Türkiye’de yaşayan Ermeniler, Ankara-Erivan arasındaki normalleşme sürecini nasıl değerlendiriyor?

Türkiye ve Ermenistan arasındaki normalleşme sürecine dair özel temsilcilerin ilk toplantısı 14 Ocak’ta Moskova’da yapıldı. Sputnik’e konuşan Türkiye’de yaşayan Ermeniler, iki ülkenin ilişkilerini normalleştirme adımlarına olumlu bakıyorlar. Talepleri ise sınırların bir an önce açılması.

Türkiye ile Ermenistan arasındaki normalleşme süreci özel temsilcileri Büyükelçi Serdar Kılıç ve Ermenistan Parlamento Başkan Yardımcısı Ruben Rubinyan’ın Moskova’daki görüşmelerinin ardından iki ülkenin dışişleri bakanlıklarından yapılan açıklamada görüşmelerin olumlu ve yapıcı atmosferde geçtiği vurgulandı. Tarafların, müzakereleri tam normalleşme hedefiyle ön şart olmaksızın sürdürme konusunda mutabık kaldığı belirtildi.

Türkiye, Ermenistan'ın Dağlık Karabağ'da Azerbaycan'a karşı yenilgisiyle sonuçlanan savaşın hemen ardından Erivan ile ilişkilerin normalleşmesine hazır olduğu mesajlarını vermeye başlamıştı. Ermenistan Başbakanı Paşinyan da ülkesinde düzenlenen seçimleri kazanmasının ardından yaptığı açıklamalarda, Türkiye ile önkoşulsuz diyaloğa hazır olduğunu söylemişti.

Türkiye ile 1991’de bağımsızlık kazanan Ermenistan arasında ilişkileri soykırım iddiaları nedeniyle hep gergin geçti. İkili ilişkilerde ilk normalleştirme adımı, 2008 yılında ‘futbol diplomasisi’ adıyla başladı. Dönemin Türk Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ile Ermenistan Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan milli takımlarının maçlarını izlemeye giderek uzlaşma adımları aradı. Bu sürecin devamında İsviçre’nin arabuluculuğunda 2009 yılında iki protokol imzalandı. Bu protokolde 1915 olayları hakkında tarih komisyonu kurulması da öngörülüyordu. Ancak süreç başarısızlıkla sonuçlandı. Ermenistan yönetimi, Türkiye ile imzalanan protokollerin Ermeni meclisinin onayından geri çekildiğini Şubat 2015’te ilan ederek futbol diplomasisini sonlandırdı. Ermenistan ile Türkiye arasındaki kara sınır geçidi ise 1993 yılından bu yana kapalı kalmaya devam ediyor.

‘Sınırların açılmasını talep ediyoruz’

Sputnik, iki ülke arasındaki normalleşme sürecini Türkiye’de yaşayan Ermenilere sordu. Agos Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Yetvart Danzikyan, “Türkiye ile Ermenistan’ın diplomatik ilişki kurmalarını tabii ki destekliyorum. Bunu kim desteklemez” diyerek şunları ekledi:

Ermenistan ön koşulsuz görüşme talep ediyordu bu şu aşamada sağlanmış görünüyor. Türkiye Karabağ sorununun kendi açısından çözüldüğünü söylüyor bu da önemli bir gelişme. Bugüne kadar Türkiye Karabağ sorunu çözülmeden görüşme yapmayız diyordu. Normalleşme süreci umarım ilerler. İlk görüşmenin de olumlu geçtiğini yapılan açıklamadan anlıyoruz. Önkoşulsuz görüşme konusunda mutabık olunması da önemli. Sınırların açılmasını talep ediyoruz. Hem Ermeniler hem de Türkler için daha rahat gidip gelme imkanı olacaktır. Her iki tarafın da içine sinecek bir sürecin yürütülmesi herkesin talebi.

Bu görüşmelerde ekonomik ilişkilerin ön plana çıktığını ifade eden Danzikyan, “Türkiye için ana motivasyon oradaki ekonomik çıkar diyebiliriz. Karabağ sorunu çözüldüğüne göre ulaşım yollarının açılması ve ekonomik olarak herkesin kazanç sağlanması bir motivasyon olarak görülüyor. Ermenistan tarafında da öyle bir motivasyon var. Bu işler ticaret ile başlar daha sonra başka yerlere gelinir. Dolayısıyla ekonomik çıkarlar açısından başlanması da yanlış değil” ifadelerini kullandı.

‘Türkiye’nin de Ermenistan’ın da buna ihtiyacı var’

İstanbul’da yaşayan Diş Hekimi ve Düşünce Platformu Üyesi Tatyos Bebek ise “Türkiye ile Ermenistan arasındaki ilişkilerin kesinlikle başlamasından yanayım” dedi ve şöyle devam etti:

İlişkilerin başlaması iki ülke arasındaki tarihsel geçmişin de daha normalleşmesi adına çok olumlu olur diye düşünüyorum. Çünkü tarihte yaşadığımız çok olumsuz şeyler var. Dolayısıyla bu ilişkilerin geliştirilmesi iki ülke adına da iyi olur. Bu topraklarda, bu coğrafyada barış ve bir arada yaşama kültürünün gelişmesi lazım. Çünkü insanlar, devletler çatışarak ya da ilişkilerini kopararak bir yere varamıyorlar. Sonuçta ilişkileri geliştirmek her iki ülke için de iyi olur. Bunun yanı sıra ticari ilişkilerin gelişmesi adına da iyi olur. Çünkü Türkiye’nin de Ermenistan’ın da buna ihtiyacı var. İlişkilerin gelişme her iki ülke için de mutlaka iyi olacaktır diye düşünüyorum. Tabii ilişkilerin gelişmesi iyi ama zor. Çünkü çok sayıda faktör var.

‘Halklar kendi sorunlarını kendi aralarında halledeceklerdir’

İlişkilerin geliştirilmesi için önkoşulsuz olarak bir araya gelmenin önemli bir şey olduğunu ifade eden Tatyos Bebek, şunları ekledi:

Yüzleşmek için de olsa barışmak için de olsa bir masanın etrafında toplanıp konuşmak önemli. Dolayısıyla bu ilişkiler her zaman olumlu bir biçimde yansıyacaktır. Sonuç istediğimiz gibi bitmeyebilir ama konuşmaya başlamak önemli bir adım. Eğer bu sürer, diplomatik ilişkiler başlar ve sınırlar açılırsa önümüzdeki yıllarda çok önemli gelişmeler olabilir. Daha sonra halklar kendi sorunlarını kendi aralarında halledeceklerdir. Tarih komisyonları falan kurmaya gerek yok.