Anayasa Mahkemesi referandum kararını inceleyebilir mi?

Referandumun iptali için yapılan başvuruların YSK tarafından reddedilmesinin ardından Anayasa Mahkemesi'ne (AYM) başvuru gündeme geldi. Adalet Bakanı Bekin Bozdağ, AYM'nin halk oylaması kararını inceleme hakkı ve yetkisi olmadığını açıkladı. Ancak referandumda ‘Hayır'ı savunan CHP ve HDP aynı görüşte değil.

Türkiye'de yönetim sistemini değiştiren 16 Nisan referandumuyla ilgili tartışmalar devam ediyor. Anayasa değişikliklerine ‘Hayır' diyen partilerden CHP ve HDP, referandumun iptali için YSK'ya başvurdu. Ancak YSK iptal başvurularını 1'e karşı 10 oyla reddetti. Bunun üzerine CHP, konuyu Anayasa Mahkemesi'ne götürmeyi gündeme getirdi.

Adalet Bakanı Bekir Bozdağ ise A Haber'de yaptığı açıklamada "Benim kanaatim çok açık Anayasa Mahkemesi'ne CHP'nin başvurma hakkı yok. Çünkü YSK kararları kesindir ve bu kararlara karşı hiçbir merciye başvurulamaz şeklinde bir kural vardır" dedi.

Anayasa Mahkemesi'nin halk oylaması kararını inceleme hakkı ve yetkisinin olmadığını kaydeden Bozdağ, Anayasa'ya göre de, Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası sözleşmelere göre de bu hakkın olmadığını kaydetti.

Bozdağ, "Bizim kanunlarımıza da göre yoktur. Çünkü Anayasamız YSK kararlarının kesin olduğunu ve bu kararlara karşı hiçbir merciye başvurulamayacağını açıkça hükme bağlıyor. Bu hiçbir mercinin içerisinde Anayasa Mahkemesi de vardır. Anayasa Mahkemesi'nin yerine konuşmak istemem ama bir hukukçu bir Adalet Bakanı olarak şunu derim; böyle bir karar gittiğinde bunun sonucunun kabul edilemezlik olduğunu anlamak, anlatmak, görmek için Adalet Bakanı olmaya hukukçu olmaya gerek yok" diye konuştu.

​CHP'Lİ ERKEK: HUKUK DEVLETİ İSE AYM İNCELEMELİ

Sputnik'e konuşan TBMM Anayasa Komisyonu'nun CHP'li üyesi Çanakkale Milletvekili Muharrem Erkek, "Eğer biz hukuk devleti isek Anayasa Mahkemesi de anayasada yazılı temel hak ve özgürlükleri, siyasi hakları korumakla yükümlüyse bu işin içine girip mutlaka inceleme yapmak zorunda" dedi.

'AYM'E GİDİLMESİ ZORUNLU, ARDINDAN AİHM'E GİDİLECEK'

Anayasa Mahkemesi'nin OHAL ile ilgili KHK'ları incelemekten kaçındığını ifade eden CHP'li Erkek, Anayasa Mahkemesi'nin referandum ile ilgili de ‘YSK kararları kesindir, benim inceleme yetkim yoktur' diyebileceğini, bunun kendileri için sürpriz olmayacağını söyledi. Erkek, "Ama Anayasa Mahkemesi bir birey dahi başvursa — çünkü siyasi haklar, temel hak ve özgürlükler güvence altındadır — onun için incelemeli. Anayasa Mahkemesi'ne zaten gidilmesi zorunlu ardından Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne (AİİHM) gidilecek. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ne biz taraf bir ülke olduğumuz için hukuk çerçevesinde mücadelemizi sürdüreceğiz" diye konuştu.

'AYM MÜDAHALE ETMEZSE KİM EDECEK?'

Erkek, YSK'nın kararının ‘tam bir kanunsuzluk hali' olduğunu, açıkça hukukun, yasanın çiğnendiğini kaydederek, şunları söyledi:

"Bütün Türkiye'yi ve yurtdışını kapsayan ve yasayı çiğneyen bir karar veriyorsunuz, hukuku, demokrasiyi yok ediyorsunuz. Burada Anayasa Mahkemesi müdahale etmezse kim edecek? Başka bir organ var mı edebilecek Türkiye'de? Onun için hukuk devleti içerisinde Anayasa mahkemesi üzerine düşen görevi cesaretle ifa etmeli. Yoksa Türkiye'de hukuk bitmişse ne yapacak insanlar. Yargı temel hak ve özgürlükleri korumuyorsa, insanlar ne yapacak, demokrasiler de ne yapılabilir? İnsanların meydanlarda demokratik haklarını kullanmasına da izin vermiyorsunuz. OHAL sürecinde bir çok yerde toplantı ve gösteri yürüyüşleri de yasaklandı. O zaman hak arama mücadelesi nasıl olacak? Türkiye maalesef tek adam rejimine girmiş durumda. İşte biz tek adam rejimine karşı demokrasiyi, hukuku savunduğumuz için hayır dedik, bunun mücadelesini verdik. Aynı zamanda Anayasa Mahkemesi'ne gidilmesi doğrudur, Anayasa Mahkemesi'nden sonrada AİHM'e gidilecektir. Bunlar sonucu değiştirecek mi Türkiye'de? Ama en azından, bakın 1982 Anayasasının yüzde 92 ile kabul edilmesine rağmen referandumda meşruiyeti bugün bile tartışılıyor. Yani siz otoriter bir sistemi meşrulaştırmak için Anayasa'yı iktidar aracı olarak kullandınız. Bunu Cumhurbaşkanı ve hükümet için söylüyorum, iktidar aracı olarak kullandınız, onun için bu süreç meşru değildir, bu referandum da meşru değildir."

'ANAYASA MAHKEMESİ CESUR OLSUN, HİÇBİR YERDEN KORKMASIN'

Erkek, "Anayasa Mahkemesi insanların temel haklarını, siyasi haklarını korumayacaksa kim koruyacak bu memlekette, bunun cevabını çıkıp biri versin lütfen. Anayasa Mahkemesi cesur olsun, hiçbir yerden korkmasın, yargıçlar yalnızca ve yalnızca hukukla bağlıdır, yargıçlar yalnızca ve yalnızca hukukun emrindedir, herhangi bir kişinin, herhangi bir makamın değildir" diye konuştu.

HDP'Lİ YILDIRIM: ADALET BAKANI'NIN AÇIKLAMASI ÇOK PROBLEMLİ

HDP Grup Başkanvekili Ahmet Yıldırım da Sputnik'e yaptığı açıklamada Adalet Bakanı Bekir Bozdağ'ın Anayasa Mahkemesi'ne yapılacak başvuruyla ilgili açıklamasının çok problemli olduğunu söyledi. Yıldırım, "Bu ülkede yargıya siyasi müdahalenin çok açık göstergesidir. Adalet Bakanı böyle bir açıklama yapamaz" dedi.

​AİHM'E GİTMEK İÇİN DE İÇ HUKUKUN TÜKETİLMİŞ OLMASI LAZIM

Yıldırım, sözlerini şöyle sürdürdü:

"YSK bir anayasal kurumdur, anayasal görevini yerine getirememesi durumunda anayasa ihlallerini incelemekle mükellef olan Anayasa Mahkemesi bakar. Kaldı ki iç hukukun tükenmesi açısından da usulü olarak yani esas olarak da öyledir, usulü olarak da böyle bir şey elzemdir. Çünkü sonraki aşaması AİHM'dir, AİHM'ne gidildiğinde iç hukuk yöntemlerinin tamamının tüketilmiş olması lazım. Usul açısından öyledir ama esas açısından da YSK anayasal bir kurumdur, anayasal sorumluluğunu getirememişse bu Anayasa Mahkemesi'ne götürülür. "

'YSK'NIN KARARI KESİN AMA ANAYASAL GÖREVİNİ YERİNE GETİRMEDİ'

‘YSK'nın kararlarının kesin olduğu bu nedenle Anayasa Mahkemesi'ne gidilemeyeceği' şeklindeki görüşlere karşı çıkan HDP'li Yıldırım, "Ama biz seçimin sonucunun yanısıra YSK'nın da görevini yerine getirmediği, anayasal bir kurumun görevini ihlal ettiği saiki ile götüreceğiz biz de" dedi. Peki Anayasa Mahkemesi başvuruyu incelemeye yetkili olmadığına karar verirse ne olur? HDP'li Ahmet Yıldırın bu soruya ise, "Ondan sonra iç hukuk tümüyle tükenmiş olur. AİHM'ne gidilecektir. Daha önce de seçim ihlalleriyle ilgili AİHM'in vermiş olduğu kararlar var" yanıtı verdi.

'AİHM, AGİT RAPORLARI ÜZERİNDEN DE İŞLEM YAPABİLİR'

AİHM'in referandumun iptaline ilişkin bir karar verebileceğini de savunan Yıldırım, "Yani sadece bizim başvurumuz üzerinden değil bizi doğrulayan AGİT raporları üzerinden de işlem yapabilir, işlem tesis edebilir" diye konuştu.