Çin, ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Pelosi’nin Tayvan ziyaretine nasıl tepki verir?

ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi’nin Ağustos ayında Tayvan’ı ziyaret planının gerçekleşmesi durumunda ortaya çıkacak sonuçlar ağır olabilir. Gedik Üniversitesi ASEAN Araştırmaları Merkezi Müdürü Sibel Karabel, bu ziyaretin olası sonuçlarını Sputnik’e değerlendirdi.

Çin karşıtı politikaları ile tanınan ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi’nin olası Tayvan ziyareti, ABD-Çin ilişkilerini şimdiden gerdi. Pelosi Tayvan’ı ziyaret ederse bu 1997’den beri adaya yapılan en üst düzey ABD ziyareti olacak. Tek Çin politikasını tanıyan ABD’nin bu hamlesi ise Çin’de son derece sert karşılandı.

Çin, ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi'nin Tayvan'ı ziyaret etmesi halinde 'güçlü' tedbirler alacağını açıkladı.

Çin'in Kore Yarımadası İşleri Özel Temsilcisi Liu Xiaoming'in yaptığı açıklamada, Pekin'in Tayvan'nı Çin anakarasının bir parçası olarak gördüğü vurgulanarak, ulusal egemenliğinin ve toprak bütünlüğünün korunacağı kaydedildi.

ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi'nin Tayvan'ı ziyaret etmesi durumunda Pekin'in 'güçlü tedbirler alacağını' belirten Liu, 'bunun tüm sonuçlarından Washington'un sorumlu olacağı' uyarısında bulundu.

Biden: Ordu iyi bir fikir olmadığını düşünüyor

Amerikan Meclisi’nin Demokrat Partili Başkanı Pelosi’nin yine Demokrat Partili ABD Başkanı Joe Biden da temkinli yaklaşıyor. Biden, söz konusu ziyaret hakkında yaptığı açıklamada, “Ordu şu anda Pelosi’nin Tayvan’a seyahat etmesinin iyi bir fikir olmadığını düşünüyor” ifadelerini kullandı.

ABD medyasına yansıyan bilgilere göre ise Biden’ın ulusal güvenlik, savunma ve dış politika ekibinden en üst düzey isimler Pelosi’yi gitmemesi için ikna etmeye çalışıyorlar.

Tayvan sorunu nedir?

Tayvan sorununun temelleri 1950’lere dayanıyor.

Mao Zedong liderliğindeki Çin Komünist Partisinin (ÇKP) 1949'da iktidarı ele alması ve Çin Halk Cumhuriyeti'nin kuruluşunu ilan etmesi üzerine Çan Kay Şek liderliğindeki Çin Milliyetçi Partisi (Kuomintag) üyeleri, Tayvan'a kaçtı. Çan Kay Şek liderliğindeki kişiler, 1912'de kurulan 'Çin Cumhuriyeti'nin bağımsız olarak adada devam edeceğini savundu.

1971 yılına kadar Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu'nda Çin’i temsil eden yapı Pekin yönetimi tarafından en başından beri reddedildi. 1949’dan itibaren birçok ülkenin Çin olarak Pekin merkezli Çin Halk Cumhuriyeti’ni tanımasının ardından 1971’deki BM’de yapılan oylamada Pekin merkezli Çin Halk Cumhuriyeti, Çin’in tek meşru temsilcisi kabul edildi.

Pekin, 'Tek Çin' ilkesini benimseyerek Çin'i uluslararası toplumda sadece kendilerinin temsil ettiğini ifade ediyor ve Tayvan'ın dünya ülkeleriyle diplomatik ilişkiler kurmasına, BM'de ve diğer uluslararası kuruluşlarda temsil edilmesine karşı çıkıyor. Pekin, Tayvan'ı diplomatik olarak tanıyan ülkelerle ilişkilerini donduruyor.

Tek Çin politikasını tanıyan ülkelerden biri olan ABD ise uzun yıllardır Çin’e karşı Tayvan’ı silahlandırıyor ve bölgedeki bir üssü gibi kullanıyor.

‘Ziyaret , Tayvan’a yaklaşık 108 milyon dolarlık silah satışıyla aynı dönemde’

Gedik Üniversitesi ASEAN Araştırmaları Merkezi Müdürü Sibel Karabel, Pelosi’nin olası ziyaretinin yaratacağı sonuçları Sputnik’e değerlendirdi.

ABD’nin Çin diplomatik ilişkilerini başlattıkları zamandan itibaren Tek Çin politikasını kabul ettiğini yani Tayvan’ın Çin’in ayrılmaz bir parçası olduğunu ve Çin’in meşru temsilci olduğunu taahhüt ederek ilişkileri kurduğunu ifade eden Karabel, şunları söyledi:

“Ukrayna krizi gibi gerilimli bir dönemde bu ziyaret hamlesinin provokatif mi olduğu sorusu önemli. Çünkü Çin hem Tek Çin politikasının tartışılmaz bir gerçeklik olarak kabul edilmesini istiyor hem de Tayvan’ın bağımsızlığına yönelik çeşitli hareketlerin desteklenmesinin kendi dış politika anlayışı bağlamında bir kırmızı çizgi olarak nitelendiriyor. Pelosi, Çin’deki Tiananmen Meydanı olaylarından sonra dahi Çin’e agresif politikalar uygulanmasını destekleyen bir isim. Biden yönetiminin Çin’e karşı tutumu da önemli. Biden, başkanlığı daha almadan en üst düzey Tayvanlı temsilci davet etmişti. O dönemde Çin, askeri uçaklarını Tayvan hava sahası üzerinden uçurmaya başlamıştı. Öte yandan Biden döneminde de önceki dönemlerde olduğu gibi Tayvan’a silah satışı devam etti. Tam da bu muhtemel ziyaret Tayvan’a yaklaşık 108 milyon dolarlık potansiyel askeri teknoloji ve silah satışının da akabinde gerçekleştirilmesi planlanıyor.”

‘Çin artık o dönemdeki gibi değil ve Şi Cinping gibi çok güçlü bir lidere sahip’

Biden’ın Tayvan konusundaki gaflarını ABD’li bakanların ve sözcülerin defalarca düzelttiğini hatırlatan Karabel, şöyle devam etti:

“Çin, 25 sene önceki ABD Temsilciler Meclisi Başkanı tarafından Tayvan’a yapılan ziyarete de hoşnutsuzluğunu belirtmişti. O dönemde de Tayvan sahasında uçaklar uçurulmuştu. Ancak Çin artık o dönemdeki gibi değil ve Şi Cinping gibi çok güçlü bir lidere sahip. Çin’den gelen açıklamalara ve haberlere baktığımızda bu ziyarete Çin’in nasıl tepki vereceğini kestirebiliriz. Sonuçları itibariyle hem ABD hem de Çin’in böyle bir konjektürde en son isteyeceği şey sıcak çatışmadır. Çünkü Ukrayna krizi, gıda krizi, Kovid-19 gibi sıkıntılar olduğu bu dönemde makul değil. Biden’ın Pelosi’nin gitmemesi gerektiği yönündeki açıklamasını böyle de değerlendirmek gerekiyor. Çin medyasından Global Times, Çin’in Pelosi ziyaretine hiç görülmemiş bir tepkiyle karşılık verileceğini ama bunun şu an açıklanmadığını yazdı. Pelosi’ye ABD’nin bir askeri gemisi de eşlik ederse Çin tarafından bu hamle provokatif algılanabilir. Farklı eylemlere sebep olabilir.”

Şu anda Çin’in tam anlamıyla söylemsel bir baskı yaptığını ve böylece ABD içinde görüş ayrılıklarını tahrik ettiğini ifade eden Karabel, “Pelosi’nin bu ziyaretinin krize dönüşmemesi için en uygun çözüm aslında karşılıklı birtakım anlaşmalarla bunun sağlanması gibi görünüyor” diye ekledi.