Asimov'un hayali gerçekleşecek mi?: AP'den robotlara 'yasal statü' kararı

Avrupa Parlamentosu (AP) Genel İşler Komisyonu, robotların insanlarla olan ilişkilerini kurallara bağlamayı hedefleyen tarihi bir karar tasarısını onayladı. Tasarıda, robotlara 'elektronik insan' kimliğiyle yasal statü verilmesi tartışmaya açılıyor.

Avrupa Parlamentosu Genel İşler Komisyonu'nunda 2 red oyuna karşı 17 evet oyuyla kabul edilen tasarıda, dünyanın, merkezinde robotların olduğu yeni bir endüstri devriminin eşiğinde olduğu vurgulandı.

Robotlara 'elektronik insan' kimliğiyle yasal statü verilmesinin tartışmaya açıldığı tasarıda "En sofistike otonom robotlara belirli hak ve kısıtlamaları içeren elektronik insan statüsü verilebilir" dendi.

My report on#robotics adopted today including a debate on tax and social system and the possible introduction of a general basic income!

— Mady Delvaux (@mady_delvaux) January 12, 2017

ASİMOV'UN 3 KURALI TEMEL ALINDI

Tasarıda, insan-robot ilişkilerinin bazı konularda halen soru işaretlerine neden olduğu belirtilerek, özellikle olası sistem hatalarında ya da hacklenme durumlarında 'insan güvenliği' konusunun nasıl çözüleceğinin bilinmediği kaydediliyor.

Bu nedenle tasarıda, robotlara, gerekli hallerde kullanılmak üzere 'kendini imha tuşu' ekleme önerisinde bulunuldu.

Yıllar önce 'Ben Robot' adlı bilimkurgu romanında 'robotların bilinç kazanma' olasılığına karşı 3 kural koyan Rusya doğumlu ABD vatandaşı ünlü bilimkurgu yazarı Isaac Asimov temel alındı.

Bu kurallar şöyle;

Bir robot bir insana zarar veremez ya da bir insanin zarar görmesine seyirci kalamaz.
Bir robot 1. kuralla çelişmedigi sürece bir insanın emirlerine uymak zorundadır.
Bir robot 1. ve 2. kuralla çelişmediği sürece kendinin zarar görmesine izin veremez.

​Taslağın hazırlanmasına önayak olan AP üyelerinden Lüksemburglu Mady Delvaux, "Bu kuralların yasalaşmaması halinde insanoğlu, robotların, yaratıcılarına hükmetmeye başlayacağı bir kıyamet senaryosu ile karşı karşıya kalabilir" uyarısı yaptı.

Press release after today's vote at @EP_Legal:"#Robots: Legal Affairs Committee calls for EU-wide rules" https://t.co/XTm7Bico9d

— JURI Committee Press (@EP_Legal) January 12, 2017

​ROBOT TASARIMLARINI ONAYLAYACAK BİR ETİK KOMİTE OLUŞTURULABİLİR

Piyasaya sürülecek robotların, tıpkı bir ilacın onaylanması sürecinde olduğu gibi, bir etik komite tarafından onaylanmasının gerekebileceği öngörülüyor.

Tasarımcıların da robotlar tarafından meydana gelebilecek kazalar ve hasarların araştırılabilmesi için 'temel kodları' incelemeye açması gerekebileceği öngörüsünde bulunuluyor.

Yasal sorumluluk başlığında ise, üreticilerin ve tasarımcıların, robota verilmiş olan komutlar ve sağlanmış olan özgürlük oranında mesul tutulabilecekleri ifade ediliyor.

Yine tasarımcıların ve üreticilerin, robotlar nedeniyle oluşabilecek zararlar konusunda da sigorta güvencesi altında olmaları gerekebileceği dile getiriliyor.

Teknik, etik ve yasal düzenlemeler gibi uzmanlık gerektiren alanlar için bir 'Avrupa Ajansı' kurulması çağrısında da bulunuyor.

Aynı zamanda, robotların bazı işleri devralması sonrası ortaya çıkacak işsizlik nedeniyle, 'evrensel bir asgari ücret' belirlenebileceği de öneriliyor.

AP komisyonu tarafından onaylanan karar tasarısı, şubat ayında Avrupa Parlamentosu'nda oylamaya sunulacak.

Salt çoğunluk elde edilirse üye ülkelerin üzerinde yapacağı değişikliklerin ardından birlik üyesi 28 ülkede yasalaşacak.