Kürt petrolünün sürpriz olmayan müşterisi: İsrail

Irak Kürt Bölgesel Yönetimi'nde çıkarılan petrolün büyük oranda İsrail tarafından alınması ne anlama geliyor? Tel Aviv yönetimi, bu hamle ile neyi amaçlıyor? Bu soruları uzmanlara yönelttik.

Beklenmedik bir şekilde, Irak Kürt Bölgesel Yönetimi'nin (IKBY) Bağdat'tan bağımsız olarak piyasaya sürdüğü petrolün büyük bir kısmının — yüzde 75'i kadarı — İsrail tarafından alındığı ortaya çıktı. Ancak ne İsrail ne de IKBY, bu petrolün Tel Aviv'e veya onun üzerinden üçüncü ülkelere satıldığını doğrulamıyor.

Rusya'nın Ortadoğu ve Kürt sorunu uzmanı Vadim Makarenko, konuya ilişkin şu değerlendirmede bulundu:

"Tarafların tutumu anlaşılıyor. Kürtler, ekonomik, ardından da siyasi bağımsızlık kazanmak için petrolü satmak zorunda ancak olanakları kısıtlı. Elbette bu, Irak mahkemeleri tarafından kabul edilmiyor ama Kürtler eylemlerini, 2005 tarihli Irak Anayasası ile bölgesel anayasaya dayandırıyor. Bugüne kadar petrol müsaderesine rastlanmaması da dikkat çekiyor. Örneğin, Bağdat'ın talebiyle ABD'de el konulan Kürt petrolü Ceyhan'a geri gönderildi ama kısa sürede İsrail ile Mısır arasında bir yerlerde kayboldu.

Bağdat, Erbil'in petrol politikasıyla uzlaşmıyor ve Irak Devlet Petrol Pazarlama Şirketi SOMO'yu teğet geçerek, petrolü doğrudan Erbil'den alanlara karşı ısrarlı şekilde hukuki takibatı sürdürmeye çalışıyor. Diğer yandan, İsrail, petrolü doğrudan Erbil'den aldığını resmen kabul etmese de, objektif tanker hareketi izleme verileri petrolün İsrail'e gittiğini bariz bir şekilde ortaya çıkarıyor.

İSRAİL'İN AMACI NE?

Peki, İsrail'in amacı ne? Bu politikasının nedeni sadece yüksek, hatta aşırı yüksek kâr elde etmek mi, ardında stratejik siyasi planlar mı var? En azından kesin olan şu ki, İsrail her zaman, baş düşmanı İran'a zarar vermekten mutluluk duyar.

Farklı amaçlar peşinde olan İran ve ABD, Irak'ın toprak bütünlüğü konusunda şaşırtıcı şekilde hemfikirken, İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu dahil İsrailli siyasetçiler, Kürdistan'ın bağımsızlığını tanımaya hazır olduklarını vurguluyor. Ancak Irak'ın dağılması çağrısında bulunmadıklarını sadece doğal bölünme durumunda bunu yapmaya hazır olduklarını belirtiyorlar. Ortadoğu'da Arap olmayan ikinci bağımsız devletin oluşmasında İsrail'in siyasi çıkarı var.

Kürtlerin Yahudilere yaklaşımının olumlu olduğu Kürt bölgesinde yetkililer, petrolün İsrail'e satmaktaki amaçlarını açıklamıyor. Kürtler, İsrail ile ilişkilerin, Arapları kızdırarak bağımsızlık yolunda engel olabileceğinden korkuyor. Bu bağlamda petrolün büyük bir kısmının İsrail'e satışının sebebi olarak, piyasadaki durum gösteriliyor. Bu arada süreç, Türk yönetimi tarafından düzenleniyor."

'KÜRT-İSRAİL İLİŞKİLERİ ESKİYE DAYANIYOR'

IKBY'nin Rusya'daki temsilcisi Burhan Aso, petrolün pragmatik çıkarlar güdülerek talep eden taraflara satıldığını belirterek, "Bunun altında önemli bir amacın olduğunu sanmıyorum. Belli ki birileri, Kürtler hakkında olumsuz izlenim oluşturmak istiyor. 'Kürtler, İsrail ile iş yapıyor, yani ortak politikaya sahipler' deniyor oysa bu, tamamen çıkarlarla ilgili. Yarın petrolü Suudi Arabistan ister ve İsrail'den daha yüksek fiyat teklif ederse onlara satarız" yorumunda bulundu.

Diğer taraftan İsrail'in Begin-Sadat Stratejik Araştırmalar Merkezi uzmanı Dr. Mordehay Kedar, işbirliğinin arkasında siyasi amaçların olduğunu belirterek, "Hem siyasi çıkarlar, hem de İsrail'in bilinçli olarak Kürdistan'a bağımsızlık yolunda yardım etme isteği söz konusu. İsrail'in 1970'lerde Kürtlere yardım ettiğini unutmayın. Irak ve İran arasında anlaşmaya varıldığı 1975 yılına kadar Kürdistan'da Mossad'ın büyük bir ekibi bulunuyordu. Yani Kürtler ile İsrail arasında eskiye dayanan ilişkiler var ama genel olarak gizli tutuluyor" dedi.