'Baskın seçim' parti tüzüklerini rafa kaldırdı

Cumhurbaşkanı kararı ile yeni bir seçime hazırlanan Türkiye'de, siyasi partiler milletvekili aday listelerini oluşturmak için parti tüzüklerini esnetme arayışında. AK Parti'de 'üç dönem', HDP'de 'iki dönem' kuralı aşılmaya çalışılırken, CHP 'ön seçim' koşuluna Yüksek Seçim Kurulu (YSK) vizesi ile aştı.

7 Haziran seçimleri hiçbir partiye tek başına hükümet kurma yetkisi vermedi. Yeni bir hükümetin kurulamaması üzerine Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Anayasal yetkisini kullanarak seçimlerin yenilenmesine karar verdi.  Erdoğan, AK Parti Genel Başkanı Ahmet Davutoğlu'na seçim sürecinde iş başında olacak Geçici Bakanlar Kurulu'nu kurması için görevlendirirken, YSK yeni seçimin tarihini 1 Kasım olarak belirledi.

GEÇİCİ BAKANLAR KURULU

AK Parti Lideri Davutoğlu, Anayasa gereği TBMM'de grubu bulunan dört siyasi partinin temsilcilerinin yer alacağı hükümeti kurmak için harekete geçti. Ancak CHP ve MHP, seçim hükümetine üye vermeme kararında. Bu durumda seçim hükümetinin AK Parti, HDP ve bağımsızlardan oluşması bekleniyor. Hükümette Davutoğlu ile birlikte 12 AK Partili, 3 HDP'li 11 de bağımsız üye yer alacak.

ADAY BELİRLEMEDE TÜZÜK ÇIKMAZI

Seçim sürecinde siyasi partiler yeniden milletvekili aday listeleri hazırlanacak. Ancak özellikle AK Parti, CHP ve HDP'nin tüzüğünde yer alan hükümler nedeniyle bazı zorlukları var. 

AK PARTİ'DE ÜÇ DÖNEM KURALI ESNEYECEK

AK Parti, tüzüğü gereği üç dönem üst üste milletvekili seçilen bir kişi bir dönem ara vermeden yeniden milletvekili seçilemiyor. Bu nedenle 7 Haziran seçimlerinde aralarında TBMM Başkanlığı, kabine üyeliği ve parti yöneticiliği de yapmış olan 69 isim aday olamadı. 7 Haziran'da oluşan 25. Dönem Parlamentosu'nda ise AK Parti'de 7'si bakan olmak üzere 26 isim üç dönem kuralına takılıyor.

1 Kasım seçimlerinde en çok üç döneme takılan isimlerin durumu tartışılırken, AK Parti Genel Başkanı Davutoğlu'ndan kuralın esnetileceği mesajı geldi. 12 Eylül'de kongre yapma kararı alan AK Parti'de aynı zamanda bir tüzük komisyonu oluşturuldu. Komisyon hem üç dönem kuralının esnetilmesi hem de tüzükte yer alan başka değişiklikler üzerinde çalışma yürütüyor. Yapılacak tüzük değişikliği ile 24 ve 25. dönemde üç dönem kapsamına girin toplam 95 isme de yeniden adaylık yolunun açılması hedefleniyor. Ancak bu, 95 ismin tamamının aday gösterileceği anlamına da gelmiyor.  Tüzük engeli kalktıktan sonra bu isimlerinde diğer aday adayları ile eşit hale geleceği, aralarından bazılarının aday gösterilebileceği gibi bazılarının da listelere alınmayabileceği vurgulanıyor.

YSK VİZE VERDİ CHP ÖN SEÇİM YAPMAYACAK

Seçimlerdeki milletvekili aday listeleriyle ilgili büyük tartışmalardan biri de CHP'de yaşandı. CHP tüzüğüne göre, milletvekili seçimlerinde adayların yüzde 85'i ön seçimle belirlenirken aday belirlemede uygulanacak yöntemlerle ilgili hususlar yönetmelikle düzenleniyor.  CHP yönetimi, ön seçimin Kasım ayında yapılacak olası seçimde uygulanmaması yönünde Parti Meclisi kararıyla aday belirleme yönetmeliğinde değişiklik yaptı. Yönetmeliğe "seçimin yapıldığı tarihin ardından bir yasama yılı tamamlanmadan, seçimlerin yenilenmesine karar verilirse aday belirleme yöntemlerine ilişkin kota uygulanmayabilir" maddesi eklendi.  CHP, bu değişiklik sonrası erken seçimde "ön seçim" yapıp yapmaması gerektiğini YSK'ya sordu. YSK'dan ise CHP'ye olumlu yanıt geldi.

YSK'dan vize alan CHP, erken seçimde adaylarını ön seçim yapmadan belirleyecek. Kulislerde CHP'nin milletvekili aday listesini hazırlarken, 7 Haziran seçimleri için yapılan ön seçim sonuçlarına büyük oranda uyacağı belirtiliyor. Ön seçim yöntemiyle milletvekilliği hakkı kazanan 86 milletvekilinin 7 Haziran'daki sıralarını koruyacağı; büyük kentlerde kullanılan bazı kontenjanlar ile merkez yoklaması yöntemiyle belirlenen bazı illerde aday sıralamalarının ise değiştirilebileceği belirtiliyor.

Bu arada eski CHP Parti Meclisi Üyesi Levent Eyipişiren, "aday belirleme yönetmeliğinde yapılan değişikliğin parti tüzüğüne aykırı olduğu" gerekçesiyle CHP hakkında dava açtı. İlk duruşması yarın yapılacak davanın sonucu da CHP'nin ön seçim kararında etkili olacağı da kaydediliyor.

HDP'DE İKİ DÖNEM KURALI AŞILMAYA ÇALIŞILIYOR

Yeni bir seçime giderken HDP'de de "iki dönem kuralının" uygulanıp uygulanmayacağı tartışmalarına sahne oldu. HDP tüzüğünün "Örgütlenme İlişkileri ve İç İşleyişi" düzenleyen bölümde "Bir üye aynı organa en fazla iki dönem üst üste seçilebilir" hükmü yer alıyor. 7 Haziran seçimlerinde 8 isim iki dönemdir milletvekili görevini yaptığı için tekrar aday gösterilmemişti. Ancak 7 Haziran'da söz konusu hüküm HDP Eş Başkanı Selahattin Demirtaş'ın partinin lideri olması, Grup Başkanvekili Pervin Buldan'ın İmralı heyetinde bulunması ve HDP İstanbul Milletvekili Levent Tüzel'in ise HDP bileşenleri kontenjanında yer alması nedeniyle uygulanmamıştı. Yapılacak bir seçimde HDP Eş Başkanı Demirtaş'ın aday olmayacağı iddiaları da gündeme getirilmişti.

Ancak HDP Eş Başkanı Selahattin Demirtaş,  HDP'de dönem işlemediğini, HDP'nin yeni bir parti olduğunu, tüzük gereği aday olamayacak hiç kimsenin olmadığını söyleyerek, söz konusu kuralın uygulanmayabileceğinin işaretini verdi. HDP sözcüsü Ayhan Bilgen de, benzer yönde bir mesaj vererek, "İki dönem sorunu bizde diğer partilerde CHP ve AKP 'de olduğu gibi hukuki bir sorun değil. HDP bir kez seçimlere girdi. Bizim böyle bir sorunumuz yok" diye konuştu. Bilgen, partilerinde iki dönemi olan, üç dönemi olan herhangi bir adaylarının da teknik olarak olmadığını da kaydetti. Ancek HDP'de nihai karar seçim komisyonları ve yetkili kurulların yapacağı değerlendirmeler ile verilecek. 

MHP'DE YENİDEN MERKEZ YOKLAMASI

MHP'de ise milletvekili aday listelerinin daha önceki seçimlerde olduğu gibi merkez yoklaması yöntemiyle belirlenmesi bekleniyor. MHP kulislerinde de 7 Haziran seçimlerindeki listenin bazı değişiklikler ile korunabileceği de konuşuluyor.