Sanat tarihinin en büyük gizemlerinden biri çözüldü: 'Dünyanın Kökeni' tablosunun modeli belli oldu

Sanat tarihinin en büyük gizemlerinden biri çözülmüş olabilir. Fransız uzmanlar 19. yüzyıl ressamı Gustave Courbet'nin 'Dünyanın Kökeni' adlı ünlü tablosundaki kadın modelin kimliğini 'yüzde 99' oranında tespit etti. Kadının meşhur Osmanlı diplomatı Halil Şerif Paşa'nın metresi olan balerin Constance Queniaux olduğu duyuruldu.

19. yüzyılın en skandal resimlerinden biri olan  ressam Gustave Courbet'nin 'L'Origine du monde' (Dünyanın Kökeni) aslı tablosundaki modelin kimliği nihayet belli oldu.

Bir kadının vajinasını gerçekçi bir şekilde tasvir eden ve Paris'teki Orsay Müzesi'nde sergilenen resim şoke ediciliğini içinde bulunduğumuz yüzyılda bile kaybetmemiş son olarak 2011 yılında Facebook resmin bulunduğu profilleri sansürlemişti.

Sanat tarihçileri yıllarca resimdeki kişinin Courbet'nin sevgilisi olan aynı zamanda ressamın ABD'li sanatçı dostu James Whistler'la da romantik bir ilişkisi olduğu belirtilen İrlandalı model Joanna Hiffernan'a ait olduğuna inanıyordu.

Ancak son yapılan bir araştırma resimdeki modelin renkli kişiliği ve sanat tutkusu ile tanınan, Tanzimat Dönemi'nin devlet adamlarından Halil Şerif Paşa'nın metresi balerin Constance Queniaux olduğunu ortaya çıkardı.

Aah, Mademoiselle Constance Quéniaux! https://t.co/n1c8xbzgQ9

— Rocanin-Borraz (@JMRocbo) September 25, 2018

​GİZEM NASIL ÇÖZÜLDÜ?

Fransız uzmanlar resim için poz veren kadının 'yüzde 99 oranında' Paris Operası'nın eski dansçılarından Queniaux olduğunu düşünüyor. 

Queniaux resmin yapıldığı 1866 yılında Osmanlı diplomatı Halil Şerif Paşa'nın metresiydi. Ayrıca resmi Halil Paşa'nın kendi erotik koleksiyonu için sipariş ettiği biliniyordu.

Söz konusu kanıta ise Fransız yazar Alexandre Dumas fils (Üç Silahşörler'in meşhur yazarı Alexandre Dumas'ın yine yazar olan oğlu) ve Fransız kadın yazar George Sand arasındaki yazışmalarda rastlandı. 

Keşfi yapan Fransız tarihçi Claude Schopp, Queniaux bağlantısına bir kitap için Dumas'ın mektuplarını incelerken rastladı. Mektuptaki bir bölümde "Kimse öyle Bayan Queniault'un en hassas ve en göz alıcı iç kısmını boyayamaz" yazıyordu.

"Genellikle uzun süre çalıştıktan sonra bir keşif yaparım" diyen Fransız tarihçi "Bu kez hemencecik oldu. Neredeyse adil değilmiş gibi hissettiriyor" diyerek şaka yaptı.

Schoop keşfini Fransız Ulusal Kütüphanesi'nin baskı bölümü şefi Sylvie Aubenas ile de paylaştı. Aubenas AFP'ye yaptığı açıklamada "O dönemden gelen kanıt Courbet'nin modelinin Constance Queniaux olduğuna yüzde 99 oranında inanmama yol açtı" dedi.

L'identité du modèle de "L'Origine du monde" de Gustave Courbet dévoilée dans un livrehttps://t.co/3gda3qUI1d pic.twitter.com/CaQ6DMGCX4

— franceinfo plus (@franceinfoplus) September 25, 2018

​Resmin yapıldığı dönemde 34 yaşında olan Queniaux, Paris Operası'ndan emekli olmuştu ve Halil Paşa'nın ilgisini çekmek için bir diğer ünlü metres Marie-Anne Detourbay ile rekabet ediyordu. Bazıları o dönem bir genelevi olduğu belirtilen Detourbay'in  resme modellik yaptığına inanıyordu.

HALİL ŞERİF PAŞA KİMDİR? 

Kahire'de doğan ve Türk-Arnavut bir aileden gelen Halil Şerif Paşa, gerek devlet adamlığı, gerekse sanatseverliği ve özel hayatı ile Tanzimat Dönemi'nin en renkli kişiliklerinden birisiydi. Paşa, İngres'in 'Türk Hamamı' (1862), Courbet'in iki kadını yatakta gösteren 'Uyku' (1866) adlı eserlerinin de siparişini vermiş ve koleksiyonuna katmıştı.

İstanbul'a dönmesi 'Çıplak tabloları getirmemesi şartıyla' kabul edilen Paşa tablolarını düşük bir bedelle satmıştı. Halil Şerif Paşa 1877'de hayatını kaybetmişti.

Le musée d’Orsay se réjouit de cet éclairage nouveau apporté à l’histoire de l’un des chefs-d’œuvre de sa collection.
Notre établissement conserve également un portrait de Constance Quéniaux en deux poses du photographe Eugène Disdéri, réalisé en 1860 ⬇️ pic.twitter.com/0hONESDyvw

— Musée d'Orsay (@MuseeOrsay) September 25, 2018