Yemek yerken televizyon izlemek şişmanlatıyor

Şekerli ve yağlı besinler tüketilmesi, yemek yerken televizyon izlenmesi gibi davranışlar "öğün hafızasında" kesintiye ve bir sonraki öğünde daha fazla yemek yenmesine yol açıyor.

Yapılan son araştırmaya göre birçok insan hangi ölçüde, ne vakitte ve ne yiyeceğine dair kararları, yakın zamanda tükettiği öğüne ilişkin hafızanın etkisi altında alıyor.

Bilim insanları, yemek yerken bilgisayar oyunu oynaması istenen ya da televizyon izletilerek öğün hafızasına zarar verilen kişilerin, bir sonraki öğünde daha fazla yediklerini tespit ettiler. Yedikleri öğüne daha fazla dikkat etmeleri ve bu yolla daha güçlü bir öğün hafızasına sahip olmaları sağlanan kişiler ise, sonraki öğünlerde daha az tükettiler.

Hafıza sorunlarının da, nispeten sağlıklı insanlarda aşırı yeme ve kilo artışına eşlik ettiği belirtiliyor.

HAFIZA YEMEK YEME SÜRECİNİ YÖNETEN BÖLGELERLE BAĞLANTILI

Öğün hafızasını mercek altına alan bilim insanları, bu yeni araştırmada beynin hipokampus bölgesine odaklandılar. Hipokampus, bir insanda neyin, nerede ve ne zaman olduğuna dair kişisel hatıralar için son derece önemli bir bölge. Hipokampal hücreler açlık durumu hakkında sinyaller alıyorlar ve beynin yemek yemeye başlama ve durma süreçlerinde önemli rol oynayan hipotalamus gibi diğer bölgeleriyle bağlantılı haldeler.

Araştırmacılar, hipokampal-bağımlı hafızanın yakın gelecekteki yemeyi kısıtlamasından yola çıkarak, hipokampal fonksiyonun bozulmasının, bu hücrelerin tekrar normal olarak çalışmaya başladığı süreçte yemek yemeyi teşvik edeceğini düşündüler. Bu öngörü, ışığı kullanarak hücreleri kontrol altına alan optogenetik yöntemi kullanılarak laboratuvar ortamında test edildi.

HAFIZASI ENGELLEN FARELER SONRAKİ ÖĞÜNDE İKİ KAT YEDİ

Bilim insanları yemek yemeden önce, yemek yerken ve sonrasında farelerde hipokampal hücreleri 10 dakika boyunca etkisiz hale getirmeyi başardı. Bu hücrelere spesifik bir gen yerleştiren araştırmacılar, belli bir dalga boyunda ışık tuttuklarında hücrelerin çalışmasını durdurdu. Işığa maruz kaldıkları süre boyunca etkisiz duruma geçen hücrelerin işlevi, ışık kapatılır kapatılmaz normale döndü. Deneyde, yemek yedikten sonra etkisiz hale getirilen hipokampal hücrelerin farelerin bir sonraki öğünlerini daha erken yemelerine ve neredeyse iki kat fazla yemek tüketmelerine neden olduğu tespit edildi.

Araştırmacıların elde ettiği bulgular, hipokampal hücrelerin, gelecekteki enerji alımını sınırlamak için bir sonraki öğünü izleyen dönemde gerekli olduğunu gösteriyor. Hipokampustaki nöronların, önceki öğünün hafızasını pekiştirerek bir sonraki öğünde yeme davranışlarını kısıtladığı ileri sürülüyor.

ŞEKER VE YAĞ DA ÖĞÜN HAFIZASINI BOZUYOR

Deneyde ayrıca fareleri çok fazla yağ ya da şekerle beslemenin hipokampal hafızayı bozduğu bir kez daha kanıtlandı.

Benzer şekilde insanlarda aşırı yeme ve şişmanlık bu hafızanın sorunlu olması ya da hasar görmesiyle ilişkili. Bozulmuş hipokampal işleyiş, sırayla aşırı yemek yemeye ve kilo almaya yol açarak kişilerde obeziteye doğru ilerleyebilecek bir kısır döngüye sebep oluyor. Örneğin şekerli ve yağlı besinler tüketilerek hafızanın kesintiye uğratılması, bir sonraki öğünün daha erken yenilmesine ve bu öğünde normalden daha fazla yemek yenilmesine yol açıyor.

Araştırmacılar insanın neyi ne zaman ve ne kadar yediğine dair hipokampal-bağımlı hatıraları teşvik eden tekniklerin, obez bireylerin kilo vermesine yardımcı olabileceğini düşünüyor.