Bu zor görev neden Nazarbayev'in oldu?
İlk neden, Nazarbayev'in en deneyimli yöneticilerden biri olması ve henüz Sovyetler Birliği döneminde önde gelen siyasi liderler arasına girmesi. Sovyetler Birliği’nin son yıllarında başbakanlık adayı olarak değerlendirildiği bir sır değil. Nazarbayev, o zamanlar bile, Sovyetler Birliği’nin korunması taraftarıydı. Ülke dağıldıktan sonra Bağımsız Devletler Birliği anlaşmasının Almatı’da imzalanması tesadüf değil. Sovyetler Birliği'nin dağılmasının etkisinin halen sürdüğünü dikkate alırsak bu siyasi liderlik deneyimi talep görmeye başladı.
Kazakistan diplomasisinin başarı sırrı ne?
Kazakistan sistematik olarak kendini uzlaştırıcı devlet olarak konumlandırıyor, sadece sınırdaki ülkelerle değil uzaktaki partnerlerle bile pozitif ilişkilerin gelişimine ilgi duyuyor. Arabulucu olarak hareket edebildiğini sergiliyor, çünkü Kazakistan 25 yıllık varlığı boyunca hiçbir ülkeyle kavgalı olmadı. Eski Sovyetler Birliği alanında, Latin Amerika’da, Afrika’da yeni bağımsız ülkelerin deneyimi, Kazakistan gibi bir örneğin zor bulunduğunu gösteriyor.
Nazarbayev’in Avrasya Birliği fikrinin sahibi olduğu ve genellikle eski Sovyetler alanında çok yakın entegrasyonun taraftarı olduğu biliniyor. Sizce bu neye bağlı?
Öncelikle Nazarbayev, Sovyetler sisteminde yetişti, siyasi liderliğe yükseldi, çelik fabrikasında basit bir işçiden parti yöneticisine kadar tüm gelişim evrelerini geçen deneyimli bir yönetici oldu. Elbette kariyer yolunun tüm aşamalarından geçen bir devlet başkanı olarak Sovyetler geçmişinin sadece negatif yönlerini aramıyor, pozitif yönlerini de görüyor. Aslında Kazakistan da büyük ölçüde Sovyetler döneminde gelişti.
Avrasya Birliği karşıtları ‘Sovyetler Birliği 2.0 oluşturuluyor’ alarmını veriyor. Onlara itirazınız ne olur?
Bu iddia asılsız, eski Sovyetler alanında yeni birliğin oluşmasından korkan Avrupa ve ABD’li siyasetçilerin işi. Gerçekten korkuları yansıtıyor, çünkü bu birliğin temeli ekonomik nitelik taşıyor, ama kültürel ve siyasi bileşeni de var. Avrasya Ekonomik Birliği (AEB), Sovyetler döneminden beri ekonomik ilişkileri sürdüren ve şimdi ortaklaşa mevcut sorunları çözmeye ve rekabetçi ekonomiler oluşturmaya çalışan ülkelerin birliği. AEB, dünyanın en büyük petrol ve doğalgaz rezervlerinin birine sahip, ama bütçelerin enerji kaynaklarına olan bağımlılığını azaltmaya çalışıyor ve karşılıklı ticaretin güçlendirilmesi, gümrük engellerinin kaldırılması ve ortak gümrük alanının oluşturulması gibi somut tedbirler alıyor.
Nazarbayev’in Belgrad ziyaretinin önemi nedir?
Balkanların, Kazakistan’ın dış politika önceliklerinden biri olduğunu söyleyemeyiz. Ama entegrasyon süreçleri ve AEB’nin oluşturulması, Kazakistan’ı Sırbistan’la ilişkileri derinleştirmeye itti. Yakın zamanda Kazakistan’daki mağazaların raflarında Sırbistan yapımı gıda ürünleri yer almaya başladı, eskiden yoktu. Sırbistan’ın Astana Büyükelçiliği açıldı, gerçi Kazakistan’ın Belgrad’da henüz elçiliği yok, ama planlanıyor.
