Türkiye, Karadeniz’i askersizleştirmek için Montrö Sözleşmesi'nin 21. maddesini uygulayacak mı?

Rus uzman Boldırev, Türkiye’nin şimdi veya gelecekte olsun, askeri tehditle karşı karşıya kalmadığı sürece Montrö Sözleşmesi’nin 21. maddesini uygulamayacağını belirtti. Diğer Rus uzman Kostikin ise Montrö Sözleşmesi’nin 21. maddesini hemen şimdi devreye sokmak Türkiye’nin çıkarına olduğunu savundu.

Karadeniz’e kıyısı olmayan güçler, Karadeniz bölgesindeki gerilimi tırmandırmaya devam ediyor. Batı medyası sürekli Rusya’nın Ukrayna’yı ‘işgal tarihlerini’ açıklıyor. Batı bu iddiayı Ukrayna’yı v Karadeniz bölgesi ile Doğu Avrupa’nın diğer ülkelerini hızla askerileştirmek için bahane olarak kullanıyor.

Türkiye, bu yıkıcı eğilimler karşısında, bölgedeki gerilimi azaltmaya yönelik rotasını sürdürüyor.

Ankara, Karadeniz’e kıyısı olmayan güçlere ait savaş gemilerinin Türk boğazlarından Karadeniz’e girişini yasaklama fırsatını veren Montrö Sözleşmesi’nin 21. maddesini devreye sokabilir mi?

Rusya Bilimler Akademisi Şarkiyat Enstitüsü’nün kıdemli araştırma görevlisi, Karadeniz bölgesi uzmanı Andrey Boldırev, Sputnik’e açıklamasında, Karadeniz bölgesindeki durumun, Ukrayna krizinin karmaşıklığı ve olası Rusya-Ukrayna savaşıyla ilgili söylentiler tarafından belirlendiğini belirterek bu konuda şu değerlendirmede bulundu:

“Türkiyue, Montrö Sözleşmesi’nin 21. maddesine uygun olarak, Karadeniz’e kıyısı olmayan ülkelere ait savaş gemilerinin Boğazlardan geçişini yasaklama hakkına sahip, lakin bunu, doğrudan askeri tehditle karşı karşıya olduğunu hissetmesi durumunda yapabilir. Oysa halihazırda Türkiye böyle bir durumla karşı karşıya olduğunu düşünmüyor. Türkiye, ne şimdi ne de gelecek için doğrudan askeri tehdit görmüyor. Dolayısıyla Montrö Sözleşmesi’nin 21. maddesini devreye sokmayacak. Olası savaşla ilgili söylentilere rağmen bölgedeki durumun önümüzdeki dönemde şimdi olduğu gibi nispeten istikrarlı olacağını düşünüyorum.”

Askeri ve Politik Analiz Bürosu’nun uzmanı Nikolay Kostikin ise Montrö Sözleşmesi’nin 21. maddesini hemen şimdi devreye sokmanın Türkiye’nin çıkarına olduğunu belirterek şu yorumda bulundu:

“İngiltere her zaman Türkiye’nin bölgedeki çıkarlarına karışmıştır. Şimdi de ABD ve diğer ülkelerle birlikte Karadeniz’deki askeri varlığını meydan okurcasına güçlendiriyor, bununla aslında Türk Donanması’nın rolünü azaltıyor. İngilizlerin bu davranışı, Osmanlı İmparatorluğu için ‘Avrupa’nın hasta adamı’ tabirini kullanarak ceplerini yağmaladıkları dönemi andırıyor. Bir zamanlar Osmanlı İmparatorluğu'nu parçalayan İngilizlerdi. Son zamanlar defalarca Ankara ve Moskova’nın arasını bozmaya çalıştılar. Ama başarısız oldular. Rusya ve Türkiye arasında Suriye’yle ilgili anlaşma sistemi her şeye rağmen çalışmaya devam ediyor. Rusya-Batı karşı durmasında eşit mesafedeki konumu almak Türkiye’nin çıkarına. Ankara, Montrö Sözleşmesi’nin 21. maddesini devreye sokup Karadeniz’e kıyısı olmayan ülkelerin Karadeniz’e girişini kısıtlayarak bölgedeki gerilimi azaltma sürecinde tarafsız biçimde yapıcı rol oynayabilir.”