Astana formatındaki Suriye konulu üçlü zirve, tüm dünyayı etkisi altına alan yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını nedeniyle bu kez video konferans yoluyla gerçekleştirildi. Zirvenin açılış konuşmasını, İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani yaptı.
Salgının üçlü zirvenin ertelenmesine neden olduğunu, ancak bu süre içinde Suriye'de birçok gelişmenin meydana geldiğini belirten Ruhani, bu nedenle zirveyi video konferans ile yapmaya karar verdiklerini belirtti ve normal toplantıyı da kısa sürede İran'ın ev sahipliğinde gerçekleştirme temennisinde bulundu.
ABD'nin Suriye'ye yönelik Sezar Yasası yaptırımlarını eleştiren ve bunu 'ekonomik terörizm' olarak nitelendiren Ruhani, "ABD, askeri baskılar ve terörist örgütler vasıtasıyla elde edemediğini ekonomik baskılarla ve Suriye halkını cezalandırarak elde edemeyecek" diye konuştu.
Astana sürecinin, Suriye krizinin barışçıl çözümüne katkı sunan tek süreç olduğunu dile getiren Ruhani, bu süreçte çok kazanım elde edildiğini ve bunların korunarak geliştirilmesinin 3 ülkenin görevi olduğunu ifade etti.
Ruhani, Astana sürecinin garantörleri olarak Suriyeli taraflar arasındaki müzakereleri desteklediklerini belirterek, "Suriye krizinin üzerinden 9 yıl geçti. İran, Suriye krizinde siyasi çözüme inanıyor. Bunun askeri çözümü olmayacaktır" diye konuştu. Suriyeli mülteciler ve sığınmacılar konusunun da önemli olduğunu ve dönüşlerin sağlanması için uluslararası toplumun da yardımcı olması gerektiğini kaydeden İran Cumhurbaşkanı, "Siyasi hedeflerin gerçekleştirilmesi için öne sürülecek her türlü şart bu süreci zarara uğratacaktır" dedi.
Putin: Suriye'ye yardım edilmesini sağlayacak önlemler almalıyız
Ruhani'den sonra söz alan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, üçlü zirvenin gündemdeki sorunlara değinilmesi açısından güzel bir vesile olacağını ifade etti.
ABD'nin Suriye'ye yaptırımlarının hukuka aykırı olduğunu söyleyen Putin, yaptırımların sadece yeni sorunlar yarattığını ve Suriye ekonomisine zarar verdiğini vurguladı. Putin, "BM by-pass edilerek uygulanan yaptırımlar, sorunlara yenilerini ekliyor ve aynı zamanda hukuka aykırı. Yaptırımların Suriye üzerinde oluşturduğu baskıyı dikkate alarak çabalarımızı birleştirmeli ve Suriye'ye yardım edilmesini sağlayacak önlemler almalıyız" değerlendirmesinde bulundu.
'Rusya, Türkiye ve İran, Suriye'de birçok şeyi gerçekleştirmeyi başardı'
Rusya, Türkiye ve İran'ın Suriye'deki durumun normalleşmesi konusunda birçok şeyi gerçekleştirmeyi başardığını ve Suriye'de siyasi-diplomatik çözüm için gereken zeminin oluştuğunu kaydeden Putin, mevkidaşlarına İdlib ve Fırat'ın doğusundakiler de dahil Suriye'deki militanların etkisiz hale getirilmesi için alınabilecek yeni önlemler üzerine düşünmeyi önerdi.
'Suriye'deki çatışmanın tüm taraflarını buluşturmak için gereken koşulları oluşturalım'
Putin, İdlib'deki tüm sorunların çözülmediğini ancak Rusya ve Türkiye'nin çabalarının hissedilir sonuçlar ortaya çıkardığını, İdlib'deki durumun önemli ölçüde istikrara kavuştuğunu söyleyerek Suriye'deki çatışmanın tüm taraflarının buluşması için gereken koşulları oluşturmayı ve bu konuda yardım sunmayı teklif etti.
Siyasi süreç dahilinde Cenevre'deki anayasa komitesi kapsamında Suriyeli taraflar arasında yürütülen kapsayıcı diyaloğun aktif olarak teşvik edilmesi ve Suriye'de gelecekte oluşacak devlet düzeninin parametrelerinin belirlenmesine başlanması gerektiğini söyleyen Rus lider, Astana sürecinin garantör ülkeleri sayesinde Ocak 2018'de Soçi'de yapılan Suriye Ulusal Kongresi'nde bu yönde karar alındığını anımsattı.
'Türk dostlarımızla yoğun çalışmalarımızı sürdürüyoruz'
Bugünkü zirvenin ana hedeflerinden birinin uluslararası terörle mücadelenin devamını konuşmak olduğunu ve faaliyetlerini sürdüren terör örgütlerinin etkisiz hale getirilmesi için başka hangi önlemlerin alınacağı üzerine düşünmeleri gerektiğini belirten Putin, "Suriye'de gerilimin en yüksek olduğu bölgeler, hükümet güçlerinin kontrolü altında bulunmayan İdlib gerilimi azaltma ile Fırat'ın doğusundaki kuzeydoğu bölgeleri. Oralarda IŞİD militanlarının faaliyetleri önemli ölçüde aktif hale geldi. 17 Eylül 2018 tarihli Soçi Mutabakatı'nın ve 5 Mart tarihli ek protokolün uygulanması amacıyla Türk dostlarımızla yoğun çalışmalarımızı sürdürüyoruz" diye konuştu.
Erdoğan: Her ne kadar video konferans yoluyla olsa da sizlerle bir araya geldiğimiz için mutluyum
Putin'in ardından sözü, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan aldı. Konuşmasına toplantının hayırlı olmasını dileyerek başlayan Erdoğan, devamında tüm dünyayı etkisi altına alan yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınına değindi.
Bu zirvenin salgın nedeniyle video konferans yöntemiyle yapıldığını hatırlatan Erdoğan, "Her ne kadar video konferans yoluyla olsa da sizlerle bir araya geldiğimiz için mutluyum. İran ve Rusya'da salgın nedeniyle meydana gelen can kayıplarından dolayı çok üzgünüm. İran ve Rusya halkına taziyelerimi iletiyorum. Hala tedavi gören kişilere acil şifa diliyorum" dedi.
Erdoğan daha sonra salgına karşı Türkiye'de atılan adımlara değindi ve bu süreçte birçok ülkeye yardım ettiklerini anlattı:
"Türkiye olarak salgınla mücadele sürecinde vatandaşlarımıza en iyi sağlık hizmetinin vermenin yanında, dost ve kardeşlerimize de yardımcı olduk. Günlük vefat sayımızı 16'lara kadar indirmeyi başardık. Yarım milyonu aşkın insanın hayatına mal olan bu musibetten dünyanın en kısa zamanda kurtulmasını diliyorum."
'Komşumuz Suriye'nin bir an önce istikrara kavuşması için elimizden geleni yapmayı sürdüreceğiz'
Erdoğan, bu değerlendirmelerinin ardından Astana zirvesinin önemine vurgu yaptı. "Astana formatındaki barış süreci, Suriye'de istikrar için önemli katkılar sağladı. Bugünkü toplantımıza bu ivmeyi devam ettireceğimize inanıyoruz. Türkiye olarak Suriyeli kardeşlerimizin yanında olduk. Etnik kimliğine, kökenine bakmadan milyonlarca Suriyeli sığınmacıya kucak açtık. Suriye'nin terör örgütlerinin eliyle parçalanmaması için büyük özen gösterdik. Gerektiğinde fiili müdahalede bulunarak insani dramın önüne geçtik" diyen Erdoğan, bu yöndeki çabaları nedeniyle Putin ve Ruhani'ye de teşekkür ederek konuşmasını şöyle noktaladı:
"Komşumuz Suriye'nin bir an önce istikrara kavuşması için elimizden geleni yapmayı sürdüreceğiz. Yapacağımız istişarelerin Suriyeli kardeşlerimiz ve tüm bölgemiz için hayırlara vesile olmasını Rabbimden niyaz ediyorum."
Astana Formatında Türkiye–Rusya–İran Üçlü Videokonferans Zirvesi https://t.co/bvpH24R8Ou
— T.C. Cumhurbaşkanlığı (@tcbestepe) July 1, 2020
