Uluslararası Kriz Grubu'ndan ABD ve İran’a 'koronavirüs insani diplomasisi' önerisi

Uluslararası Kriz Grubu, Tahran ve Washington yönetimlerinin çözüm üretmeyen politikalarını kenara bırakarak "yeni tip koronavirüsten (Kovid-19) ilham alan insani diplomasi girişimi başlatması gerektiğini" bildirdi.

Brüksel merkezli düşünce kuruluşu Uluslararası Kriz Grubu tarafından yayımlanan "ABD-İran arasındaki Tansiyonun Yatıştırılması" adlı raporda, söz konusu ülkelerin karşılıklı politikalarına ilişkin değerlendirmeler yer aldı.

ABD yaptırımlarının etkisiyle artan yönetim hataları sonucu koronavirüs salgınının İran'a ciddi zarar verdiği belirtilen raporda, Tahran ve Washington'ın birbirlerini suçlama ve yoğun bir askeri çatışma riskine tekrar girmek yerine, salgını kontrol altına almayı ve tutukluları serbest bırakmayı amaçlayan insani bir diplomasi izlemesi gerektiği belirtildi.

Raporda, Kovid-19 krizinin ABD ile İran için ilişkilerini yeniden değerlendirme imkanı sunduğu vurgulanarak mevcut durumda ısrar edilmesi halinde taraflar için ciddi sonuçlar ortaya çıkabileceği uyarısı yapıldı.

İran için, yaptırımların da etkisiyle karşılanmayan tıbbi ihtiyaçların, hükümetin süreci tereddütlü ve hatalı yönetiminin can kaybının artmasına sebep olacağına işaret edilen raporda, bu ülkenin uzun vadede derin bir ekonomik krizle karşılaşabileceği tahmini yapıldı.

Raporda, ABD'nin süreci iyi değerlendirememesi halinde İran'ı müzakere masasına zorlamayı veya İran rejimini değiştirmeyi amaçlayan başarısız stratejisinin devam edeceği ileri sürüldü.

Sınırlı diplomasi 

İran'ın yaklaşımının ABD yönetimini, stratejisini revize etmeye zorlamayacağı değerlendirmesi yapılan raporda, Washington’un yaklaşımının da Tahran’ın ABD'nin taleplerini yerine getirmesine yol açmayacağı ifade edildi.

Raporda, "Bunun yerine, iki taraf da anı yakalamalı ve Kovid-19'dan ilham alan insani bir diplomasi girişimi başlatmalı." değerlendirmesinde bulunuldu.

Büyük ekonomik baskı altında olan İran'ın, salgına karşı ilk müdahale sürecini kötü yönettiği ve ABD yaptırımlarının da uluslararası yardımın bu ülkeye ulaşmasına engel olduğunu vurgulanan raporda, büyük finansal baskılar ve ABD yaptırımlarının bu salgında İran için oluşturacağı muhtemel zorlukların altı çizildi.

Raporda, bu durumun farklı bir dinamiğe de yol açabileceği, Washington ve Tahran'ın insani kaygılar ve stratejik çıkarları nedeniyle sınırlı bir karşılıklı diplomatik yön değişikliğine gidebileceği öngörüsüne yer verildi.

İran'ın, virüse yakalanma riski olan tüm çifte vatandaşları ve yabancı uyruklu tutukluları serbest bırakması gerektiği savunulan raporda, ABD'nin ise yaptırım politikalarını, İran'a ulaştırılacak insani yardımların en az şekilde etkileneceğinden emin olarak gözden geçirmesi tavsiyesinde bulunuldu.

Raporda, her iki ülke hükümetlerine de Irak meselesi başta olmak üzere zaman kaybetmeden bölgesel gerilimleri hafifletme adımlarını takip etmeleri önerisi yapıldı.