'Mahkemenin kararı tarihi yarımadayı korumaya yetmez'

İdare Mahkemesi tarihi yarımadayı imara açan planı iptal ederek bu alanlardaki yapılaşmanın önüne geçti. Danıştay ise Taksim Yayalaştırma Projesi'ne ilişkin geçen yıl verdiği iptal kararını oy çokluğuyla kaldırdı. TMMOB Mimarlar Odası Başkanı Eyüp Muhcu, iki kararı Sputnik'e değerlendirdi.

2. İdare Mahkemesi tarihi yarımadayı imara açan koruma amaçlı uygulama planındaki 61 maddeden 37'sini iptal etti. Böylece Yedikule Bostanları'ndan Kumkapı'ya kadar pek çok alanda yapılaşmanın önüne geçilmiş oldu. Sirkeci Garı alanının ise kültürel amaçlı kullanılmasına karar verildi.

İptal kararı, İstanbul'un kültürel yapısı için alınmış tarihi bir karar niteliği taşıyor. Kararın ana başlıklar arasında Avrasya Tünel Geçişinin bağlandığı Kennedy Caddesi, Tarihi yarımada trafiğini yoğunlaştıracağı öngörülen ulaşım kararları, AVM ve otel yapılmasının önü açılan Topkapı İETT Garajı, Kumkapı Balık halinin marina olmasına ilişkin planlar yer alıyor. Sirkeci Garı alanı ise kültürel amaçlı kullanılacak.

'KARAR OLUMLU AMA YETERSİZ'
Sputnik'e konuşan TMMOB Mimarlar Odası Başkanı Eyüp Muhcu, tarihi yarımadanın kültürel özelliklerinin korunması gerektiğine dikkat çekerek, yargının aldığı kararın son derece önemli olduğunu belirtti, ancak "yetersiz" dedi. Asıl sorunun yargı kararlarının yerine getirilmemesi olduğunu savunan Muhcu, şunları söyledi:

"Tarihi yarımadanın özelliklerinin korunması gerekiyor. Ancak, özellikle 1950'den sonra tarihi yarımadadaki kısmı yıkımlar, ardından 1980 sonrası yine mimarı dokunun bozulmasının devam ettiğini görüyoruz. Ancak son 13 yılda, tarihi yarımadanın mimarı, kültürel değerlerini yok eden, kentsel dokusunu bozan sistemli bir kamu anlayışıyla da karşılaşıyoruz. Bu çerçevede ‘koruma amaçlı plan' adı altında bunlar yürürlüğe sokulmuş. Ama baktığımızda bu planların tarihi yarımadanın değerlerini korumaktan ziyade, bu değerleri süreç içerisinde ortadan kaldırabilecek, bütün alt yapıyı geçersiz kılabilecek bir takım düzenlemeler içermekteydi. Bu anlamda yargının aldığı karar son derece önemlidir, fakat yetersizdir. Çünkü diğer maddelerin de iptal edilmesi gerektiğini düşünüyoruz. Buna karşın özellikle kimi maddelerin iptal edilmesi, tarihi yarımadanın nefes alması, değerlerinin korunması açısından önem taşımaktadır."

Avrasya Tüneli adı altında Yedikule Bostanları'nı imara açan kararın, tüm ulaşım sisteminin alt üst olması anlamına geldiğini vurgulayan TMMOB Mimarlar Odası Başkanı Eyüp Muhcu, "Tarihi yarımadanın şu anda zaten ciddi bir trafik ve ulaşım problemleri var. Bunların iyileştirilmesi, yeniden düzenlenmesi, yayalaştırma, araçların tarihi yarımada dışına çıkarılması gerekirken bu uygulama ile tarihi yarımadaya yeni yükler getiriliyordu. Bunun iptal edilmiş olması da son derece önemlidir" dedi.

SİRKECİ GARI İŞLEVİNİ SÜRDÜRMELİ

İptal kararını olumlu ama eksik bulan Muhcu, şunları ifade etti: "Sirkeci ve Haydarpaşa Garı'nın tarihi niteliği vardır. Hem Anadolu'nun Avrupa'ya açılan kapısı, hem de kentin mimari dokusu içerisinde önemli bir yere sahiptir. Sirkeci Garı'nın gar niteliğinin kültürel merkeze dönüştürülmesini yetersiz bir karar olarak değerlendiriyoruz. Oysa burası gar olarak işlevini sürdürmelidir. Bu kararda önemli eksiklerden biridir. Tarihi yarımadada arkeolojik alanlar üzerinde şu anda dahi bir takım yapılaşmalar yapılmaktadır, kültürel yağma gerçekleştirilmektedir. Dileriz ki yargının aldığı bu kararla birlikte bu uygulamalar fiilen de durdurulmuş olur.

AYASOFYA MÜZESİ'Nİ CAMİYE DÖNÜŞTÜRME GİRİŞİMİ

Tarihi yarımadanın en önemli dini yapılarından Ayasofya Kilisesi'nin müzenin camiye dönüştürülmesi için uzun süredir bazı çevrelerin çabaları var. Şu an müze olarak İstanbul'un kültürel envanteri içerisinde yer almaktadır. Bu özelliğinin korunması son derece önemliydi. Zira hazırlanan planda bu yönde bir değişim, dönüşüm kararı olmamasına rağmen, bugünkü iktidar tarafından bir şekilde Ayasofya Müzesi'nin camiye dönüştürülmesi girişiminin desteklendiğini biliyoruz. Yargı kararıyla bu girişimlerin artık tamamen son bulmayacağını bilmekle birlikte, bunun hiçbir zaman uygulanmayacağı da anlaşılıyor. Türkiye'deki yargının kendi ekseninde, kritik konularda hareket edebileceği ve hukukun öngörüleri doğrultusunda kararlar alabileceği idare mahkemesinin aldığı bu kararla bir kez daha tescil edilmiştir."

Asıl sorun yargı kararlarının yerine getirilmemesi olduğunu vurgulayan Muhcu, bugüne kadar özellikle tarihi yarımadada ki inanç yapıları, tescilli kültür varlıklarının korunması yönündeki sayısız yargı kararının yerine getirilmediğini söyledi.

'DANIŞTAY'IN KARARI KARA BİR LEKEDİR'

Öte yandan Danıştay 6. Dairesi, Taksim Yayalaştırma Projesi'ne ilişkin geçen yıl verdiği iptal kararını oyçokluğuyla kaldırdı. TMMOB Mimarlar Odası Başkanı Eyüp Muhcu, bu kararı da Sputnik için değerlendirdi. "Danıştay 6. Dairesi'in aldığı karar, hukuk tarihine kara bir leke olarak düşmüştür" diyen Muhcu, konunun siyasi olduğunu savundu.

Mimarlar Odası Başkanı sözlerine şöyle devam etti: "Hukukla, koruma mevzuatıyla bağdaşmayan bir karar verilmiştir, bu siyasal bir kaygıyla yapılmıştır. Özellikle iktidarın Danıştay 6. Dairesi'nin üyelerini değiştirmesi ve bundan sonra iktidarın istekleri doğrultusunda karar üretmeye başlaması, süreç hakkında bize yeterli bilgiyi vermektedir. Taksim Meydanı, İstanbul için, Türkiye için simgesel özelliği olan bir meydandır. Hem Cumhuriyet'in meydanı hem de emeğin meydanı olarak toplumsal bellek içerisinde yer etmiştir. Atatürk Kültür Merkezi, Cumhuriyet Anıtı, Gezi Parkı ve çevredeki tescilli kültür varlıklarıyla birlikte tarihi meydanın mutlaka korunması gerekir. Mahkemenin aldığı bu kararın değişeceğine inanıyoruz. Zira, 2013 Haziran'ın da yurttaşlar kendi meydanlarına sahip çıkmışlardır. Bugün de aynı duyarlılık, aynı bilinçle tarihi meydanlarına gerekmesi durumunda sahip çıkacaklarına inanıyorum."