciler, hayatın tüm yönlerini etkileyen ülkenin temel sorunu. Kral yakında tam anlamıyla mülteci kampının şerifine dönüşecek."

Kamplarda yaşayan Filistinlilerden farklı olarak Suriyeli mültecilerin büyük bir kısmı ülkenin büyük kentlerini: Amman, Irbid, Mafrak'ı doldurdu. Yerlileri kent ve köylerde işlerinden ediyorlar. Ancak hükümet, mültecileri kamplarda toplamaya çalışarak ülkedeki istihdamı kontrol altına almaya çalışıyor. Yer yer isyanları andıran protesto eylemleri patlak veriyor. Böyle eylemlerden biri Maana'da güvenlik güçleri tarafından aşırı güç kullanılarak bastırıldı.

IŞİD'İN GÖZÜ ÜRDÜN'DE

Suriye'de her şeylerini kaybeden mültecileri, sayılarıyla ilgili tehditlerin dışında cihat tohumlarını da taşıyor. IŞİD ise gelecekte Ürdün'ü yutma niyetini gizlemiyor. Öte yandan Ürdün, terör örgütüne karşı mücadele eden koalisyona dahil oldu ve Ürdünlü pilotun idamından sonra IŞİD'in Suriye'deki mevzilerini aktif şekilde bombalıyor. Ancak örgütün ülke sınırlarına dayanması bile Ürdün'ü boğuyor. IŞİD, bu ülkeyi temel ticari ortaklarından biri olan Irak'tan koparmaya başardı. Böyle bir tehdit altında bulunan ülkede yatırımlar azalıyor, yatırımlar eski düzeyinin neredeyse iki kat altında, turist sayısı azalıyor, ülke her açıdan sosyal felaket bölgesine dönüşüyor.

Tüm bu koşullar, her an bastırılması imkansız isyana yol açabilir. Birçok uzman, Kraliyet hanedanının düşüşünün an meselesi olduğu görüşünde.

'ABD'NİN YARDIMI YETERLİ DEĞİL'

İsrail'in Begin-Sadat Stratejik Araştırmalar Merkezi'nin uzman araştırmacısı, Uluslararası İlişkiler Merkezi Başkanı Eytan Gilboa, bu konuyla ilgili şu yorumda bulundu:

"Suriye ile sınırda kurulan mülteci çadır kenti, bugün Ürdün'ün en büyük kentlerinden bir haline geldi. Mülteciler sorunlardan biri. Diğer bir sorun, mülteci akınıyla ülkeye IŞİD bağlantılı veya bu örgütü destekleyen kişilerin giriş yapması. Bu unsurlar, Kraliyeti istikrarsızlaştırma amacıyla geliyor, iktidardaki Haşemi hanedanının yerine İslami teokrasiyi getirmeyi hedefliyorlar. Ürdün açık şekilde Ortadoğu'nun içinde ve dışında destek arıyor. ABD'nin verdiği yardım artık yeterli değil. Ürdün'ün, tehditlerle başa çıkmak için yeterli askeri güce sahip olduğunu ve aktif olarak çalıştığını düşünüyorum ancak daha fazla yardıma ihtiyaçları var."

Uzun zamandır mülteci kavşağına dönüşen Ürdün'deki durum değişiyor. Saddam Hüseyin, 2003'te devrildiğinde, mültecilere kollarını açan bu ülke, mülteci akınının doğası değişince duruşunu değiştirmek zorunda kalıyor. Mültecilerin doluş taştığı ülke, sosyal felaketin eşiğine geldi. Ancak Şam dayanamazsa Ürdün'ü daha büyük mülteci akını bekliyor. Ürdün tek başına bu gerçek tehdidin üstesinden gelemez. Kolektif çabalara ihtiyaç var.