Rusya'nın Kosova görüşmelerine dahil olma olasılıklarına ilişkin Rus uzmanlardan değerlendirme

Belgrad ve Priştine’nin Kosova çözümü ile ilgili yürüttüğü ve 2018 sonunda askıya alınan görüşmelerin yeni koşullarda tekrar başlayabileceğini değerlendiren uzmanlar, görüşme sürecine Moskova’nın da dâhil olmasının doğal olacağını belirtti.

Sputnik’e konuşan Rus uzmanlar, Belgrad ve Priştine’nin Kosova çözümü ile ilgili yürüttüğü ve 2018 sonunda askıya alınan görüşmelerin yeni koşullarda tekrar başlayabileceğini ve bu aşamada görüşme sürecine Moskova’nın da dâhil olmasının doğal olacağını söyledi.

Sırbistan yönetimi Brüksel’in baskısı ile ve Avrupa Birliği’ne (AB) yakınlaşmak ve bölgedeki Sırp vatandaşların yaşamını kolaylaştırmak için 2011’de AB’nin arabuluculuğu ile Kosovalı Arnavutlarla ilişkileri normalleştirmek üzere görüşme masasına oturdu. Ancak Priştine Kasım 2018’de Sırbistan’dan ve Bosna-Hersek’ten gelen mallara yüzde 100 gümrük vergisi uygulayınca diyalog askıya alındı.

Rusya Bilimler Akademisi Slav Araştırmaları Enstitüsü Balkanlar Krizi Araştırma Merkezi Başkanı Yelena Guskova, Sputnik’e demecinde konuya ilişkin değerlendirmelerde bulundu.

'Arnavutlar hiçbir konuda taviz vermiyor'

Guskova, “(Belgrad ve Priştine arasındaki) görüşmeler Arnavutlardan dolayı durdu, zira onlar hiçbir konuda taviz vermiyor. Sırp yetkililer, kendileri yaptıkları gibi Arnavutların da taviz vermeye başlamadıkça müzakere sürecinin olmayacağını söylüyor. Şimdi AB’de iktidar değişiyor, önceden Priştine ve Belgrad arasındaki müzakere sürecinde yer alanlar için veda yemeği verildi. Şimdi yeni insanlar geliyor ve görüşmeler bir takım yeni şartlarda yeniden başlayabilir. Ancak Belgrad, her şeyden önce Sırbistan’dan Arnavutların ithal ettiği mallara uygulanan yüzde 100’lük gümrük vergilerinin kaldırılması ve 2013 Brüksel Antlaşması ile belirlenen Kosova ve Metohiya’daki Sırpların haklarının tanınması gerektiğini net bir şekilde belirtti. Fakat Arnavutlardan hiçbir ses yok. Onlar ne toprak takasını görüşmek, ne Kosova ve Metohiya’daki Sırplara hak tanımak, ne de gümrük vergilerini kaldırmak istiyorlar. Fakat orada seçimler yapıldı, bu nedenle yeni siyasi yapıların ve kişilerin yüzlerini Belgrad’a çevirmesi mümkün. Görüşmeler ile ilgili böyle bir beklenti var” diye konuştu.

Kosova’da çözüm diyaloğuna Moskova’nın katılmasının tamamen doğal bir şey olacağına dikkat çeken Guskova, sözlerini şöyle sürdürdü:

“2006-2007 yıllarında AB ve Rusya dâhil olmak üzere birkaç ülkenin katıldığı Kosova ve Metohiya ile ilgili görüşmeler yapılırken çok güzel öneriler yapıldı, tüm tarafların arasında Kosova konusu ile ilgili görüş birliğine varıldı. Dolayısı ile Moskova’nın bu görüşme sürecine katılması kesinlikle doğal olurdu, ancak Sırbistan Devlet Başkanı Aleksandr Vucic, Priştine ve Belgrad arasındaki müzakere sürecine katkıda bulunmaya ABD’yi davet etti, Moskova’ya ise herhangi bir öneride bulunulmadı. Bu nedenle her şey, politikacıların neyi hedeflediklerine bağlı. Belki de bu hedef, müzakere sürecinde kimin yer alması gerektiğini belirliyor.”

Rusya Bilimler Akademisi Avrupa Enstitüsü Karadeniz-Akdeniz Araştırmaları departmanından Yekaterina Etina, Rusya’nın er ya da geç Kosova çözüm müzakerelerine dâhil olacağı yönünde görüş bildirdi.

Etina, “Moskova’nın sürece dahil olmasına gelince, bu er ya da geç, şu veya bu formatta olacak. Şu anki mevcut format, AB’nin (Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikaları Yüksek Temsilcisi Federica) Mogherini’nin başında bulunduğu ayrılan yönetiminin söylediği gibi Belgrad ve Priştine’nin alacağı her kararın Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) tarafından onaylanmasını öngörüyor, böylelikle Rusya kabul etmeden karar zaten alınamaz. Bu nedenle Rusya’nın şöyle ya da böyle sürece katılımı her türlü öngörülmüş durumda” ifadelerini kullandı.

Daha önce Sırpların Moskova’nın diyaloğa dahil edilmesini istediklerini birçok kez dile getirdiklerini hatırlatan Entina, görüşme sürecinin yeniden aktif hale gelmesini hem Moskova, hem Belgrad, hem de Priştine için oldukça arzu edilir bir şey olduğunu kaydetti.