Perdere la Trebisonda

“Perdere la Trebisonda” bugün hâlâ İtalya’da deyim olarak kullanılıyor. Perdere, kontrolü kaybetmek, şaşkın olmak, aklı karışmak, yolu kaybetmek anlamlarını taşıyor. Trebisonda ise hepimizin tahmin edeceği gibi, Trabzon’un İtalyancası. Peki, bu deyim nereden geliyor?

Türkiye 1980’li yıllarda futbolda rakiplerini birkaç on yıl geriden takip ediyordu. Avrupa takımları karşısındaki galibiyetler bu nedenle de illa ki unutulmazlar arasında yer alıyordu.

Bunlardan biri de 14 Eylül 1983’te Trabzon’da Hüseyin Avni Aker Stadı’nda yaşandı. UEFA Şampiyonlar Ligi B Grubu ilk maçında Trabzonspor’un rakibi İtalyan takımı Inter’di. Maç,  1-0 Trabzonspor’un galibiyetiyle sona erdi. 28 yıl sonra 2011’de yine bir 14 Eylül’de bu kez de Şampiyonlar Ligi maçında Trabzonspor, Inter’i 1-0 mağlup etti.

İtalyan Gazzetta di Modena, bu ikinci galibiyet için “L’Inter perde la Trebisonda” yani “Inter Trabzon’u kaybetti” başlığını attı. Bu başlık, rastgele seçilmiş bir kelime oyunu değildi. Çünkü yazıldığı gibi okunan “Perdere la Trebisonda” bugün hâlâ İtalya’da deyim olarak kullanılıyor.

Perdere, İtalyanca kontrolü kaybetmek, şaşkın olmak, aklı karışmak, yolu kaybetmek anlamlarını taşıyor. Trebisonda ise hepimizin tahmin edeceği gibi, Trabzon’un İtalyancası.

Peki, bu deyim nereden geliyor?

İtalyan Agi Haber Ajansı Türkiye Temsilcisi Giuseppe Didonna, RS FM’e şöyle anlattı:

“Bu deyim eskiden daha çok kullanılıyordu. Bugün de kullanılıyor ancak eski cazibesini yitirdi. Deyimin kaynağı için üç teori var.

Birinci teori, sığınılacak, varılacak nokta için kullanılıyor. Çünkü Trabzon, Avrupa ile Ortadoğu’yu bağlayan tek limandı ve bu nedenle de oldukça önemliydi. Bir fenerdi. Karadeniz’in hırçın dalgalarında Trabzon’a ulaşılamadığında yol kaybediliyor, nereye gidileceği bilinmeden denizin ortasında yolculuğa devam ediliyordu.

İkinci teoriye göre, Trabzon Limanı, ticaret açısından önemli bir limandı. Trabzon’a varamamak demek, yatırımını yitirmek, ticari olarak batmak anlamına geliyordu.

Üçüncü teori ise siyasi bir nedenden kaynaklanıyor. İstanbul 1453’te, Trabzon ise sekiz sene sonra 1461’de fethedildi. Trabzon, Bizans’ın son şehriydi ve Osmanlı tarafından fethiyle birlikte Bizans İmparatorluğu tamamen tarihten silindi.

Bugün İtalya’da kontrolünü kaybeden, şaşkınlık içinde bulunan, aklı karışan ya da yolunu kaybedenler için ‘Perdere la Trebisonda’ denir.”

İtalyan Agi Haber Ajansı Türkiye Temsilcisi Giuseppe Didonna’nın aktardığına göre, Türkçede kullanılan kimi atasözleri ve deyimler, İtalyancada da aynı anlamda kullanılıyor.

Peki, bunlar hangileri? Gelin bunları da Giuseppe Didonna’dan dinleyelim:

“İtalya ve Türkiye ve İtalya arasında ortak atasözleri ve deyimler var.  Mesela ‘Gözden ırak olan gönülden de ırak olur’, ‘Meyve dibine düşer’, Anasına bak kızını al’, ‘Çivi çiviyi söker’ diyoruz. Ben her zaman şaşırıyorum yani Türkçeden öğrenince bu atasözlerini çünkü İtalyancada da var. Çivi çiviyi söker, yani biz de söylüyoruz.”