Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ABD ziyareti dönüşü medya mensuplarının sorularını yanıtladı.
ABD ziyaretindeki görüşmelerde, Suriye'deki gelişmeler, ABD ile varılan 17 Ekim mutabakatı, PKK/YPG unsurlarının bölgeden tamamen çıkartılması, IŞİD'le mücadele, IŞİD'li tutukluların durumu, siyasi sürecin ilerletilmesi, güvenli bölgenin kurulması, S-400, Patriot ve F-35 programı, NATO'daki dayanışma, 3-4 Aralık'ta Londra'da yapılacak NATO Liderler Zirvesi ve genel olarak terörle mücadele konuları üzerinde yoğunlaştıklarını aktaran Erdoğan, FETÖ konusunun da ayrıca konuşulduğunu ve ABD'deki siyasi ortamın da ele alındığını vurguladı.
Erdoğan, "Bu sorunların karşılıklı saygı ve milli çıkarlar temelinde çözümü için Sayın Trump'ın samimi bir çaba içinde olduğunu söyleyebilirim. Trump'a karşı olan çevrelerin ilişkilerimizin bozulması için yoğun bir çaba içinde olduğunu da ifade etmemde fayda var. 1915 olaylarıyla ilgili tasarının bir yaptırım yasasıyla birlikte Temsilciler Meclisi'nden geçirilmesinin temel sebebi de zaten bu. Özellikle Ermeni meselesi ve 1915 olaylarıyla ilgili olarak hem Sayın Trump'a hem Beyaz Saray'da buluştuğumuz senatörlere detaylı bilgi verdim ve tarihi hadiselerin siyasileştirilmesinin büyük bir hata olduğunu kendilerine anlattım" dedi.
'ABD'nin S-400'ü tamamen kaldırma teklifini doğru bulmuyoruz'
ABD Başkanı Donald Trump'ın Oval Ofis'e davet ettiği 5 senatöre Suriye'deki durumu, YPG'nin 'bir terör örgütü' olduğunu ve S-400 konusunu anlatma imkanı bulduklarını belirten Erdoğan, şunları söyledi:
"Patriotları almaya hazır olduğumuzu Sayın Trump'a söyledim. F-35 programının müşterisi değil ortağı olduğumuzu da kendilerine hatırlattım. Biz NATO'nun ikinci büyük ordusuna sahibiz. Amerika ile de güçlü ilişkilerimiz var. Fakat savunma kaynaklarımızı çeşitlendirmek de ulusal çıkarlarımızın ve egemenlik haklarımızın bir gereğidir. 'S-400'ü de savunma sistemlerimizin içerisinde önemsiyoruz. Uygun şartlarda verecekseniz biz Patriotları da alabiliriz' dedik. 'Patriotları alırken S-400'ü tamamen kaldırma teklifini biz egemenlik haklarımız üzerinde bir tasarruf olarak görüyoruz ve kesinlikle doğru bulmuyoruz. Aynı şeyi Yunanistan için bugüne kadar hiç söylemediniz. Şu anda Yunanistan'da S-300 var. Orası için hiç böyle bir ses çıkmadı. Orası için böyle bir adım atmıyorsunuz.' dedik. Dolayısıyla bu konudaki tavrı biz, özellikle egemenlik haklarımız üzerinde bir tasarruf olarak görüyoruz."
S-400'ün çözümü için ortak çalışma önerisi
Erdoğan, "Bu kadar ısrarı görünce S-400 meselesinin çözümü için dedik ki 'Gelin bizim tarafta İbrahim Bey (Kalın), öbür tarafta ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı (Robert) O'Brien birlikte NATO'nun koordinatörlüğünde savunma bakanlıklarımızı da devreye sokmak suretiyle bir çalışma başlatalım ve bu çalışmanın neticesinde durumu görelim" önerisinde bulunduklarını söyledi.
ABD'nin "S-400, F-35'le koordineli bir savunma sistemi değil" görüşünde olduğunu anlatan Erdoğan, şu ifadeleri kullandı:
"Zaten F-35'i vermiyorsun ki. Bu da ayrı bir olay. 2 milyar 400 milyon dolar bir total fiyatı var. Biz şu ana kadar 1 milyar 400 milyon dolarını ödemişiz ve siz bize daha bir tane F-35 vermiş değilsiniz. Hep söylediğimiz şey şu; biz müşteri değil ortağız. Şu anda bu görevlendirmeyi yaptık. Temennim odur ki çalışmalar sonunda olumlu bir netice alırız. Fakat ben burada da yine Trump'ı çok daha olumlu gördüm. Yaklaşımlarında daha yapıcı gördüm."
'Ülkemiz aleyhine oluşturulan siyasi iklimin arkasında kimler olduğunu biliyoruz'
Cumhurbaşkanı Erdoğan, heyetler arası görüşmede ise özellikle 100 milyar dolarlık ticaret hacmi hedefine nasıl ulaşılacağı, Halkbank meselesi ve karşılıklı yatırımların teşvik edilmesi konularını ele aldıklarını belirtti.
Erdoğan, "Amerika'da ülkemiz aleyhine oluşturulan siyasi iklimin hangi saiklerle yapıldığını ve arkasında kimler olduğunu biliyoruz. Dezenformasyon faaliyetlerine karşı haklı tezlerimizi her platformda anlatmaya devam edeceğiz. Bu hususlar dikkate alındığında ziyaretimizin genel manada olumlu geçtiğini söyleyebilirim. Görüş ayrılıklarını aşmanın yolu, doğru bilgiye dayalı sağlıklı diyalogdur. Bu alandaki çalışmalarımıza da ara vermeden devam edeceğiz" diye konuştu.
'CIA, Şahin'in nasıl bir terörist olduğunu belge ile istihbarat teşkilatımıza gönderdi'
Erdoğan, "Terörist Mazlum Kobani ile ilgili bir de CIA belgesinden bahsettiniz. Bu ilk defa açıkladığınız bir şeydi? O belgenin içeriği neydi, ona nasıl tepki gösterdiler?" sorusu üzerine de, "Tabii bu gizli bir belge. CIA, Ferhat Abdi Şahin'in nasıl bir terörist olduğunu belge ile bizim istihbarat teşkilatımıza gönderdi. Biz de 'Buyurun, biz söylemiyoruz, CIA sizin istihbarat teşkilatınız, size onun evrakını veriyoruz' dedik" karşılığını verdi.
Fethullah Gülen'in iadesi: Beklediğimiz noktada değiller
FETÖ'nün ABD tarafından himaye edilmesine son verilmesi konusunda eskiye nazaran farklı bir tutumun söz konusu olup olmadığına, bir değişiklik gözleminin bulunup bulunmadığına ilişkin bir başka soru üzerine Erdoğan, 5 senatöre ve Trump'a bu konuyu izah ettiğini aktardı.
Erdoğan, "Zaten basın toplantısında da bütün dünyanın gözü önünde söyledim. Ama şu an itibarıyla hala bizim beklediğimiz noktada değiller. Söylediklerinde elle tutulur bir şey yok. Biz şimdi yine bütün adli deliller ile dosyaları kendilerine verdik. Adalet bakanlıkları arasındaki görüşmeler hala devam ediyor, edecek. Yılmadan usanmadan takip edeceğiz" ifadelerini kullandı.
'Basın toplantısı teklifi Trump'tan geldi'
Cumhurbaşkanı Erdoğan, "Senatörler ile görüşme nasıl geçti? İkna oldular mı?" sorusuna ise şu yanıtı verdi:
"Her şeyden önce şunu söylemem lazım; Sayın Trump bana göre çok farklı. Senatörlerin ön kabulleri var. Senatörlerin gelmesi teklifini Trump kendisi yaptı. Onları benim ikna etmemi ve dolayısıyla kendisi de rahatlamak istedi. Fakat işin enteresan yanı şu; ben dedim ki 'Sayın Başkan uygun bulursanız ben Kongre'ye hitap edeyim. Kongrede bunu bir konuşalım ki işin aslı nedir, bunu bizzat bizden duysunlar, görsünler. Böyle çok daha isabetli olur.' Sayın Trump 'Bu işi geniş bir basın toplantısı ile yapalım. Soru cevaplarla ulaşmak istediğimiz yere ulaşırız. Şimdilik Senato'dan bir grubu alalım. Onlarla konuşmamızda fayda var' dedi. Buraya öyle geldik."
'Kılıçdaroğlu'na da mektup iade edildi diye haber vermek lazım'
Erdoğan, bir basın mensubunun, "Bu ziyarette malum mektubu iade ettiğinizi söylediniz. Tepkileri ne oldu" sorusu üzerine, "Tepkileri olmadı. Böyle bir teröristle ABD Başkanı'nın görüşme yapmasını ben yadırgıyorum" ifadesini kullandı.
Bunu basın toplantısında söylediğine göre ikili toplantıda hayli hayli söylediğini vurgulayan Erdoğan, şu bilgileri verdi:
"ABD gibi bir ülkenin Başkanı böyle bir teröristle nasıl görüşür? Biz bu şekilde uluslararası terörle mücadeleyi nasıl yürüteceğiz? Bir terörist önemli bir devletin başı ile görüşebiliyorsa ve arabuluculuk için de böyle bir terörist teklif edilebiliyorsa bu işin suyu çıkmış demektir. Bu şekilde bir yere varmak mümkün değil. Yani terörü akladılar pakladılar. Tabii Kılıçdaroğlu'na da mektup iade edildi diye bir haber vermek lazım."
'NATO Liderler Toplantısı'nda güvenli bölge konusunu gündeme getireceğim'
"ABD'nin silah verdiği PKK/PYD'nin, dışına çekilmesi istenen 32 kilometre hat sonunda PKK/PYD ilişkisi bu hattın ötesinde devam ederse Türkiye'nin stratejisi nasıl olur?" şeklindeki soru üzerine Erdoğan, ABD Başkanı Trump ve senatörlere burada en önemli konunun 20 mil yani 32 kilometre derinlik olduğunu söylediğini aktardı.
Trump'ın bunu 444 kilometre genişlik olarak söylediğini aktaran Erdoğan, "Biz, şu anda Tel Abyad ile Rasulayn arası 120 kilometreyi kontrol altına aldık. Tabii derinlikle birlikte alan 4 bin kilometrekarenin üzerinde. 'Güvenli bölge teklifini biz Obama'ya yapmıştık. Sizin döneminizde de yaptık. Gelin şimdi şu güvenli bölgeyi halledelim.' dedik. Trump buna yanaştı, 'Bunu Avrupa ülkelerine de söyledim' dedi. Allah nasip ederse 3-4 Aralık NATO Liderler Toplantısı'nda da ben güvenli bölge konusunu gündeme getireceğim. Orada güvenli bölge konusunu gündeme getirdiğimizde NATO ülkelerinin tavrı ne olacak göreceğiz. Bu iş lafla olmuyor" değerlendirmesinde bulundu.
''Demografik yapıyı mı değiştiriyorsunuz?' diyorlar. Bunun demografik yapıyla ne ilgisi var?'
Türkiye'nin şu ana kadar yapacağını yaptığını ve yapmaya devam ettiğini belirten Erdoğan, şunları söyledi:
"NATO Zirvesi'nde olumlu yaklaşımlar alabilir ve en azından bir uluslararası donörler ya da NATO ülkeleri donörler toplantısından bir şeyler çıkartabilirsek, zaten bunun plan proje çalışmasını yaptık. İlk etapta kuzeyde bir barış koridoruyla ilgili adımları atabiliriz. Barış koridorunda biz konutlar, sağlık merkezleri, okullar ve kamu binaları inşa ettiğimiz anda buranın havası zaten değişecek. 'Demografik yapıyı mı değiştiriyorsunuz?' diyorlar. Bunun demografik yapıyla ne ilgisi var? Orada oturanlar varsa biz zaten onları direkt kendi yerlerine taşırız. Kim bunlar? Suriyeliler. Oraya onlar gelip oturacak. Diyorlar ki 'Siz İdlib'dekileri mi oraya getireceksiniz?' İdlib'deki ile bunun alakası yok ki. Şu anda bizim derdimiz, Türkiye'de olanları bir an önce kendi topraklarına kavuşturmak. Gayretimiz bunun için. Yapacağımız iş bu. Bu bizi biraz rahatlatacak. Biz şu anda çadır kentleri neredeyse tamamen kaldırdık. Konteyner kentler var bir de. Bunun dışında şehirlere yayıldılar. Mesela Trump dedi ki 'Bunları vatandaş olarak alamaz mısınız?' Dedik ki 'Biz zaten şu anda seçici olarak alıyoruz. Bunların içinde doktoru var, mühendisi var, avukatı var, öğretmeni var, ebeler var. Bunlar şehirlerde kendileri yerleşiyorlar. Biz bunları zaten vatandaş yapıyoruz. Fakat bir de bunların dışında çok çok zor durumda olup, kötü şartlarda yaşayanlar da var. Biz istiyoruz ki bunları da buralardan kurtaralım ve onlar da kendi topraklarında çok daha huzur içinde yaşama imkanı bulsunlar.' Trump, 'Bu konuda ben Avrupa ülkelerine gerekli çağrıyı yaptım' diyor. Kendisi 'Biz şu kadar veririz' demedi ama ben zorlayacağım."
'Türk Akımı'nı hesaba katmama şansımız var mı?'
S-400 ve F-35 konusunun gündeme geldiği anımsatılarak bu konuda son durumun ne olduğu ve S-400'lerin aktive edilmemesinin gündeme gelip gelmeyeceğinin sorulması üzerine de Erdoğan, şunları söyledi:
"Bu fakiri biraz tanıyorsunuz. Milletimizi tanıyorsunuz. Dolayısıyla biz kendilerine çok açık söyledik, arkadaşlarımız da söyledi. Bizim şu anda Rusya ile de ikili ilişkilerimiz var. Bu ilişkimizi bozamayız. Ki bunun içinde stratejik ilişkimiz var. Nedir bu stratejik ilişki? Doğalgaz meselesi. Benim bizzat Sayın Trump’a da söylediğim gibi, Dışişleri Bakanımız Mevlüt Bey muhatabı Pompeo’ya söyledi, Hazine ve Maliye Bakanımız Berat Bey muhatabına söyledi, İbrahim Bey muhatabına söyledi. Biz de etraflıca bir markaja alıyoruz. Bizim şimdi Türk Akımı’nı hesaba katmama şansımız var mı? 'Hakkınızdır devam edin ama S400’lerin üzerinden de traktörle geçin' gibi laf ediyorlar. Dedik ki böyle bir şeyi yapmak bir defa mümkün değil. Bizim stratejik anlamda bu ürünlerle alakalı bu tür ilişkimizi bir kenara atamayız. Şu anda turizmde Rusya bütün ülkeleri geçti ve bu noktada bir numaralı ortağımız. Bize geçen yıl Rusya’dan 6,5 milyon turist geldi. Bu yıl belki daha da artacak. Diğer ürünlerde ciddi manada bizim ortağımız durumunda.
'S-400'ü bırakıp Patriot'a yönelmemiz gibi bir şey olamaz'
Ticaret hacmimiz 30 milyar dolara doğru gidiyor. Geçen yıl 25 milyar doları yakalamıştık. Bu yıl daha ileri götürmeyi hedefliyoruz. Putin zaten bu konuda kararlı olduğunu ortaya koyuyor. Şimdi böyle bir konumdayken bizim kalkıp S400’ü bırakıp tamamen Patriot’a yönelmemiz gibi bir şey olamaz. 'Ama biz Partiot’u da alalım' dedik. Ama S-400’ü de alacağız. Çünkü bizim çok yönlü bir savunma sistemini kurma anlayışımız var. Silahlı Kuvvetler olarak kendi programımızı böyle belirledik. Yani elimizde o da olacak, o da olacak."
'Böyle bir siyaset anlayışı olur mu? 'Düşman oluşturmak istemiyorum' dedim'
"İhtiyacımız var mı peki?" şeklindeki soru üzerine de Erdoğan, bunun Türkiye'yi daha güçlü kılacağını, düşmanı da muarızı da ürküteceğini, caydıracağını söyledi.
Birisinin kendisine, "Rusya mı size düşman, ABD mi?" şeklinde soru yönelttiğini aktaran Erdoğan, "Yani bunlar bu şekilde siyasetçi. Böyle bir siyaset anlayışı olur mu? Ben de tabii burada sadece bir şey söyledim, 'Ben düşman oluşturmak istemiyorum' dedim. Amerika da Rusya da benim dostum olsun istiyorum" dedi.
Kendilerinin bu konuda gayret gösterdiğini ve adımları buna göre attığını ifade eden Erdoğan, "Tabii bu da onları biraz rahatsız ediyor. Bizim ağzımızdan illa öyle bir şey koparmak istiyorlar. Şu anda bir taraftan her şeyi kazan-kazan esasına göre bizim üzerimize bina edeceğini söyleyeceksin, bir taraftan da 'O mu düşman, ben mi düşman?' diye soracaksın. Böyle bir şey olamaz. Bu siyaset bitti artık. Öbür taraftan da petrol falan diyeceksin" şeklinde konuştu.
'Suriye'nin petrolünü paylaşan paylaşmış'
Türkiye'nin Suriye'nin petrolünde gözü olmadığını ama onların gözü olduğunu söylediğini anımsatan Erdoğan, "Mefhumu muhalifinden denir ya zaten orayı paylaşanlar paylaşmış. Kamışlı malum, Deyrizor malum. Bazen gülüyorlar, bazen farklı bir yere doğru savruluyorlar" değerlendirmesinde bulundu.
Suriye'nin yeniden inşası için bu petrol gelirinin kullanılması teklif edilip edilemeyeceğine ilişkin soru üzerine de Erdoğan, "Benim şu anda hafıza kaydımda o var. Amerika'ya ve Rusya'ya gerekirse bizim onu teklif etmemiz lazım. Tabii bir de şu var, gerek Deyrizor'un gerekse Kamışlı'nın petrolünün kalitesi çok düşük. Oralarda kaliteli bir petrol yok. Tabii Deyrizor petrollerini daha çok PYD/YPG alıyor, rejime satıyor ve buradan mali noktadaki imkanlarını elde ediyor" dedi.
'Senatör Graham dersini aldı'
Erdoğan, "Beyaz Saray'a çağrılan senatörlerden biri Lindsey Graham idi. Türkiye'ye gelmişti, birlikte klasik müzik konseri dinlemiştiniz. Türkiye dostu açıklamalar yapıyordu. Sonra bir anda tuhaf bir dönüş yaptı ve adeta Türkiye karşıtı cephenin sözcülerinden biri haline geldi. Görüşmede bu çelişkiyi kendisine hatırlatıp nedenini sordunuz mu?" sorusunu, "Ben kendisine gerekenleri söyledim. Bugün dersini aldı" şeklinde yanıtladı.
'Patriot sebebiyle S-400'ü bırakamam'
S-400 meselesinin çözümü için ABD ile oluşturulması planlanan koordinasyon çalışmasının muhtevasının sorulması üzerine Erdoğan, şöyle devam etti:
"S-400'ü alıyoruz. Bir parti kaldı sadece. Onlarla görüşülecek olan işin teknik, teknolojik boyutu. NATO Genel Sekreteri Stoltenberg, bu konuda ne diyor? 'NATO üyesi ortaklarımızın hangi silahı alacağının ya da almayacağının kararını biz vermeyiz. Bu kendi takdirleridir.' diyor. Kayıtlarımızda bunlar var. Onlar da hiçbir şey diyemediler. Tabii İbrahim Bey'in O'Brien ile yapacağı görüşme ve Savunma Bakanlığından katılacak arkadaşların yapacakları görüşmeler neticesinde, bizim geleceğimiz yer bundan daha farklı olmayacak. Yine budur. Kaldı ki en sıkı bağlayıcı husus şudur, bizim bu noktada Rusya ile stratejik bazı çalışmalarımız var."
Rusya'dan yılda 20-25 milyar metreküp doğal gaz alındığına işaret eden Erdoğan, Avrupa'nın bu hattan doğal gaz çekeceğini dile getirerek şunları söyledi:
"Putin, orada da çok mert bir davranış yaptı. 'Türkiye kime olur verirse biz de ona veririz' diyor. Ayrıca geçiş için Türkiye'nin ayrı bir ücret alma şansı var. Bir taraftan Türk Akımı, öbür taraftan da TANAP geliyor şimdi. Doğalgaz, Avrupa'nın pek çok ülkesine giderken biz stratejik bir önem kazanıyoruz. Ben şimdi Patriot sebebiyle S-400'ü bırakamam ki sen bana Patriot vereceksen ver. Yunanistan'a aynı şeyi söyleyebiliyor musun? Söyleyemiyorsun. Peki Türkiye'ye niye bunu söylüyorsun? Orada S-300 var. Hadi ona da sat Patriot. Bizim elimizdeki donelerimiz güçlü. Adımlarımızı da ona göre atıyoruz, atacağız."
