ABD'de dün yapılan başkanlık seçimlerinin galibi Cumhuriyetçi Parti'nin adayı Donald Trump oldu. Cumhuriyetçi Parti'nin adayı olmak için yarışa girdiği günden bu yana ırkçı ve cinsiyetçi üslubu ve özel yaşantısı ile çok tartışılan Trump'ın beklenmedik bir şekilde seçilmesiyle 'Şimdi ne olacak?' soruları sorluyor. Zira yeni ABD Başkanı, İran ile nükleer anlaşmayı feshetmekten, 'köhne bir yapı' olarak tanımladığı NATO'dan askerlerini çekmekten, hatta göçü engellemek için Meksika sınırına duvar örmekten bahsediyor.
ABD seçimlerini, Amerika’da ve dünya siyaset sahnesinde yaratacağı değişiklikleri Prof. Dr. Ersin Kalaycıoğlu ile konuştuk.
'KADINLAR İLK KADIN BAŞKAN OLMAYA ADAY OLAN CLINTON’I DESTEKLEMEDİ'
ABD’deki değişim beklentisinin 2008’de Barack Obama’yı iktidara getirdiği gibi şimdi de Donald Trump’ı iktidara getirdiğini belirten Kalaycıoğlu, ABD’nin ilk kadın başkanı olmaya oynayan Hillary Clinton’ın kadın seçmenlerden beklediği desteği alamadığına dikkat çekti. "Özellikle kritik olan eyaletlerde kadınların daha fazlası Clinton’a oy vermiş gözüküyor ama aradaki fark çok küçük. Burada söz konusu olan kültürel ortamın zihniyet ortamının ABD’de ne ölçüde değişmiş olduğunu, aynı zamanda iktisadi koşulların yaratmış olduğu özellikle küreselleşmenin etkisi olarak algılanan koşulların yaratmış olduğu yılgınlığın ne derece önemli olduğunu gösteriyor" diyen Kalaycıoğlu, bu duruma şu izahatı getirdi:
"Çünkü seçmende özellikle kadınlarda, Trump’ın kadın düşmanı pozisyonları hayli öfke ve tepki yaratmıştı. Eski endüstri bölgelerinin birçoğunda işsizlik söz konusu. Bu bölgelerdeki kadın seçmenin yüzde 50 civarında bir oranının Clinton’a oy verdiği çıkan ilk araştırmalardan görülüyor. Büyük bir oy patlaması bekleniyordu Clinton için özellikle kadınlardan. Ama olmadı. Gazeteciler kadınlarla yüz yüze konuştuğunda bir çoğu bir kadının başkan olmasını istiyoruz ama bu kadının değil diyorlar."
'MEDYA TRUMP’IN OLDUĞU KADAR CLINTON’IN DA ÜZERİNE GİTTİ'
ABD medyasının kampanya sürecinde hem Trump’ı hem de Clinton’ı ciddi bir biçimde sorgulandığını belirten Kalaycıoğlu “Trump’ın temsil ettiği değerler, şovenizm, aşırı milliyetçilik, yerelcilik, yabancı düşmanlığı, göçmen ve İslam düşmanlığı, Latinolara karşı büyük bir düşmanlık gibi değerler. Bunun yanında kadınlara karşı bir aşağılama hor görme hali gözlenirken, büyük ölçüde kadınları bir seks objesi olarak görme gibi terminolojiler de kullanıldı. Birçok kişi Trump’ın açıklamaları sırasında çocuklarının seyretmemesine gayret ediyorlardı. Yani bu noktaya varıncaya kadar geniş kitleleri bir şekilde yabancılaştıran ve tepki duyuran bir nitelik taşımaktaydı” diye konuştu.
'CLINTON’UN ADAYLIĞI EŞİTSİZLİK GÖRÜNTÜSÜ VERDİ'
Demokrat Parti’nin ön seçimlerinde Bernie Sanders’ın yükselişine rağmen, Clinton’ın partinin ileri gelenlerinden oluşan süper delegelerin vasıtasıyla seçildiğine dikkat çeken Kalaycıoğlu, Demokratların içerisindeki bu seçimin sonuçlara yansımasını şöyle değerlendirdi:
"Sanders’a özellikle mavi yakalı seçmenler ve gençlerden destek vardı. Gençlerin sandığa gitmesi daha mümkün gözüküyordu. Bir süper delege oyu var Demokratlarda. Bunlar çoğunlukla Kongre üyeleri ve partinin ileri gelenleri. Dolayısıyla parti kimi aday göstereceğini belirliyor. Cumhuriyetçi Parti’de böyle birşey yok. Onlarda böyle bir davranış içine girmek mümkün değil. Demokratlar geçmişte 1960’larda, 70’lerde aday seçimi süreçleri yaşadıkları için parti ileri gelenlerinin seçkinlerinin bu tür yarışları belirlemesinin gerektiğini düşündüklerinden süper delege diye birşey çıkardılar. Parti liderleri ve parti kimin delege olacağına sonunda karar verir. Sadece delegeler değil. Sadece delege oyları değil partiyi yöneten elit kitle de bu tür kararı vermekte etkili olur diye Demokrat Parti örgütlenme değişikliğine gitti. Birkaç seçimdir de bunu uyguluyorlar. Bundan dolayı öyle gözüküyor ki Clinton seçilmişti. Ama Clinton’ın özellikle 30 senedir siyasetin içinde bulunması ve ABD için bir marka haline gelmiş olması, eşinin gerek kendinin birçok suçlamaya konu olmuş olması, ortada bir eşitsizlik görüntüsü veriyordu. Bu pek algılanmamaktaydı seçmen arasında. Bu demokrat seçiminin pek halkça olmadığına dair görüşleri de beraberinde getiriyor."
'ABD SEÇMENİ CLINTON’I ŞÜPHELİ BİR POZİSYONDA GÖRMEYE BAŞLADI'
WikiLeaks belgeleriyle birlikte ortaya saçılan Demokrat Parti’nin ileri gelenlerine ilişkin kimi bilgilerin Clinton’ın bu eşitsizlik görüntüsüne katkıda bulunduğunu ifade eden Kalaycıoğlu, “WikiLeaks’te yayımlanan bilgilerden biliyoruz ki Demokratların özellikle Obama yönetimine yakın olanlarının büyük şirketlerle yakın ilişkileri var. Önemli miktarda finansal destek alabiliyorlar. Clinton’a da bu destekler büyük ölçüde akmış durumda. Aynı zamanda bunların bazılarının kayrılması gibi bir durumun olduğu anlaşılıyor yine bu belgelerde. Bazı mevkilere gelmelerinde, akademik mevkiler dahil, hatır gönül işleri biraz devreye girmiş gibi gözüküyor. Bütün bunlar ABD seçmeni nezdinde Clinton’ın biraz şüpheli ve yolsuzlukla yakın ilişkisi bulunan bir pozisyona sokmuş durumdaydı Onun da büyük etkisi olmuş olması lazım özellikle kadınlarının oyunun bu kadar düşük çıkması konusunda” diye konuştu.
'TRUMP DÜŞÜK GELİRLİLER İÇİN BİR ROBİN HOOD'
Donald Trump’ın başkan seçilmesiyle Amerikan rüyasına dair bazı algıların kırıldığına değinen Kalaycıoğlu, “Bu adam bir milyarder. Bugüne kadar ‘ABD’liler zenginlerden çok hoşlanır, özellikle kendi başına zengin hale gelmiş olanlara büyük prim verir ama başkanlığa aday olduklarında bunları desteklemez’ deniyordu. Bu değişti. Bu milyarder aynı zamanda ABD’de gelir düzeyi bir hayli düşük kalmış olarak eskiden kol emeği ile çalışıp şimdilerde işsiz kalmış olanların Robin Hood’u gibi bir pozisyonda. Yani değişik bir görüntü çiziyor. Biraz Reagan’la benzeştiriliyor. Reagan’ın oy almış olduğu bölgelerden özellikle Michigan ve Wisconsin’de oy almış gözüküyor. Dolayısıyla bu tür bir benzeşme yapılabilir ama Ronald Reagan’ın politikalarının biraz dışına çıkacakmış gibi gözüküyor.
'TRUMP’IN VAATLERİ KOLAYCA ATILABİLECEK ADIMLAR DEĞİL'
Başkanlık sürecinde Trump’ı çok zor konuların beklediğine işaret eden Kalaycıoğlu, ABD Başkanı’nın seçim vaatlerini kolayca yerine getirmesinin zor olduğu kanısında. Kalaycıoğlu, Trump’ın seçim vaatlerinin hayata geçirilip geçirilemeyeceğine dair şunları söyledi: “Vergi kanunları ABD’nin çok karmaşık. Trump ‘Bunu basitleştireceğim’ diyor. Becerebilir mi bilmiyorum. Kongre ile beraber çalışması lazım. Orada epey bir belirsizlik ve büyük mücadelelerle karşılaşılacaktır diye düşünüyorum. Aynı zamanda harcamaları bir hayli kısacakmış gibi gözüküyor. Obama’nın getirdiği sağlık politikasını değiştirecek onun sözünü verdi. Eyalet sınırlarını tanımayan bir sağlık sigortası ve rekabet sistemini getirmeyi öneriyor. Yapıp yapamayacağını göreceğiz. Bunların hepsi çok zor adımlar. Kongre içindeki bir takım çıkar gruplarıyla da çok ciddi boğuşması gerekiyor. Onun dışında çok zengin olanlardan yatırım kolaylıkları sağlamayı ve ABD içine geri dönmelerini sağlamak istiyor. Bunların vergilerini ciddi ölçüde düşüreceğini söylüyor. Dolayısıyla bütçe açığını artacağı iddia ediliyor. Bunun dışında istihdam politikalarında çok başarılı oldu Obama. ABD tarihindeki ender desteklenme oranı kabul edilme oranı yüzde ellinin üzerinde bir başkan Obama ve bu şekilde terkediyor. Bu performansı gösteren Reagan’dan başka kimse yok yakın tarihte. Geçmişe gidince yüksek rakamlara kolay kolay çıkılamıyor. Ona rağmen böyle bir değişiklik söz konusu.”
‘BU ATMOSFERİN DERİN ÇATIŞMA ÜRETME OLASILIĞI YÜKSEK’
Trump’ın seçilmesinde iktisadi etkenlerin dışında bir de hem dinsel hem de mezhepsel kaygıların öne çıktığına dikkat çeken Kalaycıoğlu, "Bir rövanş gibi düşünebilirsiniz bunu. 2008’in rövanşı gibi iç politikada. Bu alanlarda çok ciddi problemlerle karşı karşıya kalınacak. Şimdi Türkiye’de pek dikkat edilmiyor ama ABD başkanlık sisteminin bir özelliği, Yüce Mahkeme’ye başkan aday gösterir, Senato onaylar. Obama’nın gösterdiği aday Senato tarafından onaylanmadı bu adayı muhtemelen Senato reddedecek şimdi. Daha muhafazakar kişiler Yüce Mahkeme’ye gelecek. Dolayısıyla ABD’de bu noktaya kadar liberal olarak gözüken performans tersine dönmeye başlayacak. Bu da içeride muazzam bir çatışma ortamına doğru ABD’yi götürebilir. Aynı zamanda ırk ilişkileri oldukça hassas ve sorunlu. İktidarda bulunan bir siyahi başkana rağmen, Afro Amerikalılar ve polis arasında yer yer çatışmalar oluyor. Bunların sayıları ne olacak. Bu topluluklarda polisin konumu ne hale gelecek bunları da bilmiyoruz. Bunun için ırk ve cinsiyet ilişkileri muhafazakar ve ilerici gündemler çok büyük ölçüde birbiriyle ayrışacak ve bunların çok derin çatışma üretme olasılıkları yüksek” değerlendirmesi yaptı.
'VAATLERİN GERÇEKLEŞMESİ ADINA LİBERAL KAPİTALİZMİN TERK EDİLMESİ ZOR’
Bütün bu vaatler arasında iktisadi durumun düzelmesi konusunda olumsuz düşündüğünü belirten Kalaycıoğlu, “Trump işlerinizi geri vereceğim dedi. Ben mümkün olduğunu düşünmüyorum. Çünkü işler iktisadi sebepler dolayısıyla yok oldu. Şimdi iktisadi sebepleri siyasi emirle gideremezsin. Bu ABD sisteminin çok dışına çıkılması ve yerleşik olan liberal Kapitalizm uygulamasının terkedilmesi gibi bir anlam taşıyor. Bu daha ziyade Demokratların yaptığı bir şeymiş gibi eleştirilmekteydi çok uzun zamandır. Şimdi bunu Cumhuriyetçileri bir şekilde kendi politikaları haline getirebilecekler mi? Onun da kolay birşey olduğunu zannetmiyorum. Nitekim bu Cumhuriyetçi Parti’yi çok zorlar hatta bölünmeye sebep olur gibi konuşmalar var. Bu gelişmelerin olup olmayacağını göreceğiz” dedi.
‘DIŞ POLİTİKADA İPUCU YOK, YAŞAYARAK GÖRECEĞİZ’
Yeni ABD başkanının nasıl bir dış politika izleyeceği konusununsa tamamen belirsizliklerle dolu olduğuna dikkat eken Kalaycıoğlu, "Kendisine ‘Ne tür bir dış politika izleyeceksiniz, kime danışıyorsunuz’ dedikleri vakit, ‘Kimseye danışmıyorum benim beynim var’ dedi. Dolayısıyla fevkalede kişisel kararlar üzerine hareket edebileceği izlenimini verdi. Bunun böyle olacağını tahmin etmiyorum. Yine Cumhuriyetçi Parti içinden bu konuda epeyce rol oynamış kimselerin yeniden dışişleri bakanlığına ve belli pozisyonlara, milli güvenlikle ilgili gerek Pentagon gerekse ulusal güvenlik kuruluna geleceğini tahmin etmek mümkün. Bunlar eski Neo-Conlar olabilir. Neo-Conlar aynı politikaları devam ettirebilecekler mi? Onu da bilmiyoruz. Ama hem İran'la hem IŞİD’le boğuşacaksınız, bu arada IŞİD’le boğuşurken Rusya ile anlaşmanız gerekecek. Bunların nasıl yapılacağı belli değil. İslamcılık cereyanıyla mı yoksa sadece aşırı İslamcılarla mı derdi var onu da bilmiyoruz. Bu konuları ayrıntılı düşündüğünü, anladığını gösteren bir kanıt da yok. Yani ABD içinde de bu sorun olabilecek durumda. Orada da küçük olmakla birlikte özellikle ırkla birleşen bir İslam cemaati var. Bu cemaatle ilişkileri nasıl olacak o da pek belli değil. Ama İsrail ile ilişkilerin iyi olacağını ifade etmek gerek. Filistin'le ilişkileri nasıl götürecek, Araplarla ve BBD’nin geleneksel dostları ile ilişkiler nasıl götürülecek, Bunları görebilmek kolay değil. Yaşanacak görecek şeyler gibi görünüyor fazla ipucu yok” değerlendirmesi yaptı.
