Prof. Dr. Turan: Taliban’ın geri püskürtülmesi gibi bir opsiyon bulunmamaktadır

RS FM’de Afganistan’da yaşanan son gelişmeleri değerlendiren Prof. Dr. Turan “Taliban’ın bütün ülkeye hakim olma süreci ilerlemektedir hatta durum olarak bitmiştir. Taliban’ın geri püskürtülmesi, ülkeye hakim olmaması gibi bir opsiyon bulunmamaktadır” dedi.

İstanbul Bilgi Üniversitesi Öğretim Üyesi Emeritus Prof. Dr. İlter Turan, RS FM’de Ali Çağatay’la Seyir Hali programında Taliban’ın Kabil kentine girişi sonrası dünyanın tavrını, Afgan göçünü ve Türkiye hükümetinin politikasını değerlendirdi.

Prof. Dr. Turan, Taliban’ın ilerleyişi konusunda “Birleşik Devletler, Afganistan’la ilişiğini kesme kararlılığı devam ediyor. Taliban Kabil’i teslim alırken ihtiyatlı davranıyor. Bir uzlaşma yoluyla fazla tahribat olmadan oradaki diplomatik misyonların çıkmasına müsaade ederek devir teslim söz konusudur. Eski Afgan Hükümeti’nin daha yüksek mesuliyet duygusuna sahip Başbakan’ı ile eski Cumhurbaşkanı Hamid Karzai bu geçişin şartlarını müzakere ediyorlar. Buradaki yapılacak müzakere sadece geçişin az tahribatla olmasını sağlamak içindir. Yoksa başka güçlere iktidarda yer vermek için olması pek muhtemel gözükmüyor. Taliban’ın bütün ülkeye hakim olma süreci ilerlemektedir hatta durum olarak bitmiştir. Taliban’ın geri püskürtülmesi, ülkeye hakim olmaması gibi bir opsiyon bulunmamaktadır” yorumunda bulundu.

‘Taliban silahlı güç olarak başarılar kazandı ama bir ülkeyi yönetecek bir donanımı var mı belli değil’

Prof. Dr. Turan, Taliban yönetimi ele geçirdikten sonra neler olabileceği konusunda “Belki üzerinde düşünülmesi gereken başka bir sorun var. Taliban aslında bir silahlı güç olarak başarılar kazandı ama bir ülkeyi yönetecek bir donanımı var mı belli değil. Bütün Afganistan’ı temsil eden bir güç olarak görülüyor fakat Afganistan’ın sosyolojik ve siyasi yapısına baktığınız zaman son derece parçalanmış bir yapı vardır. Etnik, dini farklılıklar Taliban içerisinde yeni bir çatışmaya zemin hazırlayacak mı? Bu zaferin Pakistan üzerinde ne gibi etkileri olacak onu da merak ediyorum” sorularını yöneltti.

‘Türkiye, Afganistan’da muhtelif şekillerde aktif bir rol oynamak isteyecektir’

Kabil Havalimanı’nın güvenliğinin Türkiye tarafından sağlanmasını Prof. Dr. Turan, “Türkiye’nin Kabil Havalimanı’nın güvenliğini temin etme meselesi peşinde koşması bitmiş bir mücadelede yer edinmeye çalışmak açısından pek anlamlı gözükmüyor. Bunun belki başka ülkelere verilen taahhütlerden caymadığımızı göstermek için sergilenen bir ısrar olduğunu düşünmek mümkündür. Zannediyorum Türkiye, Afganistan’da muhtelif şekillerde aktif bir rol oynamak isteyecektir. Orada Türk şirketlerine yer olması, Türkiye’nin söz sahibi olması önemli görülüyor. Herhalde tavırlar ona göre belirleniyor ama ben Taliban’ın böyle bir işbirliğine ne kadar hazır ve hevesli olduğu konusunda emin olamıyorum” diye açıkladı.

‘Şu an Taliban’ın nispeten iyi ilişkileri olan grup Çin’dir, Amerika kaçmıştır’

Taliban’ın işbirliğine yanaşmama söylemlerinin bir süre sonra değişebileceğini söyleyen Prof. Dr. Turan, ülkelerin Taliban’a yaklaşımlarını anlattı:

“Tam istediklerini elde etme safhasında bağımsızlık ve kimseyle işbirliği yapmama konusunda bir beyanda bulunabilir ama bir süre sonra bir ülkeyi yönetmenin günlük ihtiyaçları ortaya çıkınca haliyle dış dünya ile temaslar kuracaklar ve bazı ülkelerle şu veya bu sebepten ilişkileri daha iyi olacaktır. Şu an Taliban ile nispeten iyi ilişkileri olan grup Çin’dir. Rusya Federasyonu tedbir halindedir. Amerika kaçmıştır. Avrupa Birliği bir an önce kendi vatandaşlarını oradan nasıl tahliye edecekleri konusunda çalışmalar yapmaktadırlar.”

‘Olacak şey İran’la da görüşerek bu göçü durdurmaya çalışmaktır’

Prof. Dr. Turan, Türkiye’ye gelen Afgan göçmenlere yönelik olası politikaları “Türk hükümetinin geçişlere çok sert davranmadığı, tedbir almadığı bir vakadır. Ama değişen durum karşısında ülke içerisindeki tepkiler, bu göçün Türkiye’den öteye geçemeyeceği ve gelenlerin sadece genç erkeklerden oluşmasının yaratacağı sorunları ortaya koyduğunuzda bu göçün durdurulmasında fayda olacaktır. Esas itibariyle olacak şey İran’la da görüşerek bu göçü durdurmaya çalışmaktır. Anlaşıldı ki çok kısa süre içerisinde Türk hükümeti tavrını değiştirerek İran hududuna duvarlar dikme yoluna başvurduğunu ilan etmektedir. Esas mesele Taliban’ın bu kadar kısa süre içerisinde iktidarı ele alması sonucunda bu akışta da bir yavaşlama olacaktır” diye anlattı.