Kolektif yok oluştan kurtulmak için kolektif diyet

Tüm dünyadan 37 bilim insanı 2 yıllık araştırma sonucunda 'kolektif' beslenme planı oluşturdu. Herkesin beslenme biçimini değiştirmesini gerektiren plan, gezegeni açlıktan, yanlış beslenme kaynaklı hastalıklardan, küresel ısınmadan, türlerin yok oluşundan, doğanın tahribatından kurtarmayı hedefliyor.

Tüm dünyadan kimisi ziraat, kimisi iklim değişikliği, kimisi beslenme konusunda uzman 37 bilim insanı, EAT-Lancet Komisyonu kapsamında biraraya getirildi. Onların 2 yıllık araştırma sonucunda ortaya çıkardığı bulgular Lancet dergisinde yayımlandı. Araştırma, 30 yıl içinde 10 milyara ulaşması beklenen dünya nüfusunu doyuracak ve aynı zamanda çevreye zarar vermeyecek bir diyet oluşturdu.

'Gezegensel sağlık diyeti' (planetary health diet) adı verilen bu 'kolektif' beslenme planı, 10 milyar nüfusu doyurmayı, her yıl 11 milyon insanın açlık ve yanlış beslenme kaynaklı hastalıklardan ölmesini engellemeyi, sera gazı salımlarını en aza indirgemeyi, herhangi bir türün yok olmasını engellemeyi, su ve diğer doğal kaynakları korumayı hedefliyor.

Avrupa'dan Afrika'ya herkesin beslenme biçimini değiştirmesini gerektiren plan hükümetlere sunulacak.

BBC Türkçe'ye göre bu beslenme yönteminde et ve süt ürünleri tamamen yasaklanmıyor. Ancak tabaklarımıza koyduğumuz yiyeceklerde çok çok büyük değişiklik yapmamızı ve pek yemediğimiz gıdalara yönelmemizi gerektiriyor. Her gün et yiyorsak, değiştirmemiz gereken ilk şey bu. Kırmızı et olarak haftada bir hamburger ya da ayda bir büyük bir bifteğe denk et yenebiliyor ve hepsi bu. Haftada birkaç kez tavuk ya da balık da yenebiliyor, ancak protein ihtiyacının geri kalanının bitkilerden gelmesi gerekiyor.

Araştırmacılar fındık, fıstık ve büyük oranda baklagiller yenmesini tavsiye ediyor. Meyve ve sebze oranlarının da büyük oranda artırılması gerekiyor ve yediğimiz her tabağın en az yarısını oluşturmaları öneriliyor. Patates ya da Afrika'da yaygın olarak tüketilen manyok gibi nişastalı sebzeler ise büyük oranda ıskartaya çıkarılıyor.

Bu beslenme yöntemine göre her gün yiyebileceğiniz gıdalar şöyle:

1) Fındık, fıstık — Günde 50 gram

2) Fasulye, nohut, mercimek ve diğer baklagiller — Günde 75 gram

3) Balık — Günde 28 gram

4) Yumurta — Günde 13 gram (Haftada bir yumurtadan biraz daha fazlası)

5) Et — Günde 14 gram kırmızı et ya da 29 gram tavuk

6) Karbonhidrat — ekmek ya da pirinç gibi tam tahıllar günde 232 gram ve günde 50 gram nişastalı sebze

7) Süt — 250 gram — (bir bardak süte denk)

8) Sebze 300 gram ve meyve 200 gram

9) Bu beslenme yönteminde 31 gram şeker ve 50 gram sıvı yağa da izin var.

Araştırma ekibinden Harvard Üniversitesi Profesörü Walter Willet, bir çiftlikte büyüyüp günde üç öğün kırmızı et tüketmesine rağmen, şu anda gezegensel sağlık diyetine uygun beslendiğini söyledi.

Willet, "Müthiş bir çeşitlilik var. Bu yiyecekleri alıp binlerce farklı şekilde bir araya getirebilirsiniz. Burada mahrumiyet diyetinden bahsetmiyoruz. Sağlıklı, esnek ve keyif alınabilir bir beslenme bu" dedi.

Plan, dünyanın hemen hemen her köşesinde beslenme yöntemlerinin değiştirilmesini öngörüyor. Avrupa ve Kuzey Amerika'nın et tüketimini büyük oranda azaltması, Doğu Asya'nın balıkta, Afrika'nın ise nişastalı sebzelerde kesinti yapması gerekiyor.

Stockholm Dayanıklılık Merkezi'nden Line Gordon'a göre bu hiç de imkansız değil:

"İnsanlık beslenme sistemini bu ölçüde ve bu hızda hiç değiştirmeyi denemedi. Hayal de olabilir, ama hayalin illa ki kötü olması gerekmez. İyi bir dünyanın hayalini kurma zamanı."

Araştırmacılara göre insanların beslenme alışkanlıklarını değiştirmesi için alınabilecek birçok önlemden biri de kırmızı ete daha fazla vergi konulması olabilir.

Dünya nüfusu 2011'de 7 milyar oldu ve şu anda 7.7 milyar civarında. Bu sayının 2050'de 10 milyara ulaşması ve daha da artması bekleniyor.

Uzmanlar, bu beslenme yönteminin yılda 11 milyon civarında kişinin ölümünü önleyeceğini söylüyor. Bunun, kalp krizi, felç ve bazı kanser türleri gibi sağlıksız beslenme yöntemlerinden kaynaklanan hastalıkların kontrol altına alınmasıyla başarılacağı belirtiliyor. Şu anda bu hastalıklar, gelişmiş ülkelerdeki en büyük ölüm nedenleri.

Araştırmacılar, gezegensel sağlık diyetiyle hem daha çok kişiyi doyurmayı hem de aşağıdakileri başarmayı amaçlıyor:

* İklim değişikliğine yol açan sera gazı salımını en aza indirgemek.

* Türlerin yok olmasını önlemek.

* Tarım alanlarının genişlemesine izin vermemek ve su tasarrufu yapmak.

Ancak, sadece beslenme yöntemimizi değiştirmek yeterli değil. Gıda israfını yarı yarıya azaltmak ve mevcut tarım alanlarındaki gıda üretimini artırmak da gerekiyor.