Kırım'ın Rusya'ya bağlanışının 5. yıl dönümü; Yalanlar ve gerçekler

16 Mart 2014'te yapılan referandum sonucunda Kırım'ın Rusya'yla birleşmesinin 5. yıldönümüne günler kala Sputnik, Rusya Federasyonu İstanbul Başkonsolosluğu'nun paylaştığı bilgiler ışığında Kırım gerçeklerini derledi.

Kırım halkının Rusya'ya bağlanma kararı aldığı 16 Mart 2014 tarihli referandumun üzerinden tam 5 yıl geçti. Kırım halkının yüzde 96.7'sinin Rusya'ya katılmaya "evet" dedikleri halk oylamasının ardından Kırım lideri Sergey Aksenov, dönemin Sivastopol Belediye Başkanı Aleksey Çalıy ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Kremlin'de 'Kırım'ın Rusya Federasyonu'na kabul edilişine dair anlaşmayı' imzalamış, böylece Kırım, Rusya'ya bağlanmıştı.

Ancak o dönemden bu yana Ukrayna ve Batılı ülkeler, Kırım'a yönelik adeta bir dezenformasyon savaşı yürütüyor. Kırım Tatar Kültür Dernekleri Federasyonu ve Kırım Kalkınma Vakfı Genel Başkanı Ünver Sel'e göre, Batı destekli Ukrayna'nın en temel yanlış tezi Kırım'a yönelik bir "işgal" olduğu. Sel "Ukrayna, 5 yıldır Kırım'la ilgili yalanları dünyaya sistematik olarak yayıyor. Ukrayna, Rusya'nın Kırım'ı işgal ettiğini söylüyor. Halbuki ortada bir referandum var" yorumunda bulunuyor. Sel'e göre Kiev'in gerçeği yansıtmayan iddiaları bunla da bitmiyor. Sel "Ukrayna, Kırım'da tutuklamalar, insan kaçırmalar ve ölümler olduğu yalanlarına başvuruyor. Aslında bunların hiçbiri doğru değil. Kırım'daki tutuklamalar, Hizb-ut Tahrir terör örgütünün üyelerine yönelik. Kırım'da ne sistematik insan kaçırmalar ne de ölümler var" diye anlatıyor.

‘KIRIM, RUSYA'YA BAĞLANDIKTAN SONRA TATARCA RESMİ DİL OLDU, OKULLAR, CAMİLER AÇILDI'

Kırım Tatar Kültür Dernekleri Federasyonu ve Kırım Kalkınma Vakfı Genel Başkanı Sel'e göre, Kırım'daki tablo her geçen gün hızla iyileşiyor. Rusya'nın spordan kültüre, eğitimden medyaya kadar pek çok alanda Kırım Tatarlarına yönelik önemli çalışmalar yaptığına işaret eden Sel "Kırım, Rusya'ya bağlandığından bu yana Kırım Tatarlarına yönelik ciddi iyileşmelere tanıklık ediyoruz. Mesela artık, Kırım Tatarca radyo, televizyon yayınları yapılıyor. Kırım Tatarlarının spor, kültür ve eğitim alanında her tür faaliyetine ciddi bir destek var. Yeni okullar açıldı. 25 senedir inşasına başlanması beklenen Büyük Cuma Camii'nin çok yakında açılışı yapılacak. Kırım Tatarca, Rusya'da resmi dil oldu. Kırım Cumhuriyeti içindeki okullarda Kırım Tatarca dilinin yanı sıra Kırım Tatarlarının kültür ve edebiyatına ilişkin dersler de verilmeye başlandı. Halbuki Kırım Ukrayna'ya bağlıyken, tek resmi dil Ukraynaca idi" diye anlatıyor.

‘KIRIM TATARLARINA HİÇBİR HAK VERMEYEN UKRAYNA, BUGÜN ORADA RUSYA KARŞITLIĞINI KÖRÜKLEMEYE ÇALIŞIYOR'

Sel ayrıca Ukrayna'nın Kırım Tatarlarının hiçbir hakkını vermediğine işaret ederek "2014 yılında Kırım Tatarları Rehabilitasyon Kanunu kabul edildi. Bu kapsamda, sürgünde yaşayan halkın ülkeye dönüşünün önü açıldı, bu insanlar için konutlar tahsis edildi. Şimdiye kadar 300 ev inşa edildi, vakıf topraklarının halka iadesi gerçekleşti. Ukrayna döneminin tersine, İslam dininin uygulanmasının önü açıldı. Yeni camiler açıldı, Kuran kursları verilmeye başlandı. Bir kısmı FETÖ dahil yasadışı örgütlerle bağlantılı cemaatlerin kontrolündeki camiler, halkın seçtiği Kırım Müftülüğü'ne bağlı hale geldi. Yıllar boyunca Kırım Tatarlarına hiçbir hak vermeyen Ukrayna, bugün orada Rusya karşıtlığını körüklemeye çalışıyor" diye Ukrayna'ya sert tepki gösteriyor.

Ancak Kırım Tatar Dernekleri Federasyonu Genel Başkanı Ünver Sel'in anlattıkları, Rusya karşıtı kampanyanın yalnızca bir kısmı. Ukrayna ve çeşitli Batı ülkelerinin Kırım ve Kırım Tatarlarının durumuna ilişkin gerçeği yansıtmayan diğer açıklamalarına karşı ise Rusya Federasyonu İstanbul Başkonsolosluğu kapsamlı bir bülten hazırladı. İşte o bilgiler ışığında Kırım gerçekleri:

KIRIM'DA NÜFUS DAĞILIMI

2014'te yapılan nüfus sayımına göre Kırım Cumhuriyeti ve Sivastopol şehrinin nüfusu toplam 2.200.000. Nüfusun yüzde 67.9'siyle en kalabalık kısmını 1.49 milyonluk Ruslar oluşturuyor. Rusları, yüzde 15.7 ile Ukraynalılar, yüzde 10.6 ile Kırım Tatarları takip ediyor. Kırım Tatarları yoğun olarak Belogorskiy, Kirovskiy, Sovetskiy, Bahçisarayskiy, Simfereopolskiy ilçeleri ile Suğdak şehrinde yaşıyor. Yarımada nüfusunun yüzde 97.5'i, kendisini Rusya Federasyonu vatandaşı olarak görüyor.

KIRIM, RUSYA'YA NASIL KATILDI?

Rusya Federasyonu İstanbul Başkonsolosluğu'nun verdiği bilgiye göre, Kırım'ın Rusya'ya dahil olma süreci, bazı radikal grupların Ukrayna tarafından kışkırtılmasıyla başladı. 22 Şubat 2014'teki kışkırtmalar, yerini sokak çatışmalara bıraktı. İki aylık süreç sonunda ülkede gayri kanunî bir şekilde ve zorla iktidara el konuldu; devlet başkanı, Ukrayna'yı terk etmek zorunda kaldı. Hükümet darbesiyle iktidarı ele geçiren ve halkı temsil etmeyen radikallerle milliyetçi güçler, ülkede düzeni sağlayamadı. Ukrayna'da Rusya karşıtı ve zenofobi temelli saldırılar ile cinayetlerin önü kesilemedi ve süreç iç savaşa evrildi. Bu bölgenin halkı evlerini terk etmek zorunda kaldı. Bunların 2.3 milyondan fazlası Rusya'ya gitti.

Yeni hükümetin gayri kanunî bir şekilde iktidara gelmesi, Ukrayna milliyetçi ve radikallerinin ülkede keyfî hareketlerde bulunması, Kırım'daki Rusça konuşan halka yönelik tehditler ve Kırımlıların hayatından endişe duyulması üzerine 16 Mart 2014'te yabancı gözlemcilerin de hazır bulunduğu bir halk oylaması gerçekleşti. Yüzde 83.1 oranında katılım gösterilen halk oylamasında, seçmenin yüzde 96.77'si oyunu Rusya Federasyonu ile birleşmeden yana kullandı.

KIRIM'A YENİ ANAYASA

18 Mart 2014'te Kırım'ın Rusya Federasyonu'na katılımının ardından 11 Nisan 2014'te yeni Kırım Anayasası kabul edildi. "Kırım Cumhuriyeti'nin çok uluslu halkı" tabiri kullanılan anayasa, millî kültürlerin çeşitliliği ve özgünlüğünün korunmasının, halkların eşit bir şekilde gelişmelerinin ve Rusya Federasyonu halklarıyla asırlara uzanan ortak tarihe dayanarak birbirlerini karşılıklı olarak zenginleştirmelerinin önemine vurgu yaptı. Kırım Tatarcası, Rusça ve Ukraynaca resmi dili kabul edildi. Sürgün edilenlerle siyasi baskı mağdurlarının haklarının iade edilmesi için karara imza atıldı. 21 Nisan, Kırım Halklarının Uyanış Günü ilan edildi. Kısacası Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in "Devlet, Kırım Tatarlarının itibarlarının iade edilmesini sağlayacak tüm hukukî ve siyasi kararlar almalı, onlara tüm haklarının ve güzel adlarının iadesi sağlanmalıdır" sözleri Rusya'nın Kırım'daki uygulamalarının özeti niteliğinde oldu.

KIRIM'DA REFAH VE KALKINMA ADIMLARI

Rusya'da 11 Ağustos 2014'te "Kırım Cumhuriyet ile Sivastopol Şehrinin 2020'ye Kadar Sosyo-Ekonomik Gelişimi" adlı federal program kabul edildi. 2022 yılına kadar uzatılan programa göre Kırım Tatar, Ermeni, Bulgar, Rum, İtalyan ve Alman halklarının millî, kültürel ve manevî canlanmasına yönelik faaliyetler ile Kırım Cumhuriyeti ve Sivastopol şehrinin sosyal alt yapısının iyileştirilmesi için 10 milyar rubleden (150 milyon dolar) fazla bir bütçe ayrıldı. Kırımlıların maaşları yüzde 60 oranında, emekli maaşları ise 2 katı arttı. Federal kanunların öngördüğü tüm sosyal yardımlar, Kırımlılar için de geçerli hale geldi.

KIRIM TARİHİNİ YAŞATMA ÇALIŞMALARI

Kırım'da 1944 tarihindeki zorunlu göçün kurbanlarının anılarının ebedileştirilmesi için her yıl anmalar düzenleniyor. 18 Mayıs 1944'te Kırım Tatarlarının sürgününün başladığı Bahçisarayskiy ilçesi Siren Demiryolu İstasyonu'nun yanında sürgün kurbanlarının anısına yapılmakta olan büyük bir anıt kompleksinin büyük bir kısmının inşası tamamlandı. Kompleksin içerisinde sembolik sobalı bir yük vagonu ve 1.5 metrelik beton harflerden istasyonun tarihî adı "Süren" yerleştirildi. Kompleksin içine müze, cami ile Ortodoks kilisesi de inşa ediliyor. Kompleksin inşasının, Kırım Tatarlarının sürgünlerinin 75. yıldönümü olan 18 Mayıs 2019'da tamamlanması öngörülüyor.

KIRIM TATARLARI SİYASİ YAŞAMA KATILIMI

Kırım Tatarları, siyasi ve toplumsal hayatına aktif olarak katılıyor. Rusya Federasyonu Devlet Duması'nda Kırım'ı Eylül 2016'dan itibaren milletvekili Ruslan Balbek temsil ediyor. "İnkişaf" adlı Kırım Tatar Derneği Başkanı İskender Bilyalov, Rusya Federasyonu Devlet Başkanı'nın Milletler Arası İlişkiler Kurulu'nun üyesi. Edip Gafarov ise 2018'den itibaren Kırım Parlamentosu'nun başkan yardımcısı, 2014'ten itibaren de milletvekili. Yine Eylül 2014'ten itibaren Remzi İlyasov da parlamentoda milletvekili olarak görev yapıyor. Lenur Abduramanov, Ekim 2017'den itibaren Milletler Arası İlişkiler ve Kırım'ın Sürgün Edilen Vatandaşları Devlet Komitesi'nin başkanlığını yürütüyor. Abduramanov, Rusya Federasyonu Devlet Başkanı'nın Kırım halklarının itibarının iade edilmesi devlet siyasetinin hayata geçirilmesinden de sorumlu.

17 Şubat 2018'de Kırım Müslümanlarının Olağanüstü Kurultayı, Kırım Tatar Halkı Şurası'nın kurulmasını kararlaştırdı. Mart 2018'de Şura'nın inisiyatifi ile Kırım Cumhuriyeti Başkanlığı'nın bünyesinde Kırım Tatarları Kurulu (Danışma Kurulu) oluşturuldu. Ayda en az 3 kez toplanan bu kurul, Rusya Devlet Başkanı'nın kararlarının hayata geçirilmesi, Kırım Tatarlarının sorunlarının çözümü, halkın kalkınmasına destek olmak gibi görevler yapıyor.

‘UKRAYNA DÖNEMİNDEKİ ÇEKİŞMELER YERİNİ BARIŞA BIRAKTI'

27 Ekim 2018'de Simferopol'de Kırım müftü seçiminin de yapıldığı 6. Kırım Müslümanları Kurultayı yapıldı. Burada 5. kez göreve seçilen Emirali Ablaev'in "İnsanlar Ukrayna döneminde bölgede kışkırtılan dinî ve etnik çekişmelerden o kadar bıkmıştır ki, son dört yıldır Müslümanların Kırım'da bütün diğer halklarla barış ve dostluk içerisinde yaşaması, bizlere insanların bunu çoktandır arzuladığını, bunu beklediğini, barış ve dostluğu hissettiklerini göstermektedir" sözleri akıllarda kalacak nitelikte.

Ayrıca yine Rusya'nın desteğiyle, yarımadada 30'dan fazla Kırım Tatar toplumsal kurum ve dernek faaliyet göstermeye başladı. Vasfi Abduraimov başkanlığındaki Millî Fırka, Seyit Ömer Nimetullaev başkanlığındaki Kırım Birliği ve Remzi İlyasov başkanlığındaki Kırım Hareketi bunlardan başlıcaları. Kırım Müslümanları Müftü Yardımcısı Ruslan Bairov, Kırım Tatarlarını Kırım Cumhuriyeti Kamu Odası'nda temsil ediyor. Simferopol'de ise halklar arasındaki uyumu arttırmak amacıyla Cumhuriyet Dostluk Evi kuruldu.

KIRIM'DA ÖZGÜRLÜKLER

Kırım Tatarları dini özgürlük haklarına da sahip. Kırım Tatarları her sene Mekke'ye gidip Hac ve Umre vazifelerini yerine getirebiliyor, Müslümanların en önemli iki bayramı olan Ramazan Bayramı ile Kurban Bayramı'nın resmî tatil günleri ilan edilmiş durumda.

Kırım'da Kırım Tatarca yayın yapan 53 basın yayın organı var. Kırım'ın çok uluslu halkı, Ukraynaca ve Kırım Tatarcası da dâhil olmak üzere ana dilde eğitim hakkına sahipler. 2017-2018 eğitim yılında Kırım Cumhuriyeti'nde Tatarca eğitim veren 15 okul vardı. Bu öğretim yılında 5.632 öğrenci Tatarca eğitim aldı, 23.337'si ise ana dili olan Tatarca öğrendi. Kırım'daki iki üniversitede "Kırım Dili ve Edebiyatı", "Ukrayna Dili ve Edebiyatı" bölümleri var. Üniversitelerde Kırım Tatar Dili ve Edebiyatı ile Ukraynaca Dili ve Edebiyatı alanlarında yüksek lisans ve doktora programları da bulunuyor.