‘Rusya iyi niyet adımları atarken Batı’dan da bazı konularda taviz alma hakkı doğuyor’

İstanbul'da gerçekleştirilen Türkiye, Rusya ve Ukrayna savunma bakanlıkları askeri heyetleri ile Birleşmiş Milletler (BM) heyeti arasındaki 'Dörtlü Toplantı'dan tahıl krizinin aşılmasına dair somut adımlar çıktı. Doç. Dr. İkbal Dürre, bu sonucun özellikle Türkiye açısından bir diplomatik başarı olduğunu vurguluyor.

Ukrayna’nın Karadeniz’e döşediği mayınlar ile ortaya çıkan tahıl krizinin çözümüne yönelik somut adımlar 13 Temmuz’da İstanbul’da gerçekleştirilen Türkiye, Rusya, Ukrayna askeri heyetleri ve BM heyetinin bir araya geldiği toplantıda atıldı.

Toplantının ardından Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar tarafından yapılan açıklamada, İstanbul'da tüm tarafların temsilcilerinin bulunacağı bir koordinasyon merkezinin oluşturulması, liman çıkış ve varış noktalarında müşterek kontrollerin yapılması ve intikal rotalarında seyir emniyetinin sağlanması gibi temel teknik hususlarda mutabık kalındığı belirtildi.

Önümüzdeki hafta Rusya ve Ukrayna’dan askeri heyetlerin bir kez daha İstanbul’da bir araya gelmesi, üzerinde durulan maddelerin yeniden gözden geçirilmesi ve anlaşmaya imza atılması bekleniyor.

Türkiye’nin önemi artıyor

Rusya ve Ukrayna arasındaki müzakerelerde de önemli bir rol oynayan Türkiye, tahıl krizinin çözümünde de hem ev sahibi ülke hem de masadaki bir taraf olarak önemli bir diplomatik başarıya daha imza attı. İstanbul’daki toplantıya gelen süreçte Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan hem Rusya Devlet Başkanı Vladimir bhem de Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy ile birçok kez telefon görüşmesi gerçekleştirdi. Son olarak 11 Temmuz’da iki liderle konuşan Cumhurbaşkanı Erdoğan bu görüşmelerde tahıl krizine çözüm bulunma zamanının geldiğini vurguladı.

‘Türkiye için diplomatik bir başarıdır’

Moskova Devlet Dil Üniversitesi Uluslararası İlişkiler ve Sosyopolitik Bilimler Enstitüsü’nden Doç. Dr. İkbal Dürre, Sputnik’e yaptığı değerlendirmede, İstanbul’da bir koordinasyon merkezinin kurulmasının somut bir adım olduğunu vurgulayarak “Böylece Türkiye tahıl krizinde kilit rol oynayan ülke konumunu da perçinlemiş oluyor. Alınan bu kararlar taraflar ve özellikle de Türkiye için diplomatik bir başarıdır” dedi.

‘Ukrayna’daki operasyon devam ettiği sürece bu tahıl krizi devam edecek’

Doç. Dr. Dürre, Rusya ve Ukrayna taraflarının müzakereler için en son İstanbul’da bir araya geldiğini hatırlatarak şunları ekledi:

“Yapılan görüşme aynı zamanda Rusya ve Ukrayna taraflarının uzun süre sonra bir araya gelmesi açısından da önem taşıyor. Tahıl krizi uzun vadeli bir süreç ve Ukrayna’daki operasyon devam ettiği sürece de bu tahıl krizi devam edecek. Her ne kadar koordinasyon merkezi açılmış olsa da sorunlar geçici olarak çözülecek. Ukrayna’nın elindeki tahılların bir kısmı kullanılmaz hale geldi ve havalar ısındıkça bu artacak. Dolayısıyla o tahılların bir an önce oradan çıkarılması önem taşıyor.”

‘BM, Rus halkının sıkıntılarını da dikkate almak zorunda’

Doç. Dr. Dürre’ye göre, Rusya’nın iyi niyet adımlarına karşı Batılı ülkeler de bazı yaptırımlardan taviz vermeleri gerekiyor:

“Rusya bu konuda tavizler verirken Batı’dan da bazı konularda taviz alma hakkı doğuyor. Rusya iyi niyet göstergesi olarak bir süre önce de Yılan adasını boşalttı. Dolayısıyla üst üste gelen bir dizi iyi niyet adımı var. Ama bu adımlar tek taraflı olmaz. Rusya’nın dış ticarette yaşadığı sigorta, bankacılık vb. konularda da en azından Rusya’da insanların günlük yaşamını etkileyen malzemelerin alışverişinde Batı da bazı sınırlamaları kaldırmalıdır. Nasıl ki tahıl krizinde Afrika gibi bölgelerde insanların açlık sorunları gibi durumlar gündeme geliyorsa BM var olan yaptırımlardan dolayı Rus halkının sıkıntılarını da dikkate almak zorunda. Dolayısıyla Rusya bu adımları atarken birtakım tavizler alması da gayet normaldir.”

Türkiye, Rusya’nın ‘ihracat engeli kaldırılması’ talebini meşru ve haklı görüyor

Rusya, Ukrayna tahıl ürünlerinin, ayçiçek ve ayçiçek yağının uluslararası piyasalara ulaştırılması karşılığında Rusya'nın, ihracatının önündeki engellerin kaldırılmasını talep ediyor. Türkiye de bu konuda Rusya’nın talebini meşru görüyor.

Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, Rus mevkidaşı Lavrov ile düzenlediği basın toplantısında Rusya’nın bu talebini Türkiye'nin son derece meşru ve haklı bir talep olarak gördüğünü söyleyerek şunları ifade etmişti:

"Bu konuyu sadece Rusya Federasyonu'nun ihraç ettiği tahılların ve gübrenin yaptırımlara dahil edilmediğini söyleyerek geçiştirmek de doğru değil. Son zamanlardaki açıklamalarda bunu görüyoruz. Oysa bu ürünleri taşıyacak gemilerin sigorta edilmesi, lojistik konular, limanlara ulaşabilmesi, yanaşabilmesi, verilecek servisler ve ödemelerle ilgili yani bankacılıkla ilgili işlemler konusunda da gerekli adımların atılması gerektiğini düşünüyoruz.”