İran, 'bağımsız Kürdistan'a nasıl yaklaşıyor?

Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nin (IKBY) bağımsızlık referandumuna yönelik aktif politikasından rahatsız ülkeler arasında İran da bulunuyor. İran’ın ruhani lideri Ayetullah Hamaney, İran için öncelikle Irak’ın toprak bütünlüğünün önemli olduğunu açıkladı.

Tahran merkezli Ortadoğu ve Kürt Sorunu Araştırma Merkezi'nin uzmanlarından Araşir Paşang, İran’ın her zaman kararlı bir biçimde Irak’ın toprak bütünlüğünü savunduğunu ve bu konuyu kırmızı çizgi olarak gördüğünü belirterek, bu konuda şu değerlendirmede bulundu: “Ancak son yıllarda, özellikle dışişleri bakanlığı görevine Cevad Zarif’in gelmesiyle dış politikada önemli değişiklikler meydana geldi. Irak’ın toprak bütünlüğüne destek yönünde tutumunu belirlese de buna ilaveten, Tahran’ın, Bağdat ve Kürtler arasındaki anlaşmaya diplomatik yolla destek vereceği ilan edildi."

'İRAN, REFERANDUM SONUÇLARINA SAYGI DUYACAK'

Fakat buna rağmen, referanduma ilişkin belirsizliklerin de mevcut olduğunu vurgulayan Paşang, "Ama Kürtler ve Irak hükümeti henüz birçok konuda anlaşma sağlayamadı ve bu çok zor olacak. Bu nedenle, referandum sonucu oy çoğunluğuyla bağımsız Kürdistan ilan edilirse diplomatik bir dille söylersek İran referandum sonuçlarına saygı duyacak."

'IRAK'IN TOPRAK BÜTÜNLÜĞÜNDE ISRAR EDİLİYOR'

Ayetullah Hamaney’in Irak Başbakanı Haydar el İbadi’yle görüşmesinde, Kürdistan’ın ayrılmasıyla ilgili yorumlara katılmadıklarını açıkladığını hatırlatan Paşang, “Bazıları Ayetullah Hamaney’in bu sözlerini müdahale olarak değerlendirdi. Ama bu, İran’ın (IKBY’nin bağımsızlık ilan etmesi durumunda) askeri ve siyasi müdahaleye hazır olacağı anlamına gelmiyor. Bu sadece bizim duruşumuz: İran, daha önce olduğu gibi, Irak toprak bütünlüğünde ısrar ediyor” ifadelerini kullandı.

'BAĞIMSIZLIK MÜMKÜN, ANCAK BU İÇ SAVAŞA VARABİLİR'

Günümüz Irak’ın çatışma ve krizlere gömülen şiddet ve istikrarsızlık ocağı olduğunu dile getiren Paşang, bu yüzden bu tür konuların kesinlikle sadece diplomatik yollarla çözülmesi gerektiğini kaydederek, “Kürdistan’ın bağımsızlığının ilan edilmesi mümkün ama bu Irak’ta daha büyük gerilime yol açacak, hatta yeni bir iç savaşa varabilir” dedi.

'BARZANİ, IŞİD'İN YARATTIĞI KOŞULLARDAN FAYDALANDI'

İranlı diplomat ve Ortadoğu uzmanı Sayid Hadi Afgani ise bağımsız Kürdistan fikrinin yıllardır kafalarda olgunlaştığını belirterek, bu konuda şu yorumda bulundu: “Kürtler bu yolda birçok şey başardı. Günümüzde Irak sınırları içinde özerkliğe sahipler, kendi parlamentoları var, kendi başkan ve başbakana sahipler. Ama bölgede IŞİD’in ortaya çıkmasından sonra Mesud Barzani, maalesef bu durumdan yararlanarak eski planını hayata geçirdi ve Irak’tan tamamen ayrılarak bağımsız Kürdistan’ın kurulduğunu açıkladı. Böyle bir tutumun sonu iyi olmaz. Yarın diyelim Sünni kardeşlerimiz de ayrılarak kendi devletlerini kurmak istediklerini ilan edebilir ve dayanak olarak Kürtleri gösterir. Ya da Iraklı Şiiler bağımsızlığını ilan etmek ister. Bu durumda mevcut egemen Irak devletinden hiçbir şey kalmaz."

'BÖLGEDE, KÜRDİSTAN'IN BAĞIMSIZLIĞINI İSTEYEN TEK ÜLKE İSRAİL'

İran’ın bu bağlamda, kesinlikle sadece Irak’ın toprak bütünlüğü ve birliğinden yana olduğunu kaydeden Afgani, "Biz hiçbir zaman ve hiçbir koşulda Irak, Suriye, Yemen veya Libya olsun hiçbir ülkede ayrılıkçılığa destek vermeyiz. Gerçek şu ki, Kürtlerden daha fazla Kürdistan’ın bağımsızlığını isteyen bölgedeki tek ülke İsrail. Komşu Arap ülkelerinin bölünmesi ve parçalanması İsrail’in işine yarıyor. Zira bu durumda İsrail, tüm bu yıkımda daha güçlü ülke olacak, işgal edilen Filistin toprakları ve Kudüs için güçlü bir direniş cephesi kalmayacak. Kürdistan’ın bağımsızlığı Irak’ın parçalanmasına yol açmanın yanında Suriye, Yemen, Lübnan ve Ürdün’ün bölünmesine de yol açar” ifadelerini kullandı.

'BARZANİ'YE YAKIN İSİMLER, BAĞIMSIZLIĞIN İÇ SAVAŞA YOL AÇACAĞINDAN EMİN'

Yine de bağımsız Kürdistan’ın kurulması ihtimalinin yüksek olmadığını söyleyen Afgani, “IKBY Başkanı Mesud Barzani’ye yakın kişilerle konuştuğumda, onların bile Irak’tan tam bağımsızlığa karşı olduğunu anladım. Onlar, bunun tam abluka veya tecride, hatta savaşa yol açacağından eminler. İran böyle bir senaryoya kaşı. Türkiye de karşı. Celal Talabani’nin yandaşları da karşı. Onlar, ‘kendimizi kendi hapishanemizde boğacağız’ diyorlar. Onlar şunu söylüyor: ‘Suriye, İran, Türkiye ve Bağdat’taki merkezi hükümetin kendisi bizi ablukaya alır, böyle bir bağımsızlık neyimize, ülke dış dünyadan tamamen koparılmış olacak’. Tüm bu açıklamalar, Kürtler arasında da bağımsızlık konusunda fikir birliği olmadığını gösteriyor. Türkiye, Suriye ve İran’ın ortak görüşü dikkate alındığında da Mesud Barzani’nin hayalini hayata geçirmesi mümkün görünmüyor” dedi.