Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve ABD Başkanı Donald Trump’ın Washington’da gerçekleştirdikleri görüşme, Ankara’da farklı tepkilere neden oldu. Türk-Amerikan ilişkilerinde pek çok boyutta gerginliğin yaşandığı bir dönemde gerçekleşen bu görüşmeyi, siyasetçiler Sputnik’e değerlendirdi.
AK Partili Turan: Türkiye tezlerini net olarak ortaya koydu
AK Parti Grup Başkanvekili Bülent Turan, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ABD ziyaretini dünya kamuoyunun yakından takip ettiğini ifade ederek, Türkiye’nin tüm tezlerini ABD’deki görüşmelerde net olarak ortaya koyduğunu belirtti. “YPG, Suriye, FETÖ, sözde Ermeni tasarısı gibi tüm konularda Amerika ve senatörler dahil tüm dünya kamuoyu önünde tavrımızı net bir şekilde ortaya koymuş olduk” diyen Turan, şöyle devam etti:
“Mektuplar geldiği mahrecine iade edilmiş oldu. Zirve kamu diplomasisinde Türkiye’nin geldiği noktayı net olarak gösterdi. Ekonomik yaptırım tehdidinden eser yoktu, Avrupa’ya mesaj vardı. Medya üzerinden yapılan eleştiri yoktu, kabul gören bir haklılık vardı. Susan bir anlayış yoktu tam aksine 82 milyonu, tüm bölgeyi kucaklayan, hakkını koruyan bir irade vardı. Biz siyasetçi olarak ama öncesinde bir vatandaş olarak dün gurur duyduk. Artık dinleyen değil dinleten bir Türkiye var. Gündem belirleyen bir Türkiye var. Bunu tüm dünya bir kez daha görmüş oldu. Operasyonlara, risklere rağmen her alanda büyüyen bir Türkiye var artık.”
‘Kapılar ardında konuşulan her konunun bir anda anlaşılması mümkün olmuyor’
“Türkiye’nin, YPG, Gülen’in iadesi, Ermeni soykırım tasarı gibi konularda somut ilerlemeler, kazanımlar elde edemediği” eleştirilerine ise katılmağını ifade eden Turan, “Bakınız öncelikle görüşmenin ne kadar olumlu geçtiği, tüm olumlu psikolojilerin ülkemize yansıdığı bir gerçek ama bunun dışında teknik sebeplerin, teknik ifadelerin bahsettiğiniz konu başlıkları olmak üzere zamanla anlaşılacağı beklentisi içerisindeyiz. Yani kapılar ardında konuşulan her konunun bir anda anlaşılması mümkün olmuyor fakat Türkiye tezlerini en sert haliyle ve en net haliyle ortaya koyuyor. YPG’nin terör örgütü olduğu iddiasını hatta bırakın MİT’i, CİA’nın kendi kaynaklarıyla Sayın Başkan’a ifade etmesi çok kıymetli bir yaklaşım diye düşünüyorum. Bunları değerlendireceklerdir, kendi kurumlarında, kendi meclislerinde ve burada bir tavır değişikliği olacaktır diye ümit ediyorum” dedi.
‘YPG’yi besleyen, destekleyen ABD’nin kendisi’
AK Partili Turan, “Ama bir daha diyorum, YPG’yi şimdiye kadar silah başta olmak üzere ekonomik olarak besleyen, destekleyen Amerika’nın kendisi. Dolayısıyla bir görüşmede tüm bu kanaatlerin değişmiş olmasını beklemek çok makul olmaz diye düşünüyorum ama Türkiye’nin belgeleri, Genel Başkanımızın iradesi ümit ediyorum bu konudaki Türkiye’nin haklılığını herkese anlatacaktır” diye konuştu.
‘Bizim için S-400 konusu kapanmış bir konu’
ABD-Türkiye ilişkilerinde bir başka tartışma olan, Rusya’dan alınan S-400 hava savunma sistemi konusunda “Türkiye geri adım atar mı?” sorusuna da Turan, şu yanıtı verdi:
“Aslında bizim için S-400 konusu kapanmış bir konu. Fakat ABD’nin bu konudaki ısrarını kendi açısından baktığımızda anlamaya çalışıyoruz. S-400 bizim ülkemizin güvenliği için olmazsa olmaz gördüğümüz, özellikle hava güvenliği için olmazsa olmaz gördüğümüz bir askeri mekanizma. Bununla ilgili benzer argümanların ABD’nin veya NATO’nun ve AB’nin kendi ürettikleri hatta Türkiye’nin de içinde olduğu bazı sistemler vardı. Fakat ABD’nin bu konudaki yine anlaşılmaz agresif tavrından dolayı bu karşılıklı ilişkinin inkıtaya uğramasından dolayı Türkiye bir arayışa girmişti. S-400’ü biz dünden bugüne almış değiliz. S-400’ü kendi hava sahamızı güvenlik içine almak için diğer argümanları hayata geçiremediğimizden dolayı bir alternatif olarak değerlendirdik. Türkiye’nin bu konuda kararlılığı devam ediyor. Artık bizim açımızdan S-400 konusu kapanmıştır. Türkiye bunları alıp özellikle güney hava sahasının güvenliğini sağlama imkanı bulmuş olacak. Türkiye’nin kararlı duruşu devam ediyor.”
CHP’li Özel: Ziyaret en başından nezaketsiz başladı
CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel’e göre ise bu ziyaret daha en başıdan itibaren 'nezaketsiz' başladı. Özel, “Türk- Amerikan ilişkileri tarihinin belki de en sancılı dönemlerinden birinde gerçekleşen bu ziyarette Erdoğan, daha havaalanına indiği anda aslında Amerika’nın Türk Amerikan ilişkilerini iyileştirmeye niyeti olmadığını, ilişkileri değersizleştirme karşısında tavırını sürdürdüğünü gördük; Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı protokol müdürü tarafından karşılanmaz. Amerikan başkanları Türkiye’ye geldiklerinde en az bakan düzeyinde karşılandılar bugüne kadar. Türkiye’yi değersizleştiren, protokol müdürüne Türkiye Cumhuriyeti’nin Cumhurbaşkanını karşılatan bir nezaketsizlikle başladı bu ziyaret” diye konuştu.
Liderlerin ortak basın toplatısında ise iyi niyet beyanları dışında 'ortak' tek bir noktanın olmadığını kaydeden Özel, “Trump’ın sözlerine Serkan Gölge için teşekkür ederek başlaması da sembolik değeri olan büyük nezaketsizlik. Şunu hatırlatıyor onun üzerinden; ‘Türkiye’de ben istediğim zaman, istediğimi serbest bıraktırıyorum” dedi.
‘S-400’deki uzlaşıya bağlı olunması son derece kritik’
ABD’nin, S-400’ler meselesinde tutumunun da aynı olduğunun bir kez daha ortaya çıktığını belirten Özel, “Trump, Türk-Amerikan ilişkilerinin geleceğini S-400 meselesinin belirleyeceğinin altını çiziyor resmen ve burada görüş farklılıkları da çok net ortaya çıkıyor. Türkiye’nin F-35 programına geri dönmesinin S-400’deki bir uzlaşıya bağlı olduğunun altının çizilmesi son derece kritik” dedi.
‘Görüşmeden bir gün öncesine göre değişen bir şey yok’
“Bir teröristin adında bile uzlaşılamadığını” ifade eden Özel, şöyle devam etti:
“Erdoğan ‘Ferhat Abdi Şahin’ diyor gerçek ismiyle, Trump da ‘Mazlum Kobani’ diyor, terör örgütünün verdiği kod adını kullanıyor. Biri ‘terörist başının en gözde adamı’ diyor, öbürü ‘telefonla görüştüğünü, kendisini önemsediğini’ kayda geçiriyor. Biz bu görüşmenin yapılmamasını savunduk, mektubun yarattığı tahribatla görüşme yapıldı ve sonunda ‘mektubu kendilerine takdim’ ettim çıktı. Diplomatik olarak cevap verilmemiş bir mektup, bunu da yapamadıkları anlaşılıyor. Sonuç; bu görüşmeden bir gün önceye göre şu anda Türk-Amerikan ilişkilerinde ne değişti, ne düzeldi? Bizce hiçbir şey değişmedi, ileriye doğru atılmış bir adım yok, çözülmüş bir sorun yok sonuçta yalanmış, yutulmuş bir mektup, dünya kadar iftira, dünya kadar usulsüzlük. Erdoğan ve Trump’ın her tutumu Türk-Amerikan ilişkilerini biraz daha geriye götürüyor, Türkiye’nin ulusal onurunu biraz daha zedeliyor.
‘Birinin ‘kral çıplak’ diye bağırması gerekiyor’
İnsanın aklına çocuk masalında ‘kral çıplak’ diye bağıran çocuk geliyor. Birinin artık ‘kral çıplak’ diye bağırması lazım. Türk-Amerikan ilişkileri tarihin en kötü noktasında ve attıkları her tweet, attıkları her adım ve ya sembolik olarak ortaya koydukları her davranış, Türkiye’yi biraz daha aşağılıyor. Hem S-400 hem de diğer meselelerin çözümsüz olarak durduğu, bunun üzerinden Amerika’nın Türkiye’ye daha çok dayatmada bulunacağı ortada.”
CHP’li Özkoç: Somut bir kazanım elde edilmedi
CHP Grup Başkanvekili Engin Özkoç da, ABD Başkanı Trump’ın tartışma yaratan mektubuyla ilgili Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Mektubu kendilerine taktim ettim” ifadelerini hatırlatarak, “Doğru bir tabir değildir. Takdim biliyorsunuz bir üst makama yapılır. ‘Ben bu mektubu takdim ediyorum’ diyerek burada kendisini bir alt sınıfa koyması, Türkiye’nin statüsünü düşürerek böyle bir ifadede bulunması doğru değil” dedi.
Türkiye’nin PYD ve YPG ile ilgili bir duruşu olduğunu ifade ederek, ABD Başkanı Trump’ın, “General Mazlum’la da sizinle görüştüğüm gibi görüşüyorum” ifadesinin ve buna gereken cevabın verilmemiş olmasının da çok rahatsız edici olduğunu söyleyen Özkoç, Türkiye’nin ABD ziyaretinden somut bir kazanım elde etmediğini kaydetti.
MHP’li Bülbül: Sorunların bu görüşmeyle bir anda bitebileceğini düşünmek saflık olur ancak
MHP Grup Başkanvekili Muhammed Levent Bülbül de, ABD ziyaretinin Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yapacağı geniş açıklamalar ışığında değerlendirmenin daha doğru olacağını ifade etti. Ziyaret ve görüşmelere ilişkin yapılan ilk açıklamalarda Türkiye’nin tezlerinin ortaya konulduğunu gördüklerini vurgulayan Bülbül, “Temaslarda Türkiye’nin tezlerinin Sayın Cumhurbaşkanımız tarafından çok büyük bir netlikle, büyük bir özgüvenle Beyaz Saray’da ABD Başkanı Turmp’ın nezdinde, diğer senatörlerin katıldığı toplantıda da açık bir şekilde ifade edildiğini gördük. Bu Türkiye adına önemlidir” dedi. Bülbül, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Dünyada şu anda Türkiye’nin tezlerine karşı veya Türkiye’nin yaşadıklarına karşı çok ciddi haksız değerlendirmelerin yapıldığı bir ortamda bunların en üst mertebede, ABD’deki en üst noktada değerlendirilmesi, dile getirilmesi memnuniyete sebep olmuştur. ABD ile Türkiye arasındaki sorunların bu görüşmeyle bir anda bitebileceğini düşünmek saflık olur mutlaka ancak bu görüşmeyi de kimse önemsiz adletmemeli. Biz önemli olduğunu düşünüyoruz, önemli bir zeminin oluştuğunu, meselelerin hallolması için diplomatik bir görüşme zeminin oluştuğunu görüyoruz. Bu noktada Türkiye’nin bu görüşmeden kazançlı çıktığını ve bu görüşmelerin Türkiye’yi olumlu bir sürece doğru götüreceğine inanıyoruz.”
