Üniversite öğretim elemanlarının kadrolarının cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenlenmesi iptal edildi

Anayasa Mahkemesi, doktor öğretim üyesi, doçent, profesör ve araştırma görevlisi unvanlı akademisyen personel kadrolarının iptaline veya ihdasına ilişkin cumhurbaşkanlığı kararnamesini iptal etti.

Resmi Gazete'de yer alan karara göre, CHP, 27 Temmuz 2020 tarihli ve 65 numaralı Bazı Yükseköğretim Kurumlarına Kadro İhdas Edilmesine İlişkin Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nin 1. maddesiyle bazı kadroların ihdas edilerek, 2 numaralı Genel Kadro ve Usulü Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nin ilgili bölümlerine eklenmesinin Anayasa'ya aykırı olduğunu ileri sürerek, Anayasa Mahkemesi'ne başvurdu.

Başvuru dilekçesinde, kuralın yetki yönünden cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin sınırlarını aştığı, üniversitelerin merkez teşkilatında genel idare esaslarına göre yürütülmekte olan kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevleri ifa eden doktor öğretim üyesi, doçent, profesör ve araştırma görevlisi unvanlı akademisyen personele ilişkin bu kadroların iptaline veya ihdasına ilişkin hükümlerin kanunla düzenlenmesi gerektiği belirtildi.

Başvuruyu değerlendiren Anayasa Mahkemesi, kararnamenin ilgili kısmının anayasaya aykırı olduğuna ve iptaline hükmetti.

Yüksek Mahkemenin kararında, 2017'de 6771 sayılı kanunla Anayasada değişiklik yapılarak, yeni bir hükümet sistemine geçildiği, Cumhurbaşkanı'na da cumhurbaşkanlığı kararnamesi yetkisinin verildiği hatırlatıldı.

Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarma yetkisinin sınırsız olmadığına işaret edilen kararda, yürütme yetkisine ilişkin konular dışında ise cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenleme yapılmasının mümkün olmadığı anlatıldı.

Anayasada kanunla düzenlenmesi öngörülen konularda cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılmayacağının hüküm altına alındığı anımsatıldı.

Kararda, Anayasa'nın 130. maddesine atıf yapılan kararda, üniversitelerin bilimsel çalışmaların yapıldığı ve bilimin öğretildiği kurum olarak nitelendirildiği, ayrıca bilimsel ve idari özerkliğe sahip kılınarak, diğer kamu kurumlarından farklı değerlendirildiği vurgulandı.

Üniversitelerin devlet tarafından kanunla kurulacağına aynı maddede yer verildiği belirtilen kararda, yükseköğretim kurumlarının kuruluş ve organları, işleyişleri ve bunların seçimleri, görev, yetki ve sorumlulukları ile öğretim elemanlarının görevleri, unvanları, atama, yükselme ve emeklilikleri, disiplin ile ceza işleri, özlük hakları gibi hususların da kanunla düzenleneceğinin ifade edildiği belirtildi.

Kararda, şu tespitler yer aldı:

"Dava konusu kuralda da öğretim üyesi kadroları düzenlendiğinden, kuralın kadro düzenlemesiyle birlikte öğretim elemanlarının görev ve yetkileriyle özellikle özlük haklarını etkilediği, bu çerçevede Anayasa'nın 130. maddesi bağlamında münhasıran kanunla düzenlenmesi gereken konuda düzenleme yaptığı açıktır.

Anayasa'nın 130. maddesinde üniversitelerin kanunla kurulacağı vurgulanmış olup dava konusu kuraldaki üniversite öğretim elemanlarının kadrolarının düzenlenmesine ilişkin husus, Anayasa'da Cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle düzenleneceği özel olarak öngörülen konulara ilişkin de değildir. Bu itibarla kuralda Anayasa'nın 130. maddesi bağlamında 104. maddesinin 17. fıkrasının üçüncü cümlesine aykırı şekilde düzenleme yapıldığı anlaşılmaktadır."

İptale ilişkin karar, Resmi Gazete'de yayımlandıktan 9 ay sonra yürürlüğe girecek.