'Koca, yaşlı, şişko' kilogram artık kuantum fiziğinden bir sabitle 'takılıyor'

Bilim insanları kütle ölçümünü yeniden tanımladı. 1795'ten beri hayatımızda olan, 1875'te bir prototipe bağlanan kilogram, artık Planck Sabiti (h) üzerinden tanımlanacak. 20 Mayıs'ta yürürlüğe girecek değişiklik, hemen gündelik yaşamı etkilemese bile bilimsel açıdan büyük önem taşıyor.

Bugün bir oylamayla bilimde kullanılan 7 temel ölçü biriminden 4'ünün tanımı değiştiriliyor. Amaç, ölçüm birimlerini ışık hızı gibi evrensel fiziki sabitlere bağlamak.

ORJİNALİ KİLİT ALTINDA

Bunlardan biri olan kilogram, kütlenin ana ölçü birimi. 1889'da Paris'te toplanan Uluslararası Tartılar ve Ölçüler Genel Konferansı'nda kabul edilen kilogramın orjinal prototipi (Le Grand K/Büyük K), Paris'in dışındaki Breteuil Pavyonu'nda kilitli bir kasada hava geçirmez üç fanusun içinde tutuluyor. Yüzde 90'ı platin, yüzde 10'u iridyumdan yapılma.

BÜYÜK K, ZAMANLA ZERRENİN ZERRESİ KADAR ZAYIFLADI

Yani Büyük K, kilogramın ta kendisi. Her ülkede bu orjinal kilogramın bir kopyası var ve ölçüm mevzuatları ona göre ayarlanıyor. Gelgelelim bu kopyalar orjinaliyle karşılaştırma için her 40 yılda bir Paris'e gönderildiğinde, elementlerin ömürleri gereği hem kopyaların hem de orjinalin değiştiği sonucuna varıldı.

Orjinal aradan geçen zamanda 50 mikrogram kayba uğradı, yani 50 milyonda bir oranında zayıfladı.

CEP TELEFONUNDAN UZAY ARAÇLARINA DEK ETKİLİYOR

Bu, bilim-teknoloji araştırmaları açısından çok büyük bir kayıp. Nano teknolojiden uzay bilimlerine dek en karmaşık bilimsel çalışmalarda bile kilogram kullanılıyor. İlk orjinal kilogramın hatalı olması halinde bu çalışmaların da hatalı olması kaçınılmaz hale geliyor.

FOTONLARIN ENERJİ İLE FREKANSI ARASINDAKİ SABİT ORAN

Dolayısıyla kilogramı kesin bilinen bir fiziksel sabite bağlamak gerekiyor. Bu da adını fizikçi Max Planck'tan alan, kuantum fiziğinden bilinen Planck Sabiti (h) oldu. Birimi kg m²/ s olan Planck Sabiti, ışık içerisindeki en küçük enerji topluluğu olan fotonların enerji ile frekansları arasındaki sabit oran.

Bugün Paris'te Uluslararası Ağırlıklar ve Ölçüler Bürosu tarafından 60'dan fazla ülkenin temsilcilerinin katılımıyla düzenlenen konferansta bir oylamayla bu yönde karar veriliyor. Konferansta kilogramın yanısıra amper, Kelvin ve molun da tanımı değiştiriliyor. Yeni tanım, 20 Mayıs 2019'dan itibaren bütün dünyada geçerli olacak.

​