'Sudan'da el Beşir'in 30 yılı bulan yönetiminin yarattığı bezginliğe ekonomik kriz eklendi'

Ramazan Bursa, Sudan lideri el Beşir’in de darbeyle iktidara geldiğini anımsatırken, 30 yılı bulan yönetiminin yarattığı bezginliğe ekonomik krizin eklendiğini belirtti. El Beşir’in görev süresini uzatmasının da tepkileri katladığını belirten Bursa’ya göre durum iktidarın varlığını sürdürmesine engel teşkil eder halde.

Sudan'da ülkeyi 30 yıldır yöneten Ömer el Beşir'e karşı geçen senenin sonunda başlayan ‘ekmek isyanı' kitleselleşerek rejim değişikliği talebine döküldü. Başkent Hartum'da halk günlerdir Savunma Bakanlığı ve Genelkurmay Başkanlığı önünde protesto gösterileri düzenliyor. El Beşir'in ülkeyi terk ettiğine dair haberler ise doğrulanamıyor. Sudan ordusu içinde çatlaklar bulunduğu haberleri gelirken, kitlesel gösterilerde antik Nübye uygarlığından kalma kraliçelere atfen ‘Kandaka' diye anılan kadın göstericiler dikkatleri çekiyor. Savunma Bakanı ordunun ülkenin kaosa sürüklenmesine izin vermeyeceği yolunda açıklama yaparken, dikkatler olası gelişmelere çevrildi.

Sudan'da yaşanan isyan halini gazeteci-yazar Ramazan Bursa ile konuştuk.

‘EL BEŞİR DE DARBEYLE İKTİDARA GELMİŞTİ'

Ramazan Bursa, Sudan'da Ömer el Beşir'in de darbe ile iktidara gelmiş bir lider olduğunu anımsatırken, son dönemde halkın çok ciddi ekonomik sıkıntılara tepkilerinin isyana döküldüğünün altını çizdi. El Beşir'in artık 30 yıla varan yönetiminin halkta yarattığı bezginliğe atıf yaparken, diktatörlük eğilimlerine eklenen ekonomik krizin Sudan halkının tepkilerinde rol oynadığını belirten Bursa, durumun iktidarın varlığını sürdürmesine engel teşkil edecek boyutlara ulaşmasına dikkat çekti:

"Aslında Sudan çok dikkat çekilmesi gereken bir coğrafya, Afrika bölgesinde. Tarihsel açıdan baktığımızda çok da talihsiz bir coğrafya. Nitekim 1800'lü yılların başında Mısır gibi bir Kavalalı Mehmet Ali Paşa'nın Osmanlı isyanından sonra Sudan coğrafyasına başlatmış olduğu askeri harekat ve ondan sonraki döneme baktığınızda Sudan sık sık isyanlar ve askeri darbelerle gündeme gelmiş. Bugün de hala bu durumunu koruyan bir coğrafya. Hemen hemen 200 senelik bir zaman diliminden bahsediyoruz, isyanlarla, askeri darbelerle boğuşan bir coğrafyadan bahsediyoruz. Nitekim Ömer el Beşir de 1989'da bir askeri darbe ile iktidara geldi. Sudan'da ne oluyor? Birincisi temel olarak iki şey var. Her ne kadar Sudan'da Aralık ayında gösteriler ekonomi temelli başlamış olsa da ekmeğin fiyatının artışı ve akaryakıt sıkıntısı, kamu hizmetlerindeki yetersizlik ilaveten enflasyonun yüzde 70'lere çıkması, Sudan parasının dolara karşı ciddi anlamda değer kaybetmesi ve nakit sıkıntısı, bankamatiğe gittiğiniz zaman bazen bankamatikte para veremiyor olabilir, çünkü nakit sıkıntısı var. Tüm bu nedenlerden dolayı başladı, temel çıkış noktası buydu. Ama genel anlamda Ömer el Beşir 30 yıla yakındır iktidarda ve ciddi anlamda bir memnuniyetsizlik var. Sosyolojik anlamda zaten şöyledir. Üst üste 3-5 dönem iktidarda kaldığı zaman artık halk ‘Yeter, başkalarını görmek istiyoruz' gibi bir taleple ortaya çıkıyor. Ama eğer sizin yönetiminiz diktatör eğilimi gösteriyorsa ve ekonomik kriz de baş göstermişse o zaman tabii ki o iktidarın varlığını sürdürmesi mümkün değil.

‘EL BEŞİR'İN ANAYASAYA MÜDAHALESİ ORTAMI DAHA DA GERDİ'

Bursa, Sudan lideri el Beşir'in ekonomik kriz altında beşinci kez seçilebilmek için anayasaya yaptığı müdahalelerin de gelinen durumda etkisi olduğunu belirtti:

"Aslında son dönemde ekonomik krize giderken en önemli meselelerden bir tanesi de Ömer el Beşir'in anayasaya müdahale etmek kaydıyla Meclis'te yapılan oylamayla Aralık ayında ve kendisinin 5. kez seçilmesinin önünü açması. Devamında ise zaten 2003'te patlak veren Darfour krizinin etkileri silinmemişti, 2011'de Güney Sudan'ın ayrılması meselesi ve devamındaki kriz hala devam ederken tekrar bu ısrarı halk tarafından tepkiye neden olmuştu. İlaveten enflasyonun yükselmesi ekmek fiyatlarının 1 cüneyh'den 3 cüneyh'e çıkması, cüneyhin dolar karşısında değer kaybetmesi bunların tamamı ülkeyi Aralık'tan bugüne sürükledi diyebiliriz."

‘HALK, EL BEŞİR GİTMEDEN EKONOMİK GİDİŞATIN DÜZELMEYECEĞİ KANAATİNDE'

Bursa'ya göre, Sudan halkı Ömer el Beşir görevden istifa etmeden ekonomik dar boğazın düzelmeyeceği düşüncesinde. Bursa' Sudan ordusunun da halkın yanında durması halinde Cezayir'de Cumhurbaşkanı Abdulaziz Buteflika'nın istifasını getiren sürecin benzeri yaşanabilir:

"Bugün Sudan'da olanları şöyle isimlendirebiliriz. Ekonomik temelli çıkan bir halk ayaklanması, bazı talepleri var insanların. Gelinen noktada artık rejim değişikliği talebi var ön planda. Bu ekonomik taleplerin önüne geçmiş durumda. Çünkü Ömer el Beşir gitmeden ve rejim değişmeden Sudan da huzurun, istikrarın ve ekonomik kötü gidişatın düzelmeyeceği kanaatinde. Bu konuda da muhalifler ittifak etmiş durumda diyebiliriz. Sudan Cumhurbaşkanı el Beşir'in gidip gitmediği konusunda çok net bilgi yok. Ama bu son birkaç gündür Sudan'daki hareketlilikle geçtiğimiz ay ve önceki ay yapılan gösterileri değerlendirdiğimiz zaman farklılık var. Önceki gösterilerde polis ve ordu Sudan Cumhurbaşkanı el Beşir'in yanında olacaklarını bir açıklama ile ilan etmişlerdi. Şimdi ise haber kaynaklarının aktardığı ordunun önceki ayda ortaya koyduğu tavrı göstermediği ve bir kısım subayları halkın yanında yer aldığı yönünde. Eğer ordu halkın yanında yer alır ve bu tavrını değiştirse Buteflika benzeri bir durumla karşılaşabiliriz."