Azerbaycan ‘devalüasyon trenine’ bindi

Azerbaycan para birimi manat bir günde neredeyse yüzde 35 oranında değer kaybetti. 20 Şubat’ta Bakü’de 1 dolar için 0.79 manat verilirken, 21 Şubat’ta 1 dolar 1.05 manat oldu.

Azerbaycan Merkez Bankası’nın resmi açıklamasına göre, manatın devalüasyonu ile ilgili karar, ulusal ekonominin çeşitlendirilmesine yönelik ek teşviklerin yaratılması, ülkenin rekabet gücü ve ihracat potansiyelini güçlendirmesi, ödemeler dengesi ve uluslararası ödemelerdeki stratejik istikrarın sağlanması adına alındı.

Azerbaycan Parlamentosu'nda konuşan Milli Meclis Ekonomik Politikası Komitesi Başkanı Ziyad Samedzade, manat devalüasyonunu petrol fiyatlarındaki düşüşün yarattığı gerekli bir tedbir olarak nitelendirdi.

Samedzade, "Azerbaycan bütçesi hazırlanırken petrol fiyatı 90 dolar olarak belirlenmişti, bugün ise petrol fiyatı 60 dolar düzeyindedir. Eğer manatın kuru eski düzeyde kalsaydı, yıl sonuna kadar bütçeye 6-7 milyar dolar daha az para girecekti" dedi.

Azerbaycan'ın ekonomisi kuşkusuz büyük ölçüde petrol satışlarına bağlı. Ancak devalüasyon kararı sadece petrol ile alakalı değil. Nitekim Azerbaycan Merkez Bankası’nın yaptığı açıklamada, ‘manattaki kurun düzeltilmesi aynı zamanda Azerbaycan dış ticaret ortaklarının para birimlerindeki keskin değer kaybından kaynaklanan olumsuz etkileri nötralize etmeyi amaçlıyor’ deniliyor.

MANAT ÜZERİNDE SPEKÜLATİF BASKI

Radyo Sputnik’e konuşan Azerbaycan Milli Meclisi Milletvekili Rasim Musabekov, "Ülkenin enerji kaynakları dışındaki ticaretinde, ticaret ortakları olan ülkeler daha önce devalüasyon gerçekleştirmişti ve bu şartlar altında manatın üzerinde çok güçlü baskılar oluştu" dedi. Musabekov şöyle konuştu:

"Böyle bir devalüasyonun Rusya'da çok daha erken ve çok daha büyük boyutlarda meydana geldiğini, Gürcistan, Ukrayna, Kazakistan gibi Azerbaycan’ın petrol dışı sektördeki en önemli ticaret ortaklarında devalüasyonun yaşandığını göz önünde bulundurduğumuzda, Azerbaycan ürünleri büyük ölçüde rekabet gücünü kaybediyor ve manat üzerinde spekülatif baskı oluştu. Bu baskıyı durdurmak için Merkez Bankası böyle bir karar almak zorunda kaldı. Örneğin, Azerbaycan'ın Rusya'ya yaptığı tarım ürünleri ihracatı yaklaşık 300 milyon dolar, Kazakistan'a yapılan ihracat ise 100 milyon dolar düzeydedir. Bu ürünler Rus rublesi ve Kazakistan tengesinin devalüasyon sonucu rekabet gücünü kaybettiler. Azerbaycan ekonomisinin büyük bölümünü oluşturan tarım ürünleri tedarikçileri, pazarlarda yerlerini koruyabilmeleri için ve fiyatları düşük seviyede tutabilmeleri için zarara çalışmak veya bu pazarlardan ayrılmak zorunda kaldı. Bu da manat üzerinde oldukça güçlü bir baskı oluşturuyordu. Buna ek olarak, Rus rublesi alan birçok kişi manat üzerinden dolar satın almaya başladı ve bu da çok ciddi spekülatif baskıya neden oldu.
Eğer manatın eski kuru korunsaydı Azerbaycan'daki ortalama emeklilik parası ve ortalama ücret, asgari emekli maaşı ve asgari ücret Rusya ve Kazakistan’dakinden daha yüksek olacaktı. Ancak bu Azerbaycan ekonomisinin gerçek durumunu ve kaynak potansiyelini yansıtmazdı. Öte yandan mevcut kur korunsaydı petrol dışı sektörlerdeki üretim rekabetçi olamazdı."

"MANAT ÇOK DEĞERLİYDİ"

Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kurumu Başkan Yardımcısı Kamer Kasım’a göre, mevcut koşullarda Azerbaycan manatı fazladan değerliydi ve yapılan yenilenme stratejisine uymuyordu.

"Manat gerçekten değerli bir para birimiydi. Azerbaycan görünürde sadece petrol ve doğal gaz satan bir ülke konumunda, ama biliyoruz ki Azerbaycan ekonomisi kendini yeniliyor, artık işlenmiş ürün ihraç etme durumuna gelecek. Tabii ki bu durumda sizin para biriminizin çok değerli olması, rekabet gücünüzü azaltıcı bir faktördür. O yüzden de manatın şu aşamada böyle bir devalüasyona tabii olması özellikle ileriye dönük olarak Azerbaycan’ın ihracat potansiyelini ve imkanlarını da artırıcı bir unsur olması bakımından da düşünülmüş olabilir."

Manat devalüasyonun Azerbaycan ile Türkiye arasındaki ticarete olan etkisine değinen Kasım bu etkinin düşük düzeyde olacağını kaydetti.

"Çünkü bizim Azerbaycan ile ana ticaret kalemimiz petrol ve doğal gazdır. Türkiye’den gidecek malların kaybı ise yatırımlarla telafi edilecek diye düşünüyorum. Etkisinin o noktada en azından çok büyük olacağını düşünmüyorum."

TÜRK LİRASININ DURUMU

Azerbaycan Milli Meclisi Miletvekili Rasim Musabekov ise Türkiye’nin, Rusya ve Azerbaycan gibi pazarlarda rekabet gücünü kaybetmemek adına daha önce Türk Lirası'na belirli düzeyde devalüasyon yaptığını ve gerektiğinde daha da fazla değer kaybına gidebileceğini söyledi.

"Türk lirası yüzde 20 oranında değer kaybetmişti. Türkiye'de ağırlıklı olarak Azerbaycan’dan ham petrol ve petrol ürünleri satılmakta. Bu kalemdeki ticaret dolar cinsinden yapıldığı gibi, dolar cinsinde devam ediyor. Belki Azerbaycan'da satılan Türk ürünlerine zam gelir ve fiyatlar artabilir. Ama Azerbaycan pazarı yeterince rekabetçi. Türkiye ise piyasalardaki konumunu korumak istiyor. Bu da Türk Lirası'nın ek devalüasyonuna sebep olabilir."