ABD-Türkiye ilişkilerinin tarihinde yaşanan krizlerin hiçbirinde, doğrudan halk hedef alınmamıştı ancak bu kez durum başka. Vize başvurularının durdurulmasıyla, ilk kez iki ülke arasında yaşanan kriz, vatandaşlara yansıdı.
RS FM'de yayınlanan Yavuz Oğhan'dan Bidebunudinle'ye konuk olan Hürriyet gazetesi Washington Temsilcisi Cansu Çamlıbel ve emekli Büyükelçi Oğuz Demiralp, ABD-Türkiye arasındaki vize krizini değerlendirdi.
'KARAR, CUMA GÜNÜ ONAYLANDI'
Hürriyet gazetesi Washington Temsilcisi Cansu Çamlıbel, kararın zamanlamasına dikkat çekti. Çamlıbel, "Kararın zamanlaması çok ilginç. Amerikalıların Colomb günü olarak kutladıkları günün öncesinde, yani cumartesi, pazar ve pazartesi gününe yayılan üç günlük tatil sırasında bu karar verildi. Böylelikle, kararın önceden alınmış bir karar olduğu belli. Cuma günü bu kararın onaylandığını düşünüyorum" dedi.
Vize kararının sadece Metin Topuz'la ilgili olmadığına değinen Çamlıbel, şunları söyledi:
"Biz hep Metin Topuz'un tutuklanmasını konuşuyoruz ama ABD'nin Adana Konsolosluğu çalışanı Hamza Uluçay da Mart ayında tutuklanmıştı. Hamza Uluçay Türk kamuoyunda çok konuşulmadı ama Washington'da oldukça fazla konuşuldu."
'15 TEMMUZ'UN ARKASINDA ABD VAR' İMASI…'
Çamlıbel, Türkiye'deki '15 Temmuz'un arkasında ABD var' imasının ABD'de yarattığı rahatsızlığı şöyle açıkladı:
"15 Temmuz 2016'daki darbe girişiminden bu yana, Türkiye'de hükümet çevrelerinin 'Darbenin arkasında ABD var' iması var. ABD, kurumsal olarak, bu imadan çok rahatsız ve darbe davasından kendi çalışanının tutuklanmış olması infial yarattı."
Hürriyet'in Washington Temsilcisi'ne göre, vize kararının ardında, TSK'nın İdlib'e başlattığı operasyon yok ancak, Rusya'yla yapılan S-400 füze sistemi anlaşması, kararın alınmasını etkilemiş olabilir.
Çamlıbel, vize krizinde S-400'lerin rolünü söyle anlattı:
"Konunun İdlib operasyonuyla ilgisi olduğunu düşünmüyorum ancak, Rusya'dan S-400 füzelerinin alınmasıyla alakası olabilir. Türkiye'den çok iyi anlaşılmıyor olabilir S-400 alınmasının ne manaya geldiğini ancak ABD'lilerle bir gazeteci olarak yaptığım görüşmelerde cümleye ilk olarak S-400 meselesiyle başlıyorlar.
Türkiye'de, 'NATO üyesi Yunanistan da S-300 aldı ama bu kadar sorun edilmedi' şeklinde bir argüman kullanılıyor. Ancak, Yunanistan'ın S-300'leri aldığı dönem, Soğuk Savaş'ın sonu, yani Rusya'nın toparlanma süreci. ABD'nin o dönem S-300 alımına biraz daha esnek baktığını söyleyebiliriz."
ABD Kongresi'nde resmi olarak olmasa bile, ABD'nin Rusya'ya uyguladığı yaptırımların benzerinin Türkiye'ye de uygulanması konusunun konuşulduğuna dikkat çeken Çamlıbel, görüşlerini şöyle aktardı:
"Biz ABD'yi hep Beyaz Saray üzerinden değerlendiriyoruz. Ancak, Amerikan politikasında, özellikle savunma sanayii konusunda Kongre'nin ve seçilmişlerin ciddi bir etkisi var. ABD'nin Rusya'ya uyguladığı yaptırımları biliyoruz. ABD, Rusya'dan füze savunma sistemi alan Türkiye'ye de benzer yaptırımları uygulayabilir. Buna yönelik işaretleri alıyoruz. Bunlar, koridorlarda tartışılan meseleler. Rusya meselesi, Türkiye'nin başına yaptırımlar açabilir."
Kararın duyurulduğu sürece de değinen Çamlıbel, Türkiye'de piyasaların açılmadan önce yapılan bu tip bir açıklamanın, ekonomik olarak etkisini hesaplandığına da vurgu yaptı. Çamlıbel, şunları söyledi:
"Kararın açıklanmasındaki kritik planlama ve açıklandığı zaman dilimi çok enteresan. ABD'de kurumlar resmi tatildeyken ve Türkiye'de piyasalar açılmadan hemen önce açıklama yapıldı."
Çamlıbel, sözlerini noktalarken, krizin çözümü Türkiye'nin uygulayacağı politikalara bağlı olduğunu şu sözlerle anlattı:
"Krizin çözülmesi tamamen Türkiye'ye bağlı. Ucu ABD'ye dokunan bir takım yargı kararları olursa, süreç uzayabilir."
'ABD HİÇ BU KADAR İLERİ GİTMEMİŞTİ'
Yavuz Oğhan'dan Bidebunudinle programında ABD-Türkiye arasındaki krizi değerlendiren bir diğer isim de, emekli büyükelçi Oğuz Demiralp'ti. Demiralp'e göre, ABD'nin vize kararı Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarını cezalandırıyor. "ABD'yle en büyük krizlerimizi 70'li yıllarda, Kıbrıs Harekatı ve haşhaş ekimi meselelerinde yaşamıştık. Ama ABD o zaman bile bu kadar ileri gitmemişti. Bu karar direkt Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarını hedef alıp cezalandırıyor" diyen Demiralp, geçen ay Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile ABD Başkanı Donald Trump'un görüşmesini de hatırlattı.
'İKTİDARA YAKIN MEDYA 1 AY ÖNCE 'ABD İLE EN İYİ DÖNEM' DİYORDU…'
Erdoğan-Trump görüşmesiyle ilgili o dönem iktidara yakın medyada yapılan yorumlara değinen Demiralp, "Gazetelerimizde, 'ABD ile en iyi dönem' deniyordu 1 ay öncesine kadar. Bir hayal dünyası kuruyoruz kendimize" dedi.
"Dış politika iyi gitmiyor" diyerek sözlerine devam eden Demiralp, krizin çözüme kavuşmasının 6 ayda mümkün olduğunu söyledi ve ekledi: "Ama düzeltemeyecekler. Çünkü düzeltmek istemiyorlar."
'İÇ KAMUOYUNDA KAHRAMANLIK GÖSTERİLERİ YAPILIRSA KRİZ DÜZELMEZ'
Demiralp, sözlerini şöyle noktaladı:
"ABD ile Türkiye arasında böyle bir kriz, Batı dünyasındaki, NATO'daki, Avrupa Birliği'ndeki imajımız açısından kötü olur. Diplomatlar, kamuoyuna açıklanmayan bir takım görüşmeler yapmıştır. O görüşmelerde açık kapı bırakılmıştır. Tepe isimlerde de açık kapılar bırakıldıysa, konuşa konuşa bu kriz çözülür. Ama iç kamuoyuna yönelik kahramanlık gösterileri yapılırsa, düzelme olmaz. ABD'nin Türkiye'yle bir kriz olmaması gerekir."
