'Merkel akıllı davrandı, kriz dünyaya mal oldu'

Almanya ile Türkiye arasında demokratik standartları eleştiren bir video ile patlak veren, buna tepki gösteren mizahçı Jan Böhmermann'ın şiiri nedeniyle Alman hükümetinin izniyle soruşturma başlatılmasıyla tırmanan hiciv krizi, Avrupa kıtasına yayılıp Amerika'ya kadar uzandı.

Almanya dışında Hollanda, Danimarka gibi ülkelerden mizahçıların yanı sıra Amerika'da en çok izlenen şovmen John Oliver de Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a yönelik ‘mizah kervanına' katıldı.

Batı'da düşünce, ifade ve sanat özgürlüğü çerçevesinde tartışılan krizi Alman asıllı gazeteci ve küratör Sabine Küper Büsch ve gazeteci Elmas Topçu ile konuştuk.

'MİZAHÇILAR ALMANYA'DA YARGILANAMAZ'

Sabine Küper Büsch, Erdoğan'ın 'sembol haline geldiğini' söylerken,"Özellikle Almanya'da şu anda herkes Erdoğan'ı otoriter lider kavramıyla anıyor. Türkiye'de genellikle mizah yaygın ve güçlü. Almanya'da da güçlü ama basın özgürlüğü çok daha esnek olduğundan son zamanlarda önemini kaybetmiş vaziyette. Şu anda Almanya'da parlıyor ve tabii ki Erdoğan'ı da kullanıyorlar. Türkiye'de yaşayan bir Alman olarak beni biraz şaşırtıyor. Çeşitli şiirler ve yayınlar yapıldı. Bazıları gerçekten komik ve özellikle Merkel ile Erdoğan'ı eleştirenleri beğeniyorum. Hem eleştirisi hem özeleştirisi yapılması lazım" dedi.

Böhmermann hakkındaki davanın Merkel-Erdoğan ittifakı için açıldığını belirtirken, "Yoksa mizahçılar Almanya'da yargılanamaz" diyen Küper Büsch, mizahçının yayınladığı şiirin hakikaten hakaretlerle dolu olduğunu, programın girişinde de "Şimdi Almanya'da da olmaması gereken, yasak olan hakaretle dolu olan bir şiiri okuyacağım" dediğini ekledi.

‘BAŞKA LİDERLERE DE YAPILDI AMA…'

Elmas Topçu ise Böhmermann'ın şiirinin ilk olarak Neo kanalında gece geç saatte yayınlandığını ve kimsenin pek haberi olmadığını, olanları da ‘şaka zannettiğini' anlattı.

Topçu, şiirin bağlamını ise şöyle aktardı: "Daha sonra bunun 1 Nisan şakası olmadığı ve NDR'da yayınlanan Extra3'ün, Erdoğan şarkısına Türkiye'nin gösterdiği sert tepki üzerine ‘belaltı hakaret öyle değil böyle olur' diye yayınladı. Zaten programın sunumunda da öyle diyor. Şiirin içeriği hoşuna gider mi gitmez mi o ayrı bir şey ama yaptığı şey çok zekice. O çıkışıyla sınırların nasıl zorlanabileceğini gösterdi. Bu şekilde Almanya'da uzun süredir tartışılmayan bir konuyu tekrar gündeme getirdi. Sanat özgürlüğü, basın özgürlüğü ve böylesi durumlarda siyasetin buna müdahalesi ya da yargının bunu değerlendirmesi."

Geçmişte başka liderlere benzeri alaycı söylemler, hakaretler içeren şarkılar, karikatürler, fotomontajlar da gördüklerini belirten Topçu, "Ama hiçbir zaman bu aşamaya ulaşmamıştı. Erdoğan bundan kriz çıkarmayı başardı" diye ekledi.

‘MERKEL AKILLICA DAVRANDI'

Eleştiri oklarının hedefi olsa da aslında Merkel'in akıllıca davrandığını söyleyen Topçu şöyle devam etti:

"Merkel'in aldığı siyasi karar kendi konumu, bulunduğu yer içerisinden yapabileceği en zekice çözüm oldu. ‘Siyasi olarak biz buna müdahale ediyoruz, suç duyurusunda bulunulmasın. basın özgürlüğü var' deseydi Türkiye ile ciddi bir siyasi bir kriz yaşayacaktı. Merkel'in zekası şuradan kaynaklanıyor; kendi vatandaşlarına bu kararı neden aldığını anlatabilir, ‘Ben siyasi bir karar almak istemiyorum bunu olduğu gibi yargıya devrediyorum, yargı versin kararı dedi.' Öbür türlü davransaydı uluslararası bir hasarda olacaktı."

‘TEPKİ OLMASAYDI, UNUTULACAKTI'

Topçu, Türkiye Cumhurbaşkanı'nın bu işi "siyasetçi sukünetinden çok fevri bir mahalle kabadayısı havasıyla" karşıladığı yorumunu yaparken, hedefinin de Almanya'dan özür ve tekrarlanmaması taahhüdü koparmak olduğunu söyledi. Ancak Böhmermann'ın da bunu reddetmesine atıf yaparak Almanya'da bunu kimsenin yapmayacağını ekledi. "Türkiye tepki göstermeseydi iki hafta sonra unutulacaktı, diğer karikatür krizlerinde olduğu gibi" diyen Topçu, tersine Böhmermann'a günden güne artan desteğe dikkat çekti.

‘DAVADAN BİR ŞEY ÇIKACAĞINI SANMIYORUM'

Almanya'da basın özgürlüğüne dokunmanın mümkün olmadığını anlatan Köpner Büsch de, Merkel'in de çok zeki bir politikacı olduğunu belirterek, "Şimdi olay yargıya verildi, bir süre beklenecek, artık bütün öfke biraz dinsin. Şimdi başka ülkelerde bu kriz devam ediyor. Ben bugün İngiltere'de Erdoğan'a hakaret şiir yarışmasını takip ettim. Demek ki Almanya'da şimdi herkes bunu umuyor. Dikkat biraz başka tarafa çekilsin. Dava görülecek ama bir şey çıkacağını zannetmiyorum" diye konuştu.