ABD'deki opioid bağımlılığı ve ölümleriyle ilgili davada İsrailli ilaç devi Teva sorumlu bulundu

ABD'de kamu sağlık sistemi olmadığından sıradan yurttaşın kronik hastalıkları kendi kendine tedavi etmeye çalışmasının sonucunda ortaya çıkan ağrı kesici bağımlılığı ve aşırı dozdan ölüm kriziyle ilgili New York eyaletinde görülen bir dava, İsrailli ilaç devi Teva'nın aleyhine sonuçlandı.

ABD'de uyuşturucu bağımlılığı etkisi yaratan ağrı kesici haplar olan opioidlerin çok yaygın ve yoğun şekilde kullanılması sonucu bağımlılık ve aşırı dozdan ölüm kriziyle ilgili görülen davalarda bu kez İsrailli ilaç devi Teva sorumlu bulundu.

New York eyaleti adalet bakanlığının 2019'da açtığı davada, jüri, İsrailli ilaç devi Teva ile bazı birimlerinin, afyon bazlı ağrı kesici pazarlayıp dağıtma yoluyla ABD'de opioid bağımlılığı salgınının oluşmasına yardımcı olduğuna karar verdi. Tazminat belirlemeyi daha sonraya bırakan karar, tüm şikayetçilerin Teva'ya dava açmasının önünü açtı.

Dava kapsamındaki diğer şirketler, New York eyaletiyle toplam 1.7 milyar dolar para cezası ödemelerini gerektiren ayrı ayrı tazminat anlaşmalarına varma yoluna gitmişti. Teva ile Anda ve Cephalon dahil yan kuruluşları ise sonuna kadar suçlamaları reddetmekte ısrar etti. ABD çapında açılan davalarda ise Purdue'nun başını çektiği ilaç devleri on milyarlarca dolarlık tazminat anlaşmalarını kabul etti.

New York eyaleti, Tava'yı yanıltıcı reklamlar kullanarak ve New York'un Nassau ve Suffolk ilçelerinde büyük miktarlarda afyon bazlı ağrı kesicilerin şüpheli siparişlerini yeterince izlememek veya bildirmemekle ve böylece eyalet ve ilçe yetkililerinin devasa opioid ticaretinin yarattığı çeşitli etkilerle başa çıkmak için milyarlarca dolar harcamak zorunda bırakmakla suçladı.

'Benim işim değil, eyaletin işi' diyen Teva temyize başvuracak

Teva ise ilaç pazarlaması ve dağıtımına ilişkin mevcut eyalet ve federal düzenlemelerini takip ettiğini ve eczacıların davranışlarını takip etmenin kendisinin değil, eyaletin işi olduğunu savundu.

14 Aralık'taki davanın kapanış duruşmasının ardından yaptığı açıklamada, New York Adalet Bakanı (Başsavcısı) Leticia James, "İnsanların opioid kötüye kullanımı nedeniyle çektiği acıları, bağımlılığı, kaybedilen hayatları hiçbir zaman telafi etmeyecek olsa da, eyaletin her köşesinin bu salgından kurtulmasına yardımcı olmak için para gerekli" dedi.

Teva, dünkü jüri kararının ardından temyize gideceğini açıkladı.

Teva Pharmaceuticals found liable in New York opioid trial https://t.co/XJXPKUbDx4

— Prof Doug Kell CBE #FBPE #FBPA #ABTV 🔶🇪🇺 (@dbkell) December 31, 2021

Son 20 yılda yarım milyonu aşan ölüme neden oldu

ABD'de artan opioid bağımlılığı salgını ve buna bağlı olarak son 20 yılda yarım milyonu aşan ölüm, opioid üreten ilaç şirketlerinin hem eyaletler hem de federal düzeyde şimşekleri çekmesini sağladı.

Milyonlarca yoksul Amerikalı çaresizlikten başladı

Ancak sağlık uzmanları, opioid bağımlılığının çok daha büyük bir sorunun belirtisi olduğuna dikkat çekiyor: Ağrı kesiciler, kronik hastalıklar için pahalı tedavileri karşılayamayan milyonlarca yoksul Amerikalı için geçici bir önlem haline geldi.

Sanayileşmiş ülkeler arasında eşi benzeri olmayan uygulama

Bu açıdan sanayileşmiş ülkeler arasında eşi benzeri olmayan konumdaki ABD'nin şu anda büyük kesintiye uğramış haldeki aşırı yoksullar için Medicaid programı ve yaşlı bakımını karşılayan Medicare programının ötesinde hiçbir kamu sağlık hizmeti veya sigorta sistemi yok.

Nüfus sayımı istatistiklerine göre, nüfusun yüzde 8.6'sına karşılık gelen 28 milyon Amerikalının sağlık sigortası yok ve bunun birkaç katı sayıda Amerikalının sigortası da pek çok masrafı karşılamakta yetersiz.

Eyaletlerden farklı kararlar

2019'da Oklahoma'da görülen bir davada, yargıç, Johnson & Johnson'ı eyalette opioid salgınına neden olmaktan suçlu bularak şirkete 475 milyon dolar para cezası kesti. Ancak geçen ay eyalet yüksek mahkemesi, J&J'nin temyiz başvurusunu değerlendirerek, ilaç devinin halk sağlığı felaketinden sorumlu tutulamayacağı gerekçesiyle kararı bozdu. Ondan birkaç gün önce de Kaliforniya'da bir mahkeme, J&J'nin yanısıra Teva, Endo ve Allergan'ın da dahil olduğu bir davada aynı kararı verdi.

İflasla yasal zırh planına ret

Bununla birlikte, bu ayın başında New York'taki bir federal yargıç, en popüler opioid OxyContin'in üreticisi Purdue'nun opioid ölümleri nedeniyle binlerce sorumluluk davası açılmasından korunmayı amaçlayan iflas planını reddetti.

Kasım ayında Ohio'daki bir federal jüri, ABD'nin en büyük eczane zincirlerinden üçünü - CVS, Walgreens ve Walmart - opioid salgınını körüklemekten suçlu buldu.

Sadece Nisan 2020-Nisan 2021'de 100 bin kişi aşırı dozdan öldü

ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri, geçen ayki açıklamasında, Nisan 2020 ile Nisan 2021 arasında 100 bin kişinin aşırı dozdan öldüğünü, bunun kısmen sentetik bir opioid olan fentanildeki önemli artıştan kaynaklandığını duyurdu.

ABD çapında 3300'den fazla dava

ABD genelinde yerel yönetimler ve topluluklar tarafından opioid üreticilerine karşı, ilaç firmalarını kötüye kullanım potansiyeli konusunda halkı yanıltmakla suçlayan 3300'den fazla dava açıldı.