İran Dışişleri Bakanı’nın 'sürpriz' Türkiye ziyaretinin amacı ne?

İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif yarın Türkiye’yi ziyaret edecek. Türk Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamaya göre Zarif’in, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Başbakan Ahmet Davutoğlu ve Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile görüşmesi bekleniyor.

Bazı uzmanlar, ziyaretin ‘sürpriz’ olduğunu ve Suriye’deki gelişmelerle doğrudan bağlantılı olduğunu iddia ediliyor. Bazıları ise, ziyaretin daha önce, Başbakan Davutoğlu’nun Tahran ziyareti sırasında planlanmış olduğunu ve daha çok ikili ilişkilerle ilgili olduğunu söylüyor.

Zarif’in yarınki görüşmelerinde esas olarak hangi konular ele alınacak? Bu ziyaret, Suriye’deki gelişmelerle, özellikle Suriye’nin kuzeyinde federasyon ilan edilmesiyle ne kadar bağlantılı?

Konuyla ilgili Sputnik Haber Ajansı’na konuşan Dış Politika Enstitüsü Yönetim Kurulu Üyesi ve Uluslararası Programlar Başkanı Emekli Büyükelçi Oktay Aksoy şunları söyledi:

"​Suriye’deki Kürtlerin federasyon ilanıyla bölgedeki gelişmeler konusunda endişeleri olan Türkiye, İran ve diğer ülkelerin haliyle bir tepkisi gelişti. O açıdan belki İran’la Türkiye’nin hatta Suriye Hükümeti’nin tutumlarında belki bir yakınlık ihtimali ortaya çıkmış görünüyor olabilir. Ama daha ziyade İran’la Türkiye arasındaki gelişen ilişkiler yumağı içinde Suriye’nin bütünlüğü önem taşıyor zannediyorum. Bu konuda iki ülkenin nasıl işbirliği yapabileceği, tabi haliyle İran Suriye Hükümeti’yle daha yakın ilişkide olduğuna göre onların Suriye Hükümeti’nin görüşünü de Türkiye’ye aktarmak ihtiyacını duymuş olma ihtimalleri var.

Benzer şekilde Cenevre’deki görüşmeler sırasında bu konunun üzerinde de durulması beklenebilir. Daha çok bu Suriye’deki gelişmeleri görüşmek için gelmek istemiş olabilir diye düşünüyorum."

CHP Parti Meclisi üyeliği ve CHP Dış İlişkilerden Sorumlu Başkan Yardımcılığı görevinde bulunmuş eski CHP’li milletvekili Faruk Loğoğlu ise konuyla ilgili şu değerlendirmelerde bulundu:

"​İran Dışişleri Bakanı’nın ziyaretinin tam o kadar bir sürpriz olmadığını söylemem lazım. Çünkü bundan kısa bir süre önce Türkiye Başbakanı sayın Davutoğlu Tahran’ı ziyaret etti. Hemen arkasından da bu ziyaret yapılıyor. Yani Başbakan Davutoğlu’nun ziyareti sırasında kararlaştırılmış bir ziyaret olarak görmek lazım bunu.

İkincisi, ‘bu ziyaret sırasında neler ele alınır, görüşmelerde hangi konular gündeme gelir’ sorusunun cevabına gelince bir, tabi ki ikili ilişkiler, özellikle İran’a uygulanan yaptırımların kısmen kaldırılmasından sonra Türkiye ve İran’ın ikili ticari ve ekonomik ilişkilerinin önemli bir sıçrama yapması bekleniyor. Her halde ağırlıklı olarak bu konu gündeme gelecektir.

Tabii, bunun ötesinde bölgesel konular ve özellikle Suriye konusu gündeme gelecektir. Hatırlarsanız Başbakan Davutoğlu, Tahran ziyareti sırasında da sonrasında da yaptığı açıklamalarda bölge ülkelerinin bölge sorunlarına, bölge konularına sahip çıkması gerektiğini ve İran’la Türkiye’nin bu konuda bir ilkesel ortak anlayışa vardıklarını açıklamıştı. Yani sadece Suriye konusu değil, ama bölgedeki sorunların, sıkıntıların, gerilimlerin halledilmesi için bölge ülkelerinin işbirliği yapması gereğinin altını vurgulamıştı. Sanırım, bu husus gündeme gelecektir.

Cenevre’de devam etmekte olan Suriye görüşmeleri bağlamında da taraflar görüş alışverişinde bulunacaklardır. Sonuç itibariyle bu, hem ikili ilişkiler bakımından hem bölgesel sorunlar itibariyle, özellikle Suriye bağlamında İran Dışişleri Bakanı’nın Türkiye’yi ziyareti olumlu bir gelişmedir, olumlu bir potansiyeli vardır."