Kanlı petrol: Kara altının illegal piyasası nasıl işliyor?

Küresel illegal petrol piyasasında kaçak petrol üretimi, petrol korsanlığı, yakıt hırsızlığı ve onun illegal satışının yıllık hacminin 133 milyar dolar olduğu değerlendiriliyor. Bu ticarette baş rolü, uyuşturucu kartelleri ve farklı yasadışı paramiliter gruplar oynuyor. Gölge petrol sektörünün nasıl çalıştığı Sputnik’in hazırladığı haberde.

Petrol, 500 milyar dolarlık yıllık hacmiyle emtia piyasalarının en büyüğü olarak biliniyor. Gölge sektördeki yıllık 133 milyar dolarlık hacim de buna dahil. Gölge sektördeki ticaret hacmi, British Petroleum (111 milyar dolar) ya da Kuveyt (110 milyar dolar) gibi bir petrol devletinin piyasa kapitalizasyonundan daha fazla.

Gölge sektör, üretim, nakliye, işleme ve satış gibi işlemlerle resmi petrol endüstrisindeki işleyişi olduğu gibi tekrar ediyor Yasal olarak petrol üreten ülkelerin başında Suudi Arabistan, ABD ve Rusya gibi üreticiler gelirken, illegal yollardan üretim yapan ülkelerin başını Meksika, Nijerya ve Irak çekiyor. Burada asıl önemli nokta, dünyanın önde gelen legal petrol üreticilerininin herkes tarafından bilinmesi değil, onların gölge piyasalardaki ikizlerinin sadece güvenlik organları tarafından biliniyor olmasıdır. Bunlar arasında Meksikalı uyuşturucu kartelleri, Nijeryalı ve Kürt ayrılıkçılar ile Orta Doğu’daki bazı terörist gruplar sayılabilir.

MEKSİKA

Üretim, resmi sektörde sondaj çalışmaları ve kaynaklardan petrol çıkarılması anlamına gelirken, gölge sektörde, örneğin Meksika’da herşeyden önce petrol boru hatlarının illegal yollarla ‘sağılması’ demek. Petrolün bu günkü değeri baz alınarak hesaplandığında, boru hatlarından 10 dakikada çekilen miktar yüz bin dolara denk geliyor. Buradaki kar, uyuşturucudan elde edilen kardan bile daha yüksek.

Devlet şirketi Petroleos Mexicanos’un (Remex) günde on ila onbeş arası yeni petrol deliği tespit etmesi şaşırtıcı değil. Meksika basınına göre, Remex boru hatlarının olduğu her yerde, hem profesyoneller ve hem de amatörler tarafından milyarlarca pesoluk petrol çekiliyor. Sonuç olarak, Ciudad- Madero ve Cadereyt şehirleri arasındaki boru hatlarında, son beş yılda yaklaşık 300 milyon dolar değerinde 2.7 milyon varil petrol çekildi.

Yüksek basınç altındaki borulara delik açıp vana yerleştirme, yüksek nitelikli uzman ve oldukça pahalı ekipman gerekiyor. Bu nedenle bu ticarette zengin Meksikalı uyuşturucu karteleri ön plana çıkıyor. Meksika gölge petrol pazarının hakimi, Meksika Özel Kuvvetler eski personelinin 1990’larda kurduğu Zetas uyuşturucu karteli. Zetas, uyuşturucu, silah ve insan ticaretinin yanı sıra,  Meksika’nın kuzey eyaletlerindeki petrol boru hatlarındaki ‘sağım' işini de kontrolü altında bulunduruyor. Buradan elde ettiği petrolü, ABD’de piyasa fiyatından iki kat daha ucuza satılan kaçak pazara gönderiyor.

Meksikalı uzmanların değerlendirmesine göre, Zetas karteli Meksika’daki gölge piyasanın % 40’ını elinde bulunduruyor ve yılda yaklaşık 400 milyon dolar gelir elde ediyor. Jaliso New Generation karteli de elinde bulundurduğu % 22’lik piyasa payından yılda 210 milyon dolardan fazla gelir elde ediyor.

AFRİKA

Ayrılıkçıların Nijerya’da petrol üretilen bölgelerdeki aktif faaliyetleri nedeniyle, sondajlardan boru hatlarına kadar tüm petrol altyapısı düzenli olarak silahlı saldırılara maruz kalıyor.  Nijeryalı kaçak petrol tacirleri de boru hatlarından petrol çalıyor. Ancak Meksikalı uyuşturucu kartellerinin ellerindeki imkanlara sahip olmadıklarından yüksek nitelikli uzman ve pahalı ekipman kullanamıyorlar. Daha basit yöntemler kullanarak, ona yakın bir sonuç alıyorlar. Genellikle, boru hattı operatörüne rüşvet vererek petrol akışının bir süreliğine durmasını sağlayıp delik açıyorlar. Bazen de boru hatını patlatıp petrol akışını durduruyorlar ve patlamanın olduğu yerin biraz ötesindeki borulara vana takıp petrol çekiyorlar.

Nijerya devlet petrol şirketinin tahminlerine göre, sadece Lagos ve İlorin şehirleri arasındaki petrol boru hatından yılda 300 milyon dolarlık petrol çalınıyor. Ele geçirilen petrol küçük tankerlerle komşu ülkelere gönderiliyor.

Atlantik Konseyi uzmanlarının verilerine göre, Benin devleti yakıt ihtiyacının % 80’ini Nijerya’daki petrol kaçakçılarından temin ediyor.

Konuya vakıf kişiler, kaçak petrol taşımacılığı yapan küçük gemilerin Nijerya Ulusal Güvenlik Servisi’nin üzst düzey yetkililerine ait olduğunu iddia ediyorlar. Yine iddialara göre, Gine Körfezi’nde tankerlere yapılan saldırılar da onların denetimindeki korsanlar tarafından yapılıyor.

KÜRTLER

Bağdat'ın onayı dışında, kendi topraklarında geleneksel yöntemlerle petrol çıkaran ve illegal yollarla Türkiye’ye gönderen Iraklı Kürtler, illegal petrol operasyonlarında dünyada üçüncü sırada yer almalarına rağmen, gölge petrol ticaretinde Meksikalı ya da Nijeryalı meslektaşlarına göre, yasalara saygılı vatandaşlar sayılırlar.