Gazeteci Kaya: Bu sene bütçe tartışmaları biraz daha sert geçebilir

Gazeteci Mehmet Kaya, Başlangıç Noktası programında TBMM’de başlayacak bütçe görüşmelerini değerlendirdi. Kaya, demokrasinin başlangıç noktası olan bütçe tartışmalarının bu sene diğer senelere göre biraz daha sert geçebileceğini vurguladı.

Her sene Meclis’in en çok çalıştığı günlerden biri olan bütçe tartışmaları başlıyor. Meclis’te sabahlara kadar sürmesi beklenen bu mesaide oldukça iddialı olarak nitelenen yüzde 5’lik büyüme hedefinin de tartışma konularının başında olması bekleniyor. Gazeteci Mehmet Kaya, Başlangıç Noktası programında bütçe tartışmalarını anlatırken ülke yönetiminin bütçe disiplini içinde kalacağı beklentisini dile getirdi:

‘BÜTÇE DEMOKRASİNİN BAŞLANGICI’

“Bütçeler genel olarak demokrasinin de başlangıcı. Parlamentolar bütçe hakkını aldıktan sonra hem kaynakların dağıtımı anlamında kimlerin daha fazla yararlanacağı anlamında hem de siyasi anlamda en güçlü tartıma noktaları oldu. Her ne kadar başkanlık sistemi geçtikten sonra bocalama olsa da bu sene bütçe biraz daha sert tartışılacak gibi görülüyor. Bu senenin ekonomik koşulları dolayısıyla daha sert geçecek gibi. Bir maraton halinde gece yarılarında sabah saatlerine kadar sürecek.

Bütçeler hem ekonomik hem de kamunun o sene yapacağı harcamalar bakımından bütün resmini ortaya koyan yapılar. Son dönemde Türkiye’de bütçe dışındaki harcamalar da artmaya başladı. Varlık Fonu da bunlardan biri. Daha önce başka fonlar da kurulmuştu. Daha önceki senelerde Türkiye kriz yaşadıktan sonra bütçe kalitesini oldukça artırdı. Bütçe mali kontrol yasasını yaptı. Oldukça kaliteli bir yasa bu. Ülkenin bütün manzarasını bütçe üstünden görebiliyoruz. Son dönemde bunların dışına çıkma eğilimi görülse de ekonominin manzarasını hala buradan inceleyebiliyoruz.

‘2020 DAHA RİSKLİ’

2020, 2019’a göre daha riskli bir yıl. Bu risk iki yönlüdür: Negatif de pozitif de gerçekleşmeler olabilir. 2020 bütçesi bur az iddialı biraz da riskli. Yüzde 5 büyüme biraz yüksek. Dün Naci Ağbal yüzde 5 büyümeyi açıklarken önceki yıllarda bu büyümenin şu ve bu noktalardan gerçekleşeceğini açıklardı. Bu sefer yüzde 5 büyümenin kaynağını tam olarak açıklamadı. Türkiye yüzde 5 büyüyebilir mi? Olabilir. Ama kontrol dışı unsurlar yüzünden bu olmayabilir. Dünya konjonktürü küçülmeye girdi. Biz 2018 ve 19’un hasarlarını tamir etmeye çalışacağız. Bir bütçe yaparken önce büyüme tahminini yaparsınız, o ortaya çıktıktan sonra o kaynakların dağıtımına bakıp ne kadar bütçe açığını kaldırabileceğinizi hesaplarsınız. Eğer sağlıklı bir büyüme tahmini yapamaz ve borçlanırsanız başınız belaya girmeye başlar, faizler artar tahvil fiyatları değişir. Bütçeden kaynak kesimine yönelik ödemeleriniz sıkışır. Mesela 2018’de bunu çok yaşadık. 2020’deki büyüme iddialı, eğer bu büyümeyi tutturursak hazırlanmış bütçenin bütün unsurları gerçekleşebilir. Çünkü Türkiye dolaylı vergilere bağımlı.

Uluslararası kuruluşlar, Türkiye verilerinde oldukça yanılıyorlar. Bu kötü hesaplama anlamında değil. Onlar bütün küresel yapıya farklı bir metodolojiyle yaklaştıklarından tahminlerde zorlanıyorlar. Türk ekonomisi gibi dalgalanan ekonomilerde yanılabiliyorlar. Bu kendi yapı ve metodolojilerinden kaynaklanıyor. IMF ve Dünya Bankası yılda 2 kez tahmin yayınlar, oradan trendi görebilirsiniz. Bütün kuruluşların sonbahar tahminleri büyümeyi yukarı revize ettiğini görüyoruz.

‘BÜTÇE ÖNGÖRÜSÜNÜN OLUMLU TARAFLARI VAR’

Bütçe açığı öngörüsü yüksek ama şöyle bir olumlu tarafı var: Bu yılın yılsonu bütçe gerçekleşmesiyle yakın. Yani 2019’da 87 milyar TL hedeflenmişti ama esas olarak beklenen vergi gelirlerini elde edemediğimiz için ithalatta daralma olduğu için bütçe açığımız 127 milyara doğru gidiyor. 2020 için getirilen bütçe açığı tahmini 138.9 milyar bu senenin açığına yakın. Türkiye herkese bütçe açığını derinleştirmek istemediğine yönelik bir mesaj vermiş oluyor. Bunun bir miktar daha aşağı gitmesi mümkün ama yukarı gitmesi de mümkün. 2020 içinde biz çok ciddi borç yapılandırma düzenlemeleri yapmaya hazırlanıyoruz. Kamu yüksek borçlanma yerine vergi gelirlerinden harcama yoluna giderse açık değişir. Hükümetin bu alana çok müdahale etmek istemediğini de biliyoruz.”